Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Olan Çocuklarda İlaç Tedavisinin Beslenme Durumu Üzerine Etkileri

Amaç: Bu çalışmanın amacı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tedavisinde kullanılan ilaçların çocukların beslenme durumu üzerine etkilerini incelemektir. Bireyler ve Yöntem: Çalışmaya 6-12 yaş aralığındaki DEHB tanısı almış 18 kız (%30) ve 42 erkek (%70) olmak üzere toplam 60 çocuk dâhil edilmiştir. İlaç kullanımının etkisini belirleyebilmek için çocuklar, yeni tanı alanlar ve en az 6 aydır aynı dozda ilaç kullananlar olarak iki gruba ayrılmıştır. Beslenme durumunu değerlendirmek amacı ile 24 saatlik geriye dönük besin tüketim kaydı alınarak Beslenme Bilgi Sistemi (BEBİS) programında günlük alınan enerji ve besin ögesi miktarları hesaplanmıştır. Bu değerler Türkiyeye Özgü Beslenme Rehberinde yer alan yaş gruplarına uygun gereksinimler ile karşılaştırılmıştır. BKİ değeri 15. persentilin altında kalanların malnütrisyon riski taşıdığı kabul edilmiştir. Ayrıca, çocukların Akdeniz diyetine uyumları Akdeniz Diyeti Kalite İndeksi (KIDMED indeksi) ile değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programında analiz edilmiştir. Bulgular: DEHBli çocuklar günlük enerji gereksinimlerinin %74ünü karşılarken, bu enerjinin %53ü karbonhidratlardan, %13.5i proteinlerden ve %33.5i yağlardan sağlanmaktadır. Günlük folik asit gereksiniminin karşılanma oranı %79, C vitamininin %78, demirin %77 ve kalsiyumun %56 olduğu görülmüştür. Yeni tanı alanlar ile en az 6 aydır ilaç kullananlar karşılaştırıldığında, günlük enerji gereksinimi karşılanma yüzdesinin ilaç kullanan grupta daha düşük olduğu saptanmıştır (p=0.049). Aynı zamanda, BKİ değeri 15.persentilin altında olan birey sayısı yeni tanı grubunda %6.5 iken, ilaç kullanan grupta %41.4tür ve bu fark istatistiksel açıdan önemlidir (p=0.001). Çocukların Akdeniz diyetine uyumları ise her iki grupta da çoğunlukla orta düzeyde bulunmuştur (p>0.05). Sonuç: Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, DEHB tanısı olan çocukların ilaç tedavisi aldıkları süreçte beslenme yetersizliği bakımından daha fazla risk altında olduklarını göstermiştir. Bu süreçte çocuklar, mutlaka bir diyetisyen tarafından izlenmeli ve beslenme yetersizliği oluşmadan gerekli müdahaleler yapılmalıdır.

The Effects of Drug Therapy on Nutritional Status in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Aim: The aim of this study is to examine the effect of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) medication on nutritional status in children. Subjects and Methods: This research was carried out on 18 girls (30%) and 42 boys (70%) with ADHD whose ages range between 6-12 years. To determine the effects of medication, children were divided into two groups: newly diagnosed and using drugs at least 6 months. Food consumption was recorded with 24-hour recall, and the daily energy and nutrient requirements were calculated in computer nutrient database (BEBİS) to determine nutritional status. These values were compared to age-specific requirements in Dietary Guideline for Turkey. It was assumed that children with BMI <15.percentile had the risk of malnutrition. Moreover, to evaluate nutrition status of children by the degree of adherence to the Mediterranean diet was assessed by the Mediterranean Diet Quality Index (KIDMED index). Data was analyzed with SPSS 20.0 statistical software program. Results: While the children supply the 74% of their daily energy requirements, 53% of energy was provided carbohydrates, 13.5% from proteins, and 33.5% from fats. The percentage of daily meeting requirements of folic acid, vitamin C, iron, and calcium were 79%, 78%, 77%, and 56% respectively. When the newly diagnosed group was compared to medication group, significant differences was observed and the percentage of daily energy requirements in medication group was lower than newly diagnosed group (p=0.049). Also, percentage of children with BMI <15. percentile in newly diagnosed group and medication group were 6.5% and %41.4 respectively, and this difference was statistically significant (p=0.001). Adherence to the Mediterranean diet was in moderate levels generally in both two groups (p>0.05). Conclusion: Results of this study showed that the children with ADHD have the risk of nutritional deficiency during medication. In this period, children with ADHD should be followed by a dietitian and intervened before occurrence of nutritional deficiencies.

PDF

___

1.Nigg JT. Attention-deficit/hyperactivity disorder and adverse health outcomes. Clin Psychol Rev 2013;33(2):215-228.
2.Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, Biederman J, Rohde LA. The worldwide prevalence of ADHD: A systematic review and metaregression analysis. Am J Psychiatry 2007;164:942-948.
3.Simon V, Czobor P, Balint S, Meszaros A, Bitter I. Prevalence and correlates of adult attention-deficit hyperactivity disorder: Meta-analysis. Br J Psychiatry 2009;194(3):204-211.
4.Kayaalp L. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2008;62:147-152.
5.Tufan AE, Yaluğ İ. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda tıbbi eş tanılar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2009;1:187- 200.
6.Alqahtani MMJ. Attention-deficit hyperactive disorder in school-aged children in Saudi Arabia. Eur J Pediatr 2010;169(9):1113-1117.
7.Dubnov-Raz G, Perry A, Berger I. Body mass index of children with attention-deficit/hyperactivity disorder. J Child Neurol 2011;26(3):302-308.
8.Azadbakht L, Esmaillzadeh A. Dietary patterns and attention deficit hyperactivity disorder among Iranian children. Nutrition 2012;28(3):242-249.
9.Akgün GM, Tufan AE, Yurteri N, Erdoğan A. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun genetik boyutu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011;3(1):15-48.
10.Rucklidge JJ. Gender differences in attention-deficit/ hyperactivity disorder. Psychiatr Clin North Am 2010;33:357- 73.
11.Hergüner S, Hergüner A. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde eşlik eden psikiyatrik bozukluklar. Nöropsikiyatri Arşivi 2012;49:114-118.
12.Newmark SC. Nutritional intervention in ADHD. Explore (NY) 2009;5(3):171-174.
13.Chantiluke K, Christakou A, Murphy CM, Giampietro V, Daly EM, Ecker C, et al. Disorder-specific functional abnormalities during temporal discounting in youth with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), Autism and comorbid ADHD and Autism. Psychiatry Research: Neuroimaging 2014;223:113-120.
14.Del Campo N, Chamberlain SR, Sahakian BJ, Robbins TW. The roles of dopamine and noradrenaline in the pathophysiology and treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder. Biol Psychiatry 2011;69(12):e145-157.
15.Clavenna A, Bonati M. Safety of medicines used for ADHD in children: A review of published prospective clinical trials. Arch Dis Child 2014 April 19 [E-pub ahead of print], doi: 10.1136/archdischild-2013-304170.
16.Cortese S, Holtmann M, Banaschewski T, Buitelaar J, Coghill D, Danckaerts M, et al. Practitioner Review: Current best practice in the management of adverse events during treatment with ADHD medications in children and adolescents. J Child Psychol Psychiatry 2013;54(3):227-246.
17.Pekcan G. Beslenme Durumunun Saptanması. (Eds: Baysal A, Aksoy M, Besler T, Bozkurt N, Keçecioğlu S, Kutluay Merdol T, ve ark). Diyet El Kitabı. 7.Baskı. Hatiboğlu Basın ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2013, s.67-142.
18.World Health Organisation. Dünya Sağlık Örgütü Resmi Web Sitesi. Available at: http://www.who.int/growthref/who2007_ bmi_for_age/en/index.html Accessed July 7, 2014.
19.Türk İşçi Sendikaları Konfederasyonu Resmi Web Sitesi. Erişim: http://www.turkis.org.tr/ Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014.
20.Kabaran S, Gezer C. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki çocuk ve adolesanlarda Akdeniz diyetine uyum ile obezitenin belirlenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2013;1:11- 20.
21.Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü. Türkiyeye Özgü Beslenme Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2004, s.58-63.
22.Özdamar K. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 9. bs. Nisan Kitabevi Yayınları. Ankara; 2013.
23.Sinn N. Nutritional and dietary influences on attention deficit hyperactivity disorder. Nutr Rev 2008;66(10):558-568.
24.Howard AL, Robinson M, Smith GJ, Ambrosini GL, Piek JP, Oddy WH. ADHD is associated with a Western dietary pattern in adolescents. J Atten Disord 2011;15(5):403-411.
25.Kim Y, Chang H. Correlation between attention deficit hyperactivity disorder and sugar consumption, quality of diet, and dietary behavior in school children. Nutr Res Pract 2011;5(3):236-245.
26.Stevens LJ, Kuczek T, Burgess JR, Hurt E, Arnold LE. Dietary sensitivities and ADHD symptoms: Thirty-five years of research. Clin Pediatr (Phila) 2011;50(4):279-293.
27.Millichap JG, Yee MM. The diet factor in attention-deficit/ hyperactivity disorder. Pediatrics 2012;129(2):330-337.
28.Goldman RD. ADHD stimulants and their effect on height in children. Can Fam Physician 2010;56(2):145-146.
29.Azadbakht L, Esmaillzadeh A. Dietary patterns and attention deficit hyperactivity disorder among Iranian children. Nutrition 2012;28(3):242-249.
30.Kiddie JY, Weiss MD, Kitts DD, Levy-Milne R, Wasdell MB. Nutritional status of children with attention deficit hyperactivity disorder: A pilot study. Int J Pediatr 2010;2010 [Article ID 767318], doi: 10.1155/2010/767318.
31.Yalcin O, Iseri E, Bukan N, Ercin U. Effects of long acting methylphenidate on ghrelin levels in male children with attention deficit hyperactivity disorder: An open label trial. Psychopharmacol Bull 2014;24(2):236-245.
32.Ptacek R, Kuzelova H, Paclt I, Zukov I, Fischer S. ADHD and growth: Anthropometric changes in medicated and non- medicated ADHD boys. Med Sci Monit 2009;15(12):CR595- CR599.
33.Graham J, Banaschewski T, Buitelaar J, Coghill D, Danckaerts M, Dittmann RW, et al. European guidelines on managing adverse effects of medication for ADHD. Eur Child Adolesc Psychiatry 2011;20(1):17-37.
34.Durá-Travé T, Yoldi-Petri ME, Gallinas-Victoriano F, Zardoya- Santos P. Effects of osmotic-release methylphenidate on height and weight in children with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) following up to four years of treatment. J Child Neurol 2012;27(5):604-609.