Yakın Çağ Osmanlı Tarihinin Kaynağı olarak Avrupa Arşivleri

Tarihçiler her cins malzemeyi kullanmak ve bunları hiç ihtimal verilmeyen yerlerde bile aramak zorundadırlar. Bilhassa Osmanlı tarihi, böyle geniş çapta bir araştırmayı gerektirir. Zira imparatorluk çeşitli milletlerden meydana gelmiş olup dost veya düşman birçok devletlerle münasebette idi. Son yıllar içerisinde kuvvetli devletlerin etkisi ve işlerine karışmasından ötürü, tarihçi Osmanlı olayları için sadece Türk vesikalarına değil, fakat İngiliz, Fransız, Alman, Avusturya, Rus, İtalyan, İspanyol, İsveç, Hollanda, Iran, Arap, Yunan, Ermeni, Bulgar, Romen, Macar, Sırp - Hırvat, Arnavut ve Yahudi kaynaklarına da başvurmak zorundadır. Bütün bu dillerde hiç olmazsa kronikler, popüler ve ilmi tarihler, her nevi monografiler, hatıralar, biyografyalar, gezi notları, gazeteler ve dergilerden yararlanacaktır ; hattâ, genel ve özel arşivleri de kulllanmak zorundadır. Bu bütün Türkiye ve Osmanlı imparatorluğunun halef devletlerinde milli ve mahalli kolleksyonları, o bölgede bulunan özel kişilerin ve Ticaret kurumlarının; o yerde bulunan yabancı kimselerin ve ticaret firmalarının; misyoner, sömürge organizasyonlarlariyle coğrafya ve arkeoloji kurumlarının; yerli ve yabancı kiliselerin; yabancı ülkelerin devlet arşivlerinde bulunan askeri, bahri, iktisadi, konsolosluk ve diplomatik kayıtları ihtiva eder.