12037

TASAVVUF VE HALK İNANCI IŞIĞINDA TASAVVUF YUNUS EMRE’DE TOPRAK İMGES

Toprak, insanların tarih sahnesine çıkışından itibaren birçok kültürde saygın görülen, kutsal kabul edilen önemli bir unsurdur. Toprak İslamiyet’in kabulünden önce de Türkler arasında kutsal olarak görülmüştür. İnsanın yaratılışının esas maddesini oluşturan toprak, Kur’an merkezli yaratılışın var olduğu İslam inancında ana maddedir. Toprak, hem tasavvufta hem de halk inançlarında farklı anlam katmanlarını taşır. Bazen insanın yaratılışının ana maddesi, bazen tedavi usullerinden biri olarak karşımıza çıkar. Yunus Emre de toprak imgesini dizelerinde en fazla kullanan şairlerden biridir. Yunus, toprak imgesini dizelerinde farklı anlamlarda kullanır. Yunus, toprağı, yaratılış mitlerinde ve dinî inançlardaki benzer telakkilerle, insanın yaratılış maddesi olarak görür. Ona göre insan dünyaya bağlanıp ahiret hayatını unutmamalıdır. Bedeni arzularını önceleyen insan, tamaha, bencilliğe kendini teslim eder. Yunus’a göre insan erdemli bir yaşama yönelmelidir. Toprak Yunus’ta erdemli hayatın bir simgesi olarak ölümü karşılar. Diğer taraftan toprak olan her gönül rahmetle dolacaktır. İnsanın hem yaratılışının hem de ölümünün sonunda ulaşacağı toprak tevazunun ifadesidir. Yunus için toprak bir değerin ifadesidir. Toprak bir taraftan gerçek hayatın başlangıcı diğer yönden kul olma bilinciyle bir değerin sembolüdür.

SOIL IMAGE IN YUNUS EMRE ACCORDING TO MYSTICISM AND FOLK BELIEF

Soil has been considered as a respected and sacred element in many societies throughout the human history. It has also been seen as a holy element among Turkish nations even before Islam. This perception has become even more important with the adoption of Islam. The soil forms the basis of man's creation. In Islamic belief qur'anic creation formed around the soil. The soil has many meanings both in mysticism and in folk beliefs. Sometimes the soil is the main stage of man's creation. Sometimes the soil is one of the treatment styles. Yunus Emre is one of the most used poets in soil images. Yunus uses soil in different meanings in his verses. According to Yunus, the soil is the material creation of man in myths of creation and in religious beliefs alike. Yunus does not tolerate that human only interest in world affairs forgetting the real life hereafter. Yunus tells people to worship in verses. According to Yunus, the soil is an image of death which is the symbol of creation from earth and then pass away. According to Yunus, the soil is a modest. The soil is not a final disappearance. The soil is the beginning of a real life. According to Yunus, the soil is a value image.

PDF

___

AKARPINAR, R. Bahar; Mustafa ARSLAN (2006), “Tekke-Tasavvuf Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, ed. M. Öcal Oğuz, Ankara, Grafiker Yayıncılık, 213-262.
ALPTEKİN, A. Berat (2009), “Türk Masal ve Halk Hikâyelerinde Görmeyen Gözün Tedavi Edilmesi Motifi Üzerine”, Millî Folklor, 81, 18-26.
CEBECİOĞLU, Ethem (2009), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul, Ağaç Kitabevi Yayınları.
ÇAĞRICI, Mustafa (2007), “Ölüm-İnsan Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul, İslam Araştırmaları Merkezi, 36-37.
ÇETİN, Nuran (2015), “İslâm Tarihinde Birlikte Yaşama Ahlâkına Tasavvuf Düşüncesinin Katkısı (Hacı Bektâş-ı Velî, Mevlânâ ve Yûnus Emre’den Örnekler)”, The Journal Of Academic Social Science Studies, 36, 281-298.
ELİADE, Mircae (2005), Dinler Tarihi (İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi), çev.
Mustafa Ünal, Konya, Serhat Kitabevi.
GÜRKAN, S. Leyla (2007), “Ölüm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul, İslam Araştırmaları Merkezi, 32-34.
HAKSEVER, A. Cahid; Nurten ALTINTOP (2016), “Dede Ömer Ruşenî’nin Dîvân’ında Tasavvufî Mertebeler”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5/5, 1419-1434.
HARMANCI, Meriç (2014), “Kutlu Başlangıçtan Ebedî İstirahatgaha: Türk Tasavvuf Edebiyatında Toprak Algısı”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 13, 23-38.
KABLANDER, Nesibe (2016), “Üç Halvetî Şâirin Dîvânlarında Anâsır-ı Erbaa (Ateş, Hava, Su ve Toprak) Unsurlarının Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies –International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/5, 351-382.
KAVAL, Musa (2013), “Yunus Emre ve Mevlâna’nın Eserlerinde İnsan ve Tekâmülü”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6/2, 101-122.
KÖPRÜLÜ, M. Faud (2003), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara, Akçağ Yayınları.
KUR’AN-I KERİM MEÂLİ haz. Halil ALTUNTAŞ ; Muzaffer ŞAHİN, (2011), Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
KUTLUER, İlhan (2000), “İnsan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul, İslam Araştırmaları Merkezi, 320-323.
MOSHTAGH MEHR, Rahman (2010), Mevlânâ’ya Göre Varlık ve İnsan Hayatı Kavramı, çev. Kadir Turgut, Şarkiyat Mecmuası, 16, 137-161.
ÖGEL, Bahaeddin (1998), Türk Mitolojisi, C. 1, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
ÖZKAN, Ömer (2010), “Can ve Ten Kavramları Bağlamında Garib-Nâmede İnsana Bakış”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 357-370.
PALA, İskender (1995), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları.
TATÇI, Mustafa (1997a), Yûnus Emre Dîvânı I (İnceleme), İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
TATÇI, Mustafa (1997b), Yûnus Emre Dîvânı II (Tenkitli Metin), İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ULUDAĞ, Süleyman (2005), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
ULUDAĞ, Süleyman (2007), “Ölüm-Tasavvuf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul, İslam Araştırmaları Merkezi, 37-38.