Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN, İsmail SAYIM, Aziz KARAKAYA, Arzu ÇELİK OĞUZ

Arpa (Hordeum vulgare L.) Köy Çeşitlerinde Tane Verimi ve Bazı Tarımsal Özelliklerin İncelenmesi

Köy çeşitleri, özellikle kuru tarım alanlarında yürütülen ıslah programlarının en önemli gen kaynaklarındanbiridir. Seleksiyonda kullanılacak veya bir ıslah programında ebeveyn olarak yararlanılacak köy çeşitleriningenetik varyasyon sınırlarının belirlenmesi ve hedef çevrelerdeki mevcut çeşitlere göre üstün olanlarınsaptanması ıslah çalışmasındaki başarının arttırılması için gereklidir. Ankara-Gölbaşı koşullarında 2012–2013 yetiştirme sezonunda yürütülen bu çalışmada, arpa (Hordeum vulgare L.) köy çeşitlerinin verim ve bazıtarımsal özellikleri bakımından değişim sınırları ve üstün özellikler taşıyanların ıslah programlarında kullanımolanakları incelenmiştir. Araştırmada, 200 arpa köy çeşidi ile birlikte kontrol olarak ikisi altı sıralı ve üçü ikisıralı olmak üzere beş adet tescilli arpa çeşidi kullanılmıştır. Augmented deneme deseninde yürütülen buaraştırmada, başaklanma süresi 172–194 gün, olgunlaşma süresi 216–240 gün, bitki boyu 82–134 cm,m2’de başak sayısı 204–796 adet, tane verimi 150.0–742.6 kg da-1 ve bin tane ağırlığı 31.5–53.2 g arasındadeğişim göstermiştir. İncelenen özellikler içerisinde en yüksek değişime m2’de başak sayısı, tane verimive bin tane ağırlığında rastlanmış, araştırmada kullanılan köy çeşitlerinin tane verimleri üzerine en yükseketkinin m2’de başak sayısı olduğu saptanmıştır. Çalışmada değerlendirilen köy çeşitlerinin verim ve tarımsalözellikleri bakımından incelenmesi sonucunda, bu materyalin Orta Anadolu’nun kuru koşullarında yürütülenbir arpa ıslahı programında gerek doğrudan çeşit tesciline yönelik gerekse melezleme programında genetikmateryal olarak kullanma potansiyeline sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Arpa, köy çeşitleri, tane verimi

PDF

___

Acevedo, E., 1987. Assessing crop and plant attributes for cereal improvement in water-limited Mediterranean environments. (Eds: Srivastava J.P., Porceddu, E., Acevedo, E., Varma, S), Drought Tolerance in Winter Cereals. Chichester, UK: Wiley, pp. 303–320.
Alam, M.Z., Haider, S.A. and Paul, N.K., 2007.Yield and yield components of barley (Hordeum vulgare L.) in relation to sowing times, J. bio-sci. 15: 139-145
Anonim, 2016. http:// faostat.fao.org (Erişim tarihi: 07.03.2016)
Araus, J.L., Slafer, G.A., Royo, C. and Serret, M.D. 2008. Breeding for yield potential and stress adaptation in cereals. Critical Reviews in Plant Science, 27:377–412, 2008
Ataei M., 2006. Path analysis of barley (Hordeum vulgare L.) yield. Tarım Bilimleri Dergisi, 12(3):227-232
Avcı, M. and Akar, T.1998. Adaptation of barley varieties to dryland environment of Central Anatolia., Journal of Central Research Institute for Field Crops,7(2): 18-24 Baik, B-K., Newman, C.W., and Newman, R.K., 2011. Food uses of barley. (Ed:Ullrich, S.E.) Barley: production, improvement and uses. Blackwell Publishing Ltd. 637 p Bornare, S.S., Prasad, l. C., Prasad, R. and Lal, J.P., 2012. Perspective of barley drought tolerance; methods and mechanisms comparable to other cereals. Journal of Progressive Agriculture, 3 (2):68-70
Budakli Carpici, E. and Celik, N., 2012. Correlation and path coefficient analyses of grain yield and yield components in two-rowed of barley (Hordeum vulgare convar. distichon) varieties. Not Sci Biol.,4(2):128-131
Cavatte P.C., Martins S.C.V., Morais,L.E., Silva, P.E.M. and DaMatta, F.M. 2012. The physiology of abiotic stresses. (Eds: R. Fritsche-Neto and A. Borém) , Plant Breeding for Abiotic Stress Tolerance. Springer-Verlag Berlin Heidelberg pp. 21-51
Ceccarelli S. and Grando S., 2000. Barley landraces from the Fertile Crescent: a lesson for plant breeders. (Ed. S.B.Brush) Genes in the field, on farm conservation of crop diversity. IPGRI Rome, IDRC Ottawa, Lewis Boca Raton. Dyulgerova, B., 2012. Correlations between grain yield and yield related traits in barley mutant lines. Agricultural Science and Technology, 4 (3):208-210
Edney, M. J., Izydorczyk, M. S., Symons, S. J., and Woodbeck, N., 2005. Measuring barley kernel colour and size to predict end use malt quality. Canadian Grain Commission [Online] Available: http://www. grainscanada. gc. ca/research-recherche/edney/bcsq-ctoq/bcsq-ctoq-eng. htm. Ergun, N., Aydogan, S. and Sarı A.O., 2012, Cereal production and agronomic innovation in Turkey, Watch Letter, 23: 36-39
Ergün., N. ve Geçit, H.H., 2008, İleri kademe arpa (Hordeum vulgare L.) hatlarında verim ve verime etkili bazı karakterlerin incelenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran. Konya. s.14-23
Fırat, A. E. and Tan, A.,1998. Ecogeography and distribution of wild cereals in Turkey. In: Zencirci et al. (Eds.) The Proceeding of International Symposium on In situ Conservation of Plant Genetic Diversity, 81-85 CRIFC, Turkey
Gong, X., Li, C., Zhang, G. , Yan, G., Reg Lance, R. and Sun, D., 2013. Novel genes from wild barley Hordeum spontaneum for barley improvement. (Eds. G. Zhang, C. Li, X. Liu) Advance in Barley Sciences: Proceedings of 11th International Barley Genetics Symposium, Zhejiang University Press and Springer Science+Business Media Dordrecht. p. 69-86
Gökgöl M., 1969. Serin iklim hububatı ziraatı ve ıslahı (buğday, çavdar, arpa ve yulaf). Tarım Bakanlığı Ziraat İşleri Genel Müdürlüğü. Özaydın Matbaası, İstanbul. 407 s.
Harlan, J. R., and Zohary, D., 1966. Distribution of wild wheats and barley. Science. 153: 1074-1080.
Hockett, E.A., and Nilan, R.A., 1985. Genetics, (ed. D.C. Rasmusson) Barley, Monograph No. 26. Am.Soc. Agron., Madison, WI. p.190-216
Kenar, D. ve Şehirali, S., 2001. Farklı ekim zamanlarının 2 ve 6 sıralı arpa çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, s.177-182, Tekirdağ.
Kolodinska-Brantestam, A., von Bothmer, R., Rashal, I., Gullord, M., Martynov, S. and Weibull, J., 2010. Variation of agronomic traits in Nordic and Baltic spring barley. (eds. Ceccarelli, S. and Grando, S.) Proceedings of the 10th International Barley Genetics Symposium, 5-10 April 2008, Alexandria, Egypt. ICARDA.
Kosova, K., Vitamvas P., Urban, M.O., Kholova, J. and Prasil I.T., 2014. Breeding for enhanced drought resistance in barley and wheat – drought-associated traits, genetic resources and their potential utilization in breeding programmes. Czech J. Genet. Plant Breed., 50 (4): 247-261.
Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları:1451. 322 s., Ankara.
Lafond, G.P., 1994. Effects of row spacing, seeding rate and nitrogen on yield of barley and wheat under zero-till management. Can. J. Plant Sci. 74: 703-711.
Madic, M., Paunovic, A., Djurovic D. and Knezevic, D., 2005. Correlations and “path” coefficient analysis for yield and yield components in winter barley. Acta Agriculturae Serbica,10 (20): 3-9.
Markova Ruzdik, N., Valcheva, D., Vulchev, D., Mihajlov, Lj., Karov, I. and Ilieva, V., 2015. Correlation between grain yield and yield components in winter barley varieties. Agricultural Science and Technology, 7(1):40-44.
Mehrdelan, M., Marjani A., Reihani, M., Ragbar, T. and Masoumi, K., 2013. Reviewing changes of yield relationship with yield components of promising genotypes of rainfed barley by path analysis. Intl. J. Farm & Alli. Sci., 2 (S): 1226-1232.
Mohammadi, M., Ceccarelli, S. and Naghavi, M.R., 2006. Drought tolerance in doubled haploid population of barley. Int. J. Agri. Biol., 8(5): 694-697.
Mohtashami, R., 2015. The correlation study of important barley agronomic traits and grain yield by path analysis. Biological Forum- An International Journal 7(1): 1211-1219.
Muhe, K. and Assefa, A., 2011. Diversity and agronomic potential of barley (Hordeum vulgare L.) landraces in variable production system, Ethiopia. World Journal of Agricultural Sciences, 7 (5):599-603.
Öztürk, A. ve Akten, Ş., 1999., Kışlık buğdayda bazı morfofizyolojik karakterler ve tane verimine etkileri. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23(2): 409-422.
O’Donovan, J.T., Turkington, T.K., Edney, M.J., Juskiw, P.E., McKenzie, R.H., Harker, K.N., Clayton, G.W., Lafond, G.P., Grant, C.A., Brandt, S., Johnson, E.N., May, W.E. and E. Smith,2012. Effect of seeding date and seeding rate on malting barley production in western Canada. Can. J. Plant Sci. 92: 321-330.
Peterson, R.G. 1994. Agricultural field experiments design and analysis. Marcel Dekker, Inc., 409 p., Corvallis, Oregon.
Pomeranz, Y., Robbins, G.S., Smith, R.T., Craddock, J.C. and Gilberston, J.T.,1976. Protein content and amino acid composition of barley from the world collection. Cereal Chemistry, 53: 497-504.
Samarah, N.H., 2005. Effects of drought stress on growth and yield of barley. Agron. Sustain. Dev. 25:145–149.
Sato, K., Flavell, A., Russell J., Börner, A. and Valkoun J., 2014. Genetic diversity and germplasm management: wild barley, landraces, breeding materials.(Eds: Kumlehn, J. and Stein, N.) Biotechnological Approaches to Barley Improvement. Biotechnology in Agriculture and Forestry 69. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. 433 p.
Sönmez, F., Ülker, M., Yılmaz, N., Ege, H., Bürün, B. ve Apak, R., 1999. Tir buğdayında tane verimi ile bazı verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23:45-52.
Şehirali, S. ve Özgen, M., 1987. Bitkisel Gen Kaynakları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları:1020. 239 s., Ankara.