Fatih KÜÇÜKTABAN, Mehmet ÇOBAN, Süleyman ÇİÇEK, Levent YAZICI

İpek 607 Pamuk (G. hirsitum L.) Çeşidinde Farklı Gama Işını (Cobalt 60) Dozlarının M2 Popülasyonunda Lif Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Bu çalışmada İpek 607 pamuk çeşidinin tohumlarına uygulanan 5 farklı gama ışını radyasyon dozunun (200, 250, 300, 350 ve 400 Gy) M2 bitkilerinde bazı özellikler üzerine etkileri incelenmiştir. 2013 yılında cobalt 60 kaynağından gama ışını mutajeni uygulanmış ve bu bitkilerin M1 generasyonunda kendilenmiş tek koza hasadı yapılmıştır. 2014 yılında tek kozalardan elde edilen M2 tohumları bulk yapılarak, İpek 607 kontrol çeşidi ile beraber 12 m uzunluğunda 0.7*0.2 m genişliğinde 20 sıralı olarak ekilmiştir. Bitki formu ve verim durumu dikkate alınarak tarla şartlarında 334 tek bitkinin seçimi yapılmış, bu bitkilerden lif kalite özellikleri bakımından kontrol çeşidine göre daha üstün olan 67 tek bitki seçilmiştir. Verim bakımından 64 bitki, çırçır randımanı bakımından 25 bitki, lif kalite özellikleri bakımından 55 bitki seçilmiştir. Seçimi yapılan bitkilerin verimi 50-361 g/bitki, çırçır randımanı bakımından %28.10-36.17, lif uzunluğu bakımından 31.14-35.23 mm, lif inceliği bakımından 3.68-4.91 mm lif mukavemeti bakımından 32.20-42.90 g/ teks arasında değişim göstermiştir. M3 popülasyonunu oluşturmak üzere her bir bitkiden kendilenmiş kozalar hasat edilerek bulk yapılmıştır. Sonuçlar dikkate alındığı zaman İpek 607 çeşidine göre lif kalite özellikleri bakımından ümitvar M2 tek bitkilerinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İpek 607, mutasyon, gama ışını

Effects of Different Gamma Rays (Cobalt 60) Radiation Dose for Fiber Quality Traits on M2 Generation in Cotton (G.hirsitum L.) Variety İpek 607

It was investigated Effects of five different gamma ray radiation dose (200, 250, 300, 350 and 400 Gy), which was applied seed of İpek 607 cotton variety, on some traits on M2 plants. Gamma rays mutagen from cobalt 60 was applied and selfed M1 generation bolls were picked in 2013. Control variety İpek 607 and Obtained M2 bulk seeds from bolls were planted in 20 rows with a row length of 12 meter, 0.7 meter between rows and 0.2 meter between plants. According to plant form and yields 334 Plant were selected from field condition and 67 plant superior than control were selected for fiber quality traits. 64 plant for yields, 25 plant for ginning outturn and 55 plant for fiber quality traits were selected from field. The selected plant for yields ranged between 50 to 361 gr plant-1, for ginning outturn varied from 28.10 to 36.17%, for fiber length changed 31.14 to 35.23 mm, for fiber fineness ranged between 3.68 to 4.91 mm and for fiber strength changed 32.20 to 42.90 g teks-1. Selfed seeds were picked from each plant to producing M3 bulk population. The result considered, M2 single plants have been found promising fiber quality traits than Ipek 607 variety.

Keywords:

İpek 607, mutation, gamma ray,

PDF

___

Akbay G., 1988. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları 1070. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 573. 33 s, Ankara.
Atila A.S., Peşkircioğlu H., 1990. Gamma Radyasyonunun Çukurova 1518 Pamuk Çeşidi Üzerine Etkisi. Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler No: 22. T.A.E.K. Nükleer Tarım Araştırma Merkezi. Ankara.
Genç İ., Yağbasanlar T., 1994. Bitki Islahı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Genel Yayın No:59. Adana.
Gençer O., Gülyaşar F., Şekeroğlu E., Boyacı S., Oğlakçı M. ve Güveloğlu M., 1992. Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Ethyl Methane Sulphonate ve Kobalt 60’ın mutasyon etkileri üzerinde araştırmalar. Turkish Jorunal of Agriculture and Forestry. V.16. N.3.
Jamil M. and Khan U.Q., 2002. Study of genetic variation in yield components of wheat cultivar Bukhtwar-92 as induced by gamma radiation. Asian Journal of Plant Sciences, 1(5): 579-580.
Mamedov K., Ap. Bazhasova, Dzraimaniyazav B., 1987. Ionizing addition and economically useful traits in cotton of the species G.barbadense L. Plant Breeding Abstracts. Vol.57. No.H.
Mert M., 2007. Pamuk Tarımının Temelleri Ders Kitabı, Hatay.
Mukhov V., 1987. The Possibilitys of Improving Cotton Yields Through Radiation Mutagenesis. Plant Breeding Abstracts. Vol: 57, No: 4
Sehirali S., ve Özgen M., 1988. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları:1059. Ders Kitabı: 310. 261 s. Ankara