Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Felsefe ve Din Bilimleri Bölümlerinde Lisansüstü Tez Çalışmaları ve Bazı Yöntembilimsel Sorunlar

Öz Türkiye’de ilahiyat fakülteleri felsefe ve din bilimleri bölümlerinde okutulan din sosyolojisi, din psikolojisi, dinler tarihi, din eğitimi vb. dersler, ilgili bilim dallarının bir alt dalı olarak konumlanmaktadır. Örneğin din sosyolojisi, hem genel sosyoloji ve metodolojiye (nesnellik) hem de ilahiyat alanına (normatiflik) bağlı bir disiplindir. Bu ikili durum birtakım sorunlara yol açmaktadır. Birincisi, bu öğrencilerin lisans düzeyinde ana disiplinlerin kuramsal ve metodolojik eğitimini yeterli düzeyde alamayışıdır. İkinci sorun ise öğrenci ya da araştırmacı rolünde ortaya çıkmaktadır. Lisansüstü eğitim, bu rolün kazanıldığı ve pratik edildiği süreçle ilişkilidir. Bu süreçte temel ilgi alanı da yöntem bilgisidir. Sosyal bilimlerde yöntem tartışmalarının doğası gereği, doğa bilimlerine bağımlılıktan kaynaklanan ikircikli bir yapısı vardır. Genelde bu, iki epistemolojiye dayanır: Pozitivist paradigma ve uzantısı nicel yöntem ile anlayıcı/yorumcu kuram ve buna dayalı nitel yöntem. Bu çalışmanın temel problemi, ana hatlarıyla ele alınan sosyal bilimlerde yöntembilimsel uygulamaların ilahiyat fakülteleri öğrencilerinin sosyal bilimler enstitüleri bünyesinde yaptıkları lisansüstü eğitim çalışmalarında nasıl bir karşılık bulduğu ve burada yapılan tezlerde karşılaşılan bazı yöntemsel sorunların ne olduğu ile ilgilidir. Bu çalışmada, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi mezunu öğrencilerinin Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde din sosyoloji alanında yapmış olduğu tezlerden hareketle, nicel-nitel araştırma modellerinin uygulanması ve objektif-normatif bakış açılarının uzlaştırılmasına/aşılmasına yönelik bulguların tartışılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, İlahiyat Fakültesi, Lisansüstü Eğitim, Yöntem

PDF

___

Akyüz, N. (2004), “Türk Din Sosyolojisinde Nitel ve Nicel Yaklaşımların Dengeli Kullanım Sorunu”, Türk Din Sosyolojisinin Temel Sorunları Sempozyumu, Çorum: Gazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayını.

Amman, T. & İ. Hira (2017), İslami İlimler Dergisi-Türkiye’de Din sosyolojisi Özel Sayısı-, Sayı 1, Bahar 2017, Ankara: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı Yayını, ss. 139-162.

Arslantürk, Z. (2001), Sosyal Bilimciler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri, İstanbul: Çamlıca Yayınları.

Aydın, Muhammed Şevki (2017), Din Eğitimi Bilimi, Kayseri: Kimlik Yayınları.

Batson, C.D, P. Schoenrade & W.L. Ventis (2017), Din ve Birey: Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım, Çev. A.Kuşat & A.Taştan, Kayseri: Kimlik Yayınları.

Bird, J. (2015), Din Sosyolojisi Nedir, Çev. A.Taştan, M. Dereli, Ankara: Lotus.

Bulut, Meryem B. (2017), Benlik Saygısı, Dini Dünya Görüşleri ve Hayatın Amacının Ölüm Kaygısı Üzerine Etkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı.

Cole, S. (1999), Sosyolojik Düşünme Yöntemi: Sosyoloji Bilimine Giriş, Çev. Bekir Demirkol, Vadi Yayınları, Ankara.

Çapcıoğlu, İ. (2004), Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Din Sosyolojisi Alanında Tamamlanmış Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Araştırma, AÜİFD XLV (2004), sayı 1, s. 203-224.

Çelebi, N. (2001), Sosyoloji ve Metodoloji Yazıları, Ankara: Öteki Yayınevi.

Çiftçi, A. (2003), Nasıl Bir Sosyal Bilim, Ankara: Kitabiyat.

Day R. (2000), Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır, Çev. G. A. Altay, Ankara:Tübitak.

Dikeçligil, B. (2002), “Sosyolojide Metodolojik Farklılaşma ve Metotlar Arası İşbirliği”, Yeni Sosyolojik Arayışlar: Dünyada ve Türkiye’de Farklılaşma, Çatışma, Bütünleşme-II, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayını, ss.97-126.

Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Yazım Kılavuzu, Kayseri

Erdiç, Ş. (2017), “Türk Din Sosyolojisinin Temel Sorunları: Lisansüstü Tezler Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım –Cumhuriyet Üniversitesi Örneği-”, İslami İlimler Dergisi-Türkiye’de Din sosyolojisi Özel Sayısı-, Sayı 1, Bahar 2017, Ankara: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı Yayını, ss.183-203.

Günay, Ü, A. Taştan & C. Çelik (2004), “Türk Din Sosyolojisinde Yöntem Sorunu”, Türk Din Sosyolojisinin Temel Sorunları Sempozyumu, Çorum: Gazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayını.

Lewins, F. (2011), Sosyal Bilim Metodolojisi: Eleştirel Bir Giriş, çev. A. Taştan, Ankara: Lotus

Okutan, Birsen, B. (2017), “Din Sosyolojisi Metot Arıyor: Mümtaz Turhan ve Göstergebilimsel Analiz”, İslami İlimler Dergisi-Türkiye’de Din sosyolojisi Özel Sayısı-, Sayı 1, Bahar 2017, Ankara: Çorum Çağrı Eğitim Vakfı Yayını, ss.117-137.

Sardoğan, E. M, T.F.Karahan & C. Kaygusuz (2016), “Üniversite Öğrencilerinin Kullandıkları Kararsızlık Stratejilerinin Problem Çözme, Cinsiyet, Sınıf Düzeyi ve Fakülte Türüne Göre İncelenmesi”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss. 79-89.

Taş, K. (2011), Sosyal Bilim Paradigmaları Açısından Sosyolojik Metodoloji, Isparta: Hondu.

Williams, M. (1999), Science and Social Science, London and New York.