Hollandalı bir Seyyah'ın 18. Yüzyıl Başında Doğu Kafkasya'da gördüğü Bazı Türk Eserleri

Şöhretli Hollandalı seyyah Cornelius De Bruin, Rusya'dan başlayıp İran, Hindistan'dan geçerek Endonezya'ya kadar uzanan seyahat yolunda bütün gördüklerini seyahatnamesinde anlatmıştır. Gezdiği yerlerin insanlarım, taşını toprağını, hayvan ve nebatlarım teferruatı ile göz önüne seren De Bruin'in bu eseri sadece tarihi, coğrafi, etnografik bakımdan değil, bugün kaybolmuş veya harap eserleri araştırıp incelemek bakımından da kıymetli bir kaynaktır. De Bruin eserini bol sayıda resimlerle süslemiştir. İran’ın Persepolis harabelerinden ilk defa gayet etraflı ve hemen bütün kabartmaların resmini çizmek üzere bahseden ve tanıtan odur. Kuzey Rusya'dan gelip İran’a giderken katettiği Doğu Kafkasya'da, Azerbeycan'da gördüğü birkaç Türk eserini anlatışı ve çizdiği resimler de bizce çok ilgi çekicidir. Kuzey Rusya'dan Hazer Denizi yoliyle gelen Cornelius De Bruin, Bakü'ye çıktıktan sonra 2 Ağustos 1703'te Şemah'a varıyor. Şehrin en eski ve görülmeye değer anıtı, oldukça büyük bir camiin harabeleridir. 2-3 kubbeli ve gösterişli, temiz işçilikte bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca şehrin Kuzey-Batısmda, 1.5 km. mesafede, eserde `Kala-Kulustahan' adıyla kaydedilen dağdaki kale harabesi de De Bruin tarafından gözden geçiriliyor.