Cengiz Aytmatov'un Al Yazmalım Selvi Boylum Hikâyesi ve Göstergelerarasılık

Cengiz Aytmatov'un Al Yazmalım Selvi Boylum adlı uzun hikâyesi, uçarı bir kişiliğe sahip İlyas ile Asel'in saf aşkını, evlenmelerini ve bir süre sonra yollarının ayrılmasını konu edinir. II. Dünya Savaşı sonrası Kırgızistan coğrafyasından ve yaşayışından derin izler taşıyan hikâye, Türk okuyucuları tarafından beğeniyle karşılanmıştır. Hikâye, Anadolu coğrafyasına ve Türk insanına uyarlanarak 1977 yılında Selvi Boylum Al Yazmalım adıyla Atıf Yılmaz tarafından sinema filmi olarak çekilmiştir. Hikâyenin tematik yapısına uygun şekilde düzenlenen müziğin de eşlik ettiği söz konusu film, Türk sinemasının önemli başarılarından biri olmuş, seyircilerin ilgisini üzerinde toplamıştır. Bu makalede Al Yazmalım Selvi Boylum adlı hikâyenin edebiyat-sinema-müzik bağlamında, bir karşılaştırma mantığına dayalı bir değerlendirme biçimi olan metinlerarasılık/göstergelerarasılık çerçevesinde kendilerine özgü söylem biçimleri olan değişik dolayımların - edebiyat, sinema, müzik - birbirlerine göre ilişkiler ağı ele alınmaya, aralarındaki benzerlikler ve ayrılıklar belirlenmeye çalışılacaktır. Amacımız belli bir sanatsal biçimin başka bir sanatsal biçimde yenidenyazılması (ya da kullanılması) işlemi sonunda biçimsel ve anlamsal bakımdan uğradığı dönüşümlerle değişik ortam ve bağlamlarda yarattığı değişik etkileri kavratmaktır. Bu yaklaşım aynı zamanda söz konusu edilen bir eserin çoksesliliğine yönelik vurgulamalar yapmaktır. Roman Jacobson'un söylediği gibi, eserin sanatsallığını somutlaştırmanın en etkili yolu budur.

Chyngyz Aitmatov's Short Story, "The Red Scarf" and Intertextuality

Chyngyz Aitmatov's short story "The Red Scarf" is about the innocent love affair between Ilyas and Aysel, their marriage and eventual break-up. The work, which includes significant traces of post-World War II Kyrgyz geography, was very well-received by Turkish readers. In 1977 the story was adapted in-to film under the title, Selvi Boylum Al Yazmalım (The Girl with the Red Scarf) by Turkish director Atif Yilmaz, who im-agined Turkish characters for his film version and set it in An-atolian geography. The film, which was accompanied by mu-sic composed in line with the film's thematic structure, was a great success and took its place as a significant example in Turkish cinema history. This article makes a comparative study of the literary and cinematic versions of Aitmatov's work, focusing on the relations between literature, cinema and music within the framework of intertextuality. The aim of the article is to explore the formal and thematic differences that emerge and the different effects that are created when a work written in a certain artistic medium is expressed through an-other artistic medium. This approach also puts emphasis on the polyphony of any work that is analyzed in a similar way. As Roman Jakobson says, this is the most effective way to concretize the artistic nature of the work.

PDF

___

Akmatalıyev, Abdılcan (1998). Cengiz Aytmatov'un Dünyası. Ankara. AKM Yay.

Aktulum, Kubilay (1999). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki.

Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru.

Aykın, Cemal (1983). "Batı Toplumlarında Roman ve Sinema İlişkisi II". Türk Dili 383: 482-502.

Aytmatov, Cengiz (2009). Alyazmalım Selvi Boylum, Erken Gelen Turnalar, Fuji- Yama, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek. Çev. Mehmet Özgül. 6. Basım. İstanbul: Cem.

Barthes, Roland (2005). Göstergebilimsel Serüven. Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat. İstanbul: YKY.

Chatman, Seymour (2008). Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. Çev. Özgür Yaren. Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.

Günay, V. Doğan (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual.

Günay, V. Doğan (2007). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.

Kolcu, Ali İhsan (2002). Bozkırdaki Bilge Cengiz Aytmatov. Ankara. Akçağ.

Korkmaz, Ramazan (2004). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekler. Ankara: Türksoy.

Korkmaz, Ramazan (2008). "Aytmatov Anlatılarında Aşkın Eriştirici ve Dönüştü- rücü Gücü", bilig 46: 1-8.

Künüçen, H. Hale (2001). "Sözcük Sanatı Edebiyattan Görüntü Sanatı Sinemaya Sevginin Aktarılışı". bilig 19: 33-46.

Künüçen, H. Hale (2008). "Türk Sinemasının 'En İyi Aşk Filmi' "Selvi Boylum Al Yazmalım" Filminde Yakın Çekimin Gücü". bilig 46: 9-36.

Teker, Gülşen Sayın (1998). "Edebiyat Sinema İlişkisi Üzerine", Frankofoni Ortak Kitap, No: 10, Ankara. 235-239.

Vardar, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilin- gual.