Mondros'a Giden Yol

Türk Tarih Kurumu'nun sayın eski Başkanı Tevfik Bıyıklıoğlu, bilindiği gibi, Türkiye'nin hayati önemli ülkelerinin işgaline sebep olan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde İstiklal savaşına yol açan Mondros mütarekesi ile ayrıca ilgilenmiştir. Mütareke konferansı hakkında belgelere dayanan bir tasviri, Ali Türkgeldi'ye ve mütareke müzakerelerine memur murahhaslar heyetinin teşekkülü ile ilgili bulunan tafsilâtı, babası Ali Fuat Türkgeldi'ye borçluyuz. Aşağıda, her iki tarafin konferans hazırlıkları tarihçesine biraz ışık getirmiye teşebbüs edilecektir. I. Başkan Woodrow Wilson'a müracaat: Makedonya ve Filistin'de müdafaa cephelerinin çökmesi (15 ve 19 Eylül 1918), Osmanlı hükümetini, öbür müttefikler ile birlikte uzunca bir zamandan beri ümitsiz bir hale gelmiş olan savaşı durdurma keyfiyetini düşünmiye sevketti. Bu sebeplerdir ki Osmanlı devleti, Berlin Büyük Elçisi Rifat Paşa'yı müttefiklerin durumu müştereken müzakere etmelerini telkin etmiye memur etti ve Alman hükümetinin, Başkan Woodrow Wilson'dan, öne sürmüş olduğu 14 noktaya dayanarak barış istemek hususundaki teklifini -bilhassa 12 inci noktanın Türkiye'ye müsait görünmesi dolayısiyle- iyi karşıladı.