Hikâye ve Romanlarda sembol dilinin görüntüleri üzerine bir değerlendirme

Edebî metinler insan gerçeğini günlük dilin sınırlarını aşan bir zenginlikle okuyucuya sunarlar. Yazarlar bunu yaparken, dilin poetik işlevinden ve bilinç dışının sembol üretme ayrıcalığından yararlanırlar. Edebî eserleri sıradanlıktan kurtaran en önemli güç de ifadeye özgün ve etkili bir form kazandıran sembol dilinde gizlidir. Metinlerin, semboller vasıtasıyla işeret ettikleri anlamlar, okuyucuya, kişi ya da kavramların temsiliyle aktarılabileceği gibi, aynı zamanda birtakım görüntülerin arkasına gizlenerek de sezdirilebilir. Bu sebeple sembol dilinin çözümlenmesinde metin içinde geçen unsurlar kadar, metin dışı bilgilere ya da farklı bilimsel disiplinlere ait yöntemlere müracaat edilmesi edebî eserin açımlanmasında bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu yazımızda sembol dilinin, hikâye ve romanlarda hangi görüntülerle karşımıza çıkabileceğini örnek metinlerle açıklamaya çalışacağız.

PDF

___

Anar, İhsan Oktay (2007). Puslu Kıtalar Atlası. İstanbul: İletişim Yay.

Ali, Sabahattin (2000). Sabahattin Ali Bütün Öyküleri I. İstanbul: YKY.

Atay, Oğuz (1997). Korkuyu Beklerken. İstanbul: İletişim Yay.

Aytmatov, Cengiz (1995). Gün Uzar Yüzyıl Olur. İstanbul: Ötüken Yay.

——— (1995). Cengiz Han’a Küsen Bulut. İstanbul: Ötüken Yay.

Buğra, Tarık (2002). Osmancık. İstanbul: Ötüken Yay.

——— (1997). Gençliğim Eyvah. İstanbul: Ötüken Yay.

Campbell, Joseph (2000). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: Kabalcı Yay.

Dökmen, Üstün (1993). “Düşler Tarlası Filminde Arketipler”. Adam Sanat 96: 63-68.

Fromm, Erich (1997). Rüyalar Masallar Mitoslar. İstanbul: Arıtan Yay.

Gökeri, A.İ (1979). Arketiplere Dayanan Yeni Bir Tahlil Metodunun Tanıtılarak İngiliz Ve Türk Edebiyatında Bazı Romans Ve Epik Niteliğinde Yapıtlara Uygulanma- sı. Doktora Tezi, Ankara: DTCF.

Jung, C. Gustav (2001). İnsan Ruhuna Yöneliş. İstanbul: Say Yay.

——— (2003). Dört Arketip. İstanbul: Metis Yay.

——— (2007). İnsan ve Sembolleri. İstanbul: Okuyan Us Yay.

Korkmaz, Ramazan (2004). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri. Ankara: Türksoy Yay.

——— (2007). “Romanda Mekanın Poetiği”, Edebiyat ve Dil Yazıları, Mustafa İsen’e Armağan (Ed.Ayşenur Külahlıoğlu İslam - Süer Eker). Ankara: Grafiker.

Özcan, Tarık (2003). “Osmancık Romanının Arketipsel Sembolizm Açısından Yorum- lanması”. Bilig 26: 103-116.

Schimmel, Annemarie (2000). Sayıların Gizemi. İstanbul: Kabalcı Yay.

Stevens, Anthony (1999). Jung. Çev. Ayda Çayır. İstanbul: Kaknüs Yay.

Şafak, Elif (1999). Şehrin Aynaları. İstanbul: İletişim Yay.

Whitehead, Alfred North (2000). Süreç Epistemolojisi Bağlamında Sembolizm. Çev. Ramazan Ertürk. Ankara Yayınevi.