SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINDA LİDERLİK

Günümüzde “hangi ortamda olursa olsun, bazı liderlik tarzları her zaman iyidir ve etkilidir” görüşü yerine “farklı örgüt türlerinde ve farklı koşullarda yönetim ve liderlik tarzının değişebileceği görüşü” daha çok kabul görmektedir. Çünkü günümüz örgütlerinin, çalışanların ve yöneticilerin/liderlerin olanakları ve çevreleri oldukça değişmiştir. Bu nedenle, bir liderin başarı şansının, liderlik ilkelerinin tamamını uygulamasından çok, değişen çevre koşullarına dengeli bir şekilde uyum sağlayabilmesi ile mümkün olduğu görülmektedir. Son yıllarda özel ve kamu sektörün bir paydaşı görülen ve üçüncü sektör olarak adlandırılan “sivil toplum kuruluşları” (STK), ulusal ve küresel alanda birçok sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetler yürütmekte ve sorumluluklar üstlenmektedir. STK’ların sayıları, sermaye miktarları ve önemleri günden güne artmakta ve etki alanları genişlemektedir. Bu durum onların daha iyi nasıl yönetilecekleri ve bu örgüt yapısına hangi yöneticilik ve liderlik modelinin daha uygun olacağı konularını gündeme getirmiştir. Diğer birçok örgütte olduğu gibi STK’larda da tartışılan temel konulardan birisi, “STK’ların en iyi nasıl yönetileceği” sorusuna aranan cevaptır. Diğer örgüt türlerine göre çeşitli kısıtları ve farklılıkları olan bu örgütlerin daha etkin ve verimli yönetilmeleri için yeni yönetim anlayışına ve uygulamalarına ihtiyaç vardır. Bu açıdan STK’ların yönetimi ve onlarda uygulanabilecek liderlik modellerinin araştırılması önem arz etmektedir. İyi yönetim ancak iyi bir liderle mümkün olabilmektedir. Hızlı değişimlerin ve gelişmelerin yaşandığı ve toplumun bilinç düzeyinin ve beklentilerinin arttığı günümüz dünyasında, işletmelerin bu düzene ayak uydurabilmeleri vizyoner, dönüşümcü, insan odaklı ve etkileşimci bir liderlik anlayışı ile mümkündür. Bu çalışmada, 21. yüzyılda STK’larda meydana gelen değişme ve gelişmeler ışığında STK’ların etkili yönetebilmesi için ihtiyaç duyulan liderlik türü ve özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır

LEADERSHIP IN CIVIL SOCIETY ORGANIZATIONS

Today, it is gaining more acceptance to tend to the opinion of "no matter in what environment, some leadership styles are always good and effective" instead of opinion, "the opinion in different types of organizations and may change the management and leadership styles in different conditions". Because the possibilities and environment of today's organizations, employees and managers / leaders have changed considerably. Therefore, a leader's chance of success is more likely to be balanced by changing environmental conditions than by practicing all of the principles of leadership. In recent years, non-governmental organizations (NGOs), which are seen as a stakeholder of the private and public sector and as a third sector, carry out many social, cultural and economic activities in the national and global area and assume responsibilities. The number of civil society organizations, capital amounts and their importance increase day by day and their areas of influence are expanding. This situation has raised the issues of how to manage them better and which management and leadership model would be more appropriate for this organizational structure. According to other types of organizations, there is a need for a new management approach and practices in order to manage these organizations with various constraints and differences more effectively and efficiently. In this regard, it is important to manage the NGOs and to investigate the leadership models that can be applied to them. Certainly good management is only possible with a good leader. In today's world where rapid changes and developments are experienced and the consciousness and expectations of the society are increasing, it is possible for enterprises to keep up with this order with a visionary, transformational, human oriented and interactive leadership approach. In this study, it is tried to explain the type and characteristics of leadership needed for effective management of NGOs in the light of changes and developments in NGOs in the 21st century

PDF

___

ACUNER, T. ve TABAK, A. (2003), Liderlik sürecinde durumsallık yaklaşımı kapsamında izleyici kavramının teorik incelenmesi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 2003-1.
AHMETOĞULLARI, K. ve ÇATI, K. (2019), STK Mensuplarının Etik İklim Algısının Örgütsel Bağlılık Aracılığıyla Bireysel Performanslarına Etkisi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 283-313.
AKBAL, İ. (2018), Doğa Hukukçularından Hegel’e Sivil Toplum Devlet İlişkileri: Sivil Toplumun Siyasal Anlamından Kurtuluşu. Muhafazakâr Düşünce Dergisi Sayı 29-30: Sivil Toplum-Ara Kurumlar, 39.
APOSTU, D. C. (2013), Non-Governmental organization leadership and development. A Review of the literature. Manager, (17), 145-161.
ARDAHAN, F. (2010), Sivil toplum kuruluşlarının etkin yönetimi için Stratejik işbirliği ve Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) Suna-İnan Kıraç Antalya Eğitim Parkı Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), ss. 210-233.
AYCAN, Z. (2006), Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. In K. S. Yang, K. K. Hwang, & U. Kim (Eds.), Scientific Advances İn Indigenous Psychologies.
BALTAŞ, A. (2006), Zaman Ötesinde Liderlik, http://www.acarbaltas.com/ dergiler_detay.php?id=65#.UbmFr-cW3tw
BASS, B. M. (1985).Leadership and performance beyond expectations .New York, NY: The Free Press.
BAYHAN, V. (2002), Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2002 Cilt : 26 No: 1 1-13
BOLDEN, R., GOSLİNG, J., MARTURANO, A. & DENNİSON, P. (2003), A Review Of Leadership Theory And Competency Frameworks, Review of Leadership Theory and Competency Frameworks Centre for LeadershipStudies 2
CESUR, D. K. (2015), Paternalist liderlik ve örgüt kültürü ilişkisi: Sakarya Üniversitesi örneğ i. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
CİNEL, M.O ve ÇEKMECİOĞLU, H.G.(2008), Karizmatik Liderlik Özelliklerinin Örgütsel Bağlılık Unsurları Üzerindeki Etkileri ve Bir Araştırma, Kocaeli.
ÇETİN, M. (2013) Sivil Toplum Kuruluşlarında Liderin Başarıya Etkisi ve Kurumsallaşma, http://www.sistems.org/stklarda_liderlik.htm
ÇIRAKLAR, N. H., UCAR, Z. ve SEZGİN, O. B. (2016), Effects of paternalistic leadership on organizational identification: mediating role of trust in leader. Research Journal of Business and Management, 3(1), 73-87.
ÇIRPAN, H.,2013. Lider mi, yönetici mi? http://www.sbmyo.duzce.edu.tr/Dokumanlar
DEMARCO, M., LESSER, E., & O’DRİ SCOLl, T. (2007), Leadership in a distributed world: Lessons from online gaming. IBM institute for Business Value.
DİNÇER Ö. (1992), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası [Strategic Management and Business Administration Policy]. 2nd ed. Istanbul: Alfa; 1992.
DURMUŞ, A. (2016), Yöneticilerin Liderlik Davranışlarının Çalışanların Örgütsel Bağlılığı İle İlişkisinin İstatistiksel Yöntemlerle Araştırılması. Business And Management Studies: An International Journal, 4(2).
ERASLAN L.,(1998) Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü Liderlik, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134
ERÇETİN, Ş., (2000), Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayınları.
ERDAL, M. ve ALTINTAŞ H.(2007), İşletmelerde Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Analizi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, K.Maraş.
ERDEM, O. ve DİKİCİ, M.(2009), Liderlik ve Kurum Kültürü Etkileşimi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Yaz-2009, C.8 S.29 (198-213)
EREN, E. (2008), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Genişletilmiş Onbirinci Basım, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul.
ERGUN, T., (1981), Türk Kamu Yönetiminde Önderlik Davranışı. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını No: 191, Ankara.
GREEN, D. (2015), Fit for the future: Development trends and the role of INGOs. Oxfam, Oxford. Retrieved from http://www.globaltfokus.dk/images/Kapacitetsudvikling/Arrangementer _ kap_forum/dp-fit-for-future-INGO s-110615-Oxfam-en.pdf
GÖYMEN, K. (2013), Küresel Sivil Toplum: Gereksinme, Fırsatlar ve Engeller,
HERDMAN, E.A ve KORKMAZ, Ö.Y.(2012), Liderlik ve Yönetim: TeoriVar Pratik Yok? Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012; 9 (1):3-9
JASKYTE, K. (2004), Transformational Leadership, Organizational Culture, and Innovativeness in Nonprofit Organizations. Nonprofit Management & Leadership, 15 (2), pp. 153-158.
JOHNSON, 2006. Evolution of Management, Administrative, and Leadership Theories, 42376_BOOK_johnson.indb, http://www.jblearning.com/samples/0ch02_011_026.pdf
KALDOR, M. (2003), Civil Society and Accountability. Journal of Human Development, 4(1): 6-12.
KEÇECİOĞLU T. (2003), ‘Lider & Liderlik’. 1.Baskı. İstanbul. Okumuş Adam Yayıncılık.
KİLİK, M. (2011), Kurum imajı ve lider etkileşimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
KOÇEL, T.(1998), İşletme Yöneticiliği. Yenilenmiş 6. Baskı. Beta Yayınevi, İstanbul.
KRUPP, A.F.(2013) Sivil Toplum Kuruluşları için Kaynak Geliştirme: Teori ve Uygulama, İstanbul Üniversitesi, Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi Raporu, stk.bilgi.edu.tr/cd/07/doc/ek_okuma_1.pdf
LEWİS, D. (2001) .Management of Non-Governmental Development Organisations: An Introduction,Routledge, London.
MWAİ, G., NAMADA, J. & KATUSE, P. (2018), D oes Leadership Style Influence Organizational Effectiveness in Non-Governmental Organizations?, International Journal of Business and Management; Vol. 13, No. 8; 2018
MİLLS Q, (2005), The Importance of Leadership, Leadership: How to Lead, How to Live
MİTCHELL, G. E. (2015), The attributes of effective NGOs and the leadership values associated with a reputation for organizational effectiveness. Nonprofit Management and Leadership, 26(1), 39-57.
MOSTASHARİ, Ali (2005), An Introduction to Non-Governmental Organizations (NGO) Management, Iranian Studies Group at MIT, web.mit.edu/isg/NGOManagement.pdf, E.T. 15.01.2019
MUFTI, M., XİAOBAO, P., SHAH, S. J., SARWAR, A., & ZHENQING, Y. (2019), Influence of leadership style on job satisfaction of NGO employee: The mediating role of psychological empowerment. Journal of Public Affairs, e1983.
NDORO, T.D. (2007), Trategy & Organizational sustainability in Intermediary Non Profit Organizations: Understanding The Revenue Diversification Strategic Actions of Managerial Leadership in the Small Business Development Centers (Sbdcs), Doctor of Philosophy. The State University of New Jersey. Graduate Program in Public Administration.
OĞUZ, M. C. (2018), Otoriter Rejimler ve Sivil Toplum İlişkisi: Bir “Yumuşak Güç” Stratejisi olarak GONGO’ların Yükselişi. Mülkiye Dergisi, 42(2), 239-260.
ORR, E. & KATHLEEN Sack, K. (2009), Setting the Stage for Success: Building the Leadership Skills that Matter, Korn/ Ferry International.
ÖNER, Ş. ve TAN, M.(2000).Türkiye’de Siyasi Partilerden Sivil Toplum Ve Sivil Toplum Kuruluşlarına Kavramsal- Kurumsal Yaklaşımları, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, Güz 2000 Cilt:1 Sayı:1
ÖZDAŞLI, K. ve İBİCİOĞLU, H., (2007), Sivil Toplum Kuruluşlarında Toplam Kalite Yönetiminin Uygulanabilirliği: Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta.
ÖZMUTAF, N.,M. ve Kayalar, M.,(2008), Sivil Toplum Kurulu şlarında Gelecek Yönelimli Lider Performans Profili: İstatistiksel Bir Yaklaşım, Ege Akademik Bakış 8(2) 2008: 563-585
ÖZMUTAF, N.,M. (2011) Sivil Toplum Kurulu şlarında Kurum Felsefesi ve Gönüllü Takımların Yönetsel Nitelikleri: Yönetici ve Üye Perspektifi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 12 - Sayı/No:2 (147-166)
ÖZSALMANLI, A. Y. (2005), Türkiye’de kamu yönetiminde liderlik ve lider yöneticilik. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 137-146.
RİCKETTS K.,G. (2009) Leadership vs. Management, Cooperative Extension Service, Unıversity of Kentucky College Of Agriculture, Lexıngton, Ky, 40546
ROWOLD, J. & ROHMANN, A. (2009), Transformational and Transactional Leadership Styles, Followers’ Positive and Negative Emotions, and Performance in German Nonprofit Orchestras. Nonprofit Management & Leadership, 20 (1), pp. 41-57.
SABUNCUOĞLU, Z. ve TÜZ, M. (1998), Örgütsel Psikoloji, 4. Baskı, Furkan Ofset, Bursa.
SALAMON L.M. & ANHEİER H.K. (1996), The Emerging Nonprofit Sector: An Overview. 2nd ed. United Kingdom: Manchester University Press; 1996
SEZİK, M. (2019), Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşlarının İş levleri ve Sorun Alanları. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 2(4), 118-125.
SİNGH, K. (2014), Servant Leadership in Non-Governmental Organizations (NGOs), Journal of Administrative Science, 11(1),
SÜTÇÜ, O. ve ÇELİK, A.(2008), Stratejik Liderlik, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, K. Maraş.
ŞAHİN, M. ve UYSAL, Ö. (2007), Sivil Toplum Kuruluşlarının Devlet Tarafından Finansmanı Üzerine Bir Tartışma. Maliye Dergisi, 153, 1-13.
ŞENDOĞDU, A. A. ve ERDİRENÇELEBİ, M. (2014), Paternalist Liderlik İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 253-274.
TEEGEN H., DOH, J. & VACHANİ, S. (2004), The importance of nongovernmental organizations (NGOs) in global governance and value creation: an international business research agenda. Journal of International Business Studies, 35, 463-483. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400112
TENGİLİMOĞLU D. (2005), Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com ISSN:1304-0278 Güz 2005C.4 S. 14(1-16)
YÜKSEK, A. E. (2005), Türk Kamu Yönetiminde Önderlik Davranışı. Ankara: AÜ.
ZALD, M. N. & ASH, R. (1966), Social movement organizations: Growth, decay and change. Social forces, 44(3), 327-341.
ZALEZNİK, A. (1977), Managers and leaders: Are they different.
https://www.forbes.com/sites/williamarruda/2016/11/15/9-differences-between-being-a-leader-and-a-manager/#75e922546096, E.T. 13.10.2018.