19184

Kur’ân Çevirilerinde Nüanslara Dikkat Etmeme Sorunu

Öz Öz: Kur’ân tercümesi, yöntem itibariyle geliştirilebilecek bir olgu olarak karşımızda durmaktadır. Bu alanda her yapıcı tenkit, tercüme tekniklerinin gelişmesi adına olumlu bir katkı sağlayacaktır. Kur’ân’ın anlaşılması bağlamında işlevsel yönü oldukça yüksek olan meallerde bazı çeviri hatalarının olduğu, bu alanda çalışma yapan ilim erbabının bildiği bir gerçektir. Makalemizde çeviri hatalarını, somut örnekler ışığında ortaya koymaya çalıştık. Hatalı gördüğümüz çevirilerin mahiyetlerini analiz etmenin yanında, ideal ve doğru olduğu kanaatine vardığımız çevirilere de yer verdik. Çeviri zor bir uğraştır, dolayısıyla isabetli gördüğümüz meallerin mutlak olarak doğru olduğunu iddia etmiyoruz. Maksadımız meal çalışmalarına metodolojik katkı sağlamaktır. Bu makalemizde kavramsal analizler gerektirecek ciddiyette yapılan hatalardan ziyade nüanslara dikkat etmemekten kaynaklanan hatalara dikkat çekmek istedik. Dikkat çektiğimiz hatalar, biraz dikkatli olmakla kaçınılması mümkün olan hatalardır. Bu bağlamda kaynak metne aşırı bağlılıktan kaynaklanan tercüme hatalarına değindik. Buna dair örnekler vererek analizlerimizi somut bir zeminde sunmayı tercih ettik. Edatların kullanım şekillerini dikkate almamaktan kaynaklanan çeviri hatasını ele aldık. Âyetin anlaşılmasında kilit rolü olan kelime veya ibarelerin mana çözümlemesini dikkatli yapmama, çokanlamlı kelimelerin âyet içinde kazandığı manayı dikkate almama, kelimelerdeki temel vurguyu yakalayamama, kelimelerin lügavî ve şer’î anlamlarını doğru tespit edememe ve Kur’ân’ın müstesna gramer yapısını gözden kaçırma ile ilgili çeviri hatalarına örnekler çerçevesinde değinerek meal sahasına katkı yapmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Kur'ân, Meal, Çeviri, Tefsir, Arapça

PDF

___

Kaynakça Akdağ, Hasan. Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin Kitabevi, ts.

Aydar, Hidayet. Kur’ân-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi. İstanbul: Kur’ân Okulu Yayıncılık, 1996.

Bağavi, Ebu Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ud. Mealimü’t-tenzil. Riyad: Dâru Tayyibe, 1989.

Beydâvî, el-Kâdı Nasruddin. Envâru’t-tenzîl ve esraru’t-te’vîl. Beyrut: Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi, ts.

Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu's-sahîh. Dımesk: Dâru İbn Kesîr, ts.

Cessâs, Ahmed b. Ali Ebubekir er-Razî. Ahkâmu’l-Ḳur’ân. Thk. Muhammed es-Sâdık el-Kamhâvî. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi'l-Arabi, 1992.

Durmuş, Zülfikar. Kur’ân’ın Türkçe Tecümeleri, “Aziz Kur’ân” ve “İnsanlığa Son Çağrı” Örneği”. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2007.

Ebu Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yusuf. el-Baḥru'l-muḥît fi't-tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.

Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu'l-luga. Kahire: Dâru’l-Mısrıyye, ts.

Harman, Ömer Faruk. “Tübba” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: DİB Yayınları, 2006, 41.

Heyet (Hayrettin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadrettin Gümüş). Kur’an Yolu. Ankara: DİB Yay., 2017.

İbn ‘Arabî, İbn Ebu Bekr Muhammed b. Abdullah. Aḥkâmu’l-Ḳur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.

İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tahir. Et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru'’t-Tunisiyye, 1984.

İbn ‘Atıyye, Ebu Muhammed Abdülhakk el-endelûsî. el-Muḥarrer'ul-vecîz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, 2001.

İbn Ebî Hâtim. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-‘Azîm. Thk. Es‘âd Muhammed et-Tayyib. Riyad: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1997.

İbn Hişâm, Cemâlüddîn Abdullah el-Ensarî. Şerḥu ḳatru'n-nedâ ve bellu's-sadâ. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1990.

İbn Kesîr, Ebû'l-Fidâ' İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsirü’l-Ḳur’âni’l-‘Azîm. Riyad: Dâru Tayyibe, 1999.

İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisanu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sadr, ts.

İsfehânî, Râgıb. Müfredâtu elfâzi'l-Ḳur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1997.

Kara, Funda. “Edat ve Zarf Üzerine Bazı Düşünceler”, Turkish Studies, 4/3 (Bahar 2009).

Kılıçarslan, Mehmet. İlahi Kelamın Müstesna Grameri. Nevşehir: Kalem Yayınevi, 2019.

--------Molla Fenari’nin Usûlü Üzere Meryem Sûresi Tefsiri. İstanbul: Kalem Yayınları, 2020.

Kırca, Celal. “Kur’ân’ın Türkçe Çevirilerinde Metodolojik Anla(ma)ma Sorunları.” Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2/40 ( 2014).

Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Mekke: Dâru ‘Alemi’l-Kutub, ts.

Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtu’l-Ḳur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.

Maverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nüket ve’l-‘uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.

Mukâtil b. Süleyman. Tefsîr’u Mukâtil. tahkîk: Ahmed Ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.

Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi’u's-sahih. Riyad: Dâru Taybe, 2006.

Nesefî, Abdullah b. Ahmed. Medârikü't-tenzîl. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1996.

Râzî, Fahruddîn. et-Tefsîru’l-kebir, (Mefâtîḥu’l-gayb). Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1981.

Semerkandî, Ebu'l-Leys. Bahru'l-‘ulûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.

Soysaldı, Mehmet. “Kur’an’ı Doğru Anlamada Semantik Metodun Önemi.” Kur’an ve Dil: Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu, 15/542 (2002).

------Nüzulünden Günümüze Kur’ân ve Tefsir. Ankara: Fecr Yayınları, 2001.

Suyutî, Celaleddin. el-İtḳân fi ‘ulûmi’l-Ḳur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2008.

Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân an te’vîli’l-Ḳur’ân. Kahire: Dâr-u Hicr, 2001.

Tiyek, Fatih. “Kur’ân Tercümeleri ile İlgili Teamüllere Eleştirel Bir Yaklaşım”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi = The Journal of International Social Research, IX/45 ( 2016).

Yaşar, Yahya. Kur’an’ın Bütünlüğü Bağlamında Kur’an Kıssalarında Peygamberlerin İsmeti. Ankara: Fecr Yayınları, 2020. Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1971.

Yılmaz, Hasan. “Kur’ân Meali Bağlamında Harfî Tercüme İle Tefsirî Tercüme Türü Arasında Bir Mukayese”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6, (2016). Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf an ḥakâikı't-tenzîl. Riyâd: Mektebetü'l-'Ubeykan, 1998.

Zerḳânî, Bk. Muhammed Abdulazîm. Menâhilü'l-‘irfân fî ‘ulûmi'l-Ḳur’ân. Beyrut Dâru’l-Kitabi’l-‘Arabî, 1995.

Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fi ‘ulûmi'l-Ḳur’ân. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2006.