BAZI BUĞDAYGİL YEM BİTKİLERİNDE AZOTLU GÜBRE DOZLARININ ÖNEMLİ TARIMSAL KARAKTERLER ÜZERİNE ETKİLERİ

Bu araştırma, Ankara koşullarında bazı buğdaygil yem bitkilerine uygulanan değişik azotlu gübre ve ahır gübresi dozlarının önemli tarımsal karakterlere etkilerinin belirlenmesi amacıyla 1996-1997 yıllarında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında yürütülmüştür.Araştırmada materyal olarak otlak ayrığı, mavi ayrık ve kılçıksız brom bitkileri kullanılmıştır. Bu üç bitkiye % 21'lik amonyum sülfatın 0, 4, 8, 12 kg N/da ve ahır gübresinin 1000, 2000, 3000 kg/da dozları uygulanmıştır. Bu araştırmada ana sap uzunluğu, kardeş sayısı, yeşil ve kuru ot verimi, kuru madde oranı ve verimi ile ham protein oranı ve verimi değerleri incelenmiştir.Otlak ayrığı bitkisinde en yüksek ana sap uzunluğu, kardeş sayısı, yeşil ve kuru ot verimi, kuru madde oranı ve verimi ile ham protein oranı ve verimi değerleri dekara 12 kg N uygulamasından elde edilmiştir.Mavi ayrık bitkisinde en yüksek yeşil ve kuru ot verimi, kuru madde verimi ile ham protein oranı ve verimi değerleri dekara 12 kg N uygulamasından elde edilmiştir. Bununla birlikte en yüksek ana sap uzunluğu değeri dekara 3000 kg ahır gübresi uygulamasından elde edilirken, en yüksek kuru madde oranı kontrol uygulamasından elde edilmiştir.Kılçıksız brom bitkisinde ise en yüksek kardeş sayısı, yeşil ve kuru ot verimi, kuru madde verimi ile ham protein oranı ve verimi değerleri dekara 12 kg N uygulamasından ekle edilmiştir. Bununla birlikte en yüksek ana sap uzunluğu dekara 3000 kgahır gübresi uygulamasından elde edilirken, en yüksek kuru madde oranı aynı grupta yer alan kontrol parselinden, dekara 1000 ve 3000 kg ahır gübresi uygulamalarından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Buğdaygil yem bitkisi; azot; ot verimi; verim; protein

EFFECTS OF NITROGEN FERTILIZER DOSES ON IMPORTANT AGRONOMIC CHARACTERS IN SOME FORAGE GRASSES

This study was carried out to investigate the effect of various levels of N fertilizer and farmyard manure on important agronomic characters of some forage grasses under dry conditions of Ankara, at the experiment field of Agronomy Department, Agricultııral Faculty, Ankara University during 1996-97. Crested wheatgrass, intermediate wheatgrass and smooth bromegrass were used as the plant material. 0, 4, 8, 12 kg N as amonium sulphate per decare and 1000, 2000, 3000 kg/da of farmyard manure were applied. Main tiller length, number of tillers, herbage and hay yield, dry matter ratio and yield and crude protein ratio and yield were studied in the experiment.The tallest main tiller, the highest tiller number, fresh and hay yield, dry matter yield and ratio crude protein yield and ratio in crested wheatgrass were obtained from 12 kg N/da applied plots.The highest herbage and hay yield, dry matter yield, crude protein ratio and yield for intermediate wheatgrass were obtained from 12 kg N/da applied plots: meanwhile the tallest main tiller was taken from 3000 kg farmyard manure /da; the highest dry matter was found in control.The highest tiller numbers, herbage and hay yield, dry matter yield, crude protein yield and ratios, smooth bromegrass were taken from 12 kg N/da applied plots; the tallest main tiller from 3000 kg farmyard manure /da, the highest dry matter ratio were found in control and 1000 kg farmyard manure /da and 3000 kg farmyard manure /da applied plots.

Keywords:

Forage grasses; nitrogen; hay yield; yield; protein,

PDF

___

AÇIKGÖZ. E. 1982. Adi otlak ayrığı (Agropyron cristatıım (L) Gaertn.)"nda bazı morfolojik ve tarımsal özellikler ile çiçek biyolojisi üzerinde araştırmalar. Ankara Univ. Zir. Fak. Yayınları: 802. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 475, Ankara.
AÇIKGÖZ, E. 1991. Yembitkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 7-025-0210. Bursa.
ALTIN, M. 1982. Erzurum şartlarında bazı yem bitkileri ile bunların karışımlarının değişik azot dozlarmdaki kuru ot ve ham protein verimleri ile karışımların botanik kompozisyonu. TÜBİTAK VII. Bilim Kongresi 552/TOAG 115. s: 327-362.
ANONİM. 1952. Manual for testing agricultural and vegetable seeds. United States Department of Agriculture. Agriculture Handbook No: 30. Washington, D.C., USA.
ANONİM. 1997. Tarım istatistikleri özeti 1996. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Yayın No : 2068
ANONİM. 1998. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü verileri (1926-1994, 1995, 1996 ve 1997 yılları).
COLVİLLE, W.L., CHESNIN, L. and MCGILL, D.F. 1963. Effect of precıpıtatıon and long term nitrogen fertilization on nitrogen uptake, crude protein content and yield of bromegrass forage. Agronomy J. 55 (3): 215-218.
DÜZGÜNEŞ, O., KESİCİ, T. ve GÜRBÜZ, F. 1983. İstatistik metodları. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yayınları: 861, Ders kitabı: 229.
EKİZ . H. 1998. Kaba yem üretiminin geliştirilmesi. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası. Tarım Haftası 98 " Hayvansal Üretimi Artırmada Yeni Yaklaşımlar" Sempozyumu. 7-8-9. Ocak 1998. T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayını No: 34, s: 157-164.
ELÇİ, Ş. ve AÇIKGÖZ, E. 1993. Baklagil (Leguminosae) ve buğdaygil (Gramineae) yembitkileri tanıtma kılavuzu. T.İ.G.E.M.Yayınları, Ankara.
GEORGE, J.R., RHYKERD, C.L., NOLLER. C.H.. DİLLON, J.E. and BURNS. J.C. 1973. Effect of N fertilization on dry matter yield, total-N, N recovery. and nıtrate- N concentration of three cool -season forage gpass species. Agronomy ,1. 65: 21 1-216.
HOLT. N.W. and ZENTNER, R.P. 1985. Effects of applying inorganic fertilizer and farmyard manure on forage production and economic retums in east-central Saskatchewan. Can. J. Plant Scı. 65 (3): 597-607.
KUNELİUS, H.T., MACLEOD, J.A. and MCRAE, K.B. 1987. Effect of urea and ammonium nitrate on yields and nitrogen concentration of timothy and bromegrass and loss of ammonıa from urea surface applications. Can. J. Plant Sci. 67: 185-192.
LARSON. K.L., CARTER. J.F. and VASEY, E.H. 1971. Nitrate -nitrogen accumulation under bromegrass sod fertilized annually at six levels of nitrogen for fifteen years. Agronomy J. 63 (4): 527-528.
LAWRENCE, T. and ASHFORD, R. 1969 b. Effect of nitrogen fertilizer and clıppmg frequency on the dry matter yield and persıstency of ıntermediate wheatgrass. Can. J. Plant Scı. vol. 49: 435-446.
LAWRENCE, T., WARDER, F.G. and ASHFORD, R. 1970. Effect of fertilizer nitrogen and clipping frequency on the crude protein content, crude protein yield and apparent nitrogen recovery of intermediate vvheatgrass. Can. J. Pl. Scı. 50 (6): 723-730.
SERİN. Y. 1989. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen otlak ayrığı (Agropyron cristatum (L) Gaertn.)"na uygulanan değişik sıra aralığı ile azot ve fosforlu gübre dozlarının tohum ve sap verimleri ile bazı verim unsurlama etkileri üzerinde bir araştırma. Doğa -Tarım ve Ormancılık Dergisi 13 (3): 765-781.
SERİN; Y. 1990. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropyron intermediıun (Hoşt.) BeaııvVa uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin tohum ve sap verimleri ile bazı verim unsurlarına etkileri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Dergisi 21 (2): 45-62, Erzurum.
SERİN, Y. 1991 a. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen otlak ayrığı (Agropyron cristatum (L) Gaertn.)'na uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına etkileri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Der.: 22 (1), s: 1-12, Erzurum.
SERİN. Y. 1991 b. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen mavi ayrık (Agropyron intermedium (Hoşt.) Beauv.)'a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına etkileri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Der.: 22 (2), s: 1-13, Erzurum.
SERİN, Y. 1996 a. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen kılçıksız brom (Bromus inermis Leyss.)'a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve ham protein oranına etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer'a ve Yembitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996. s: 384-392, Erzurum.
SERİN. Y. 1996 b. Erzurum kıraç şartlarında yetiştirilen kılçıksız brom (Bromus inermis Leyss.)'a uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin tohum ve sap verimleri ile bazı verim unsurlarına etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer'a ve Yembitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996. S: 571-577, Erzurum.
SMITH. D. 1981. Forage management in the North Fourth editıon. 19 chapter smooth bromegrass. Professor Emeritus of Agronomy University of Wisconsm. Madison, Wısconsin. s: 167-174.
STITT, R.E., HIDE, J.C. and FRAHM, E. 1955. The response of crested wheatgrass and volunteer sweetclover to nitrogen and phosphorus under dryland conditıons. Agronomy J. (47): 568-572.