Acemhöyük ve Erken Tunç Çağı Anadolu Ticaret Ağları

Bu makalede Acemhöyük Erken Tunç Çağı tabakalarında bulunmuş seramik, taş, tunç ve kemikten imal edilmiş bazı buluntular ile aynı dönem tabakalarında tespit edilen zooarkeolojik bulgular ele alınmıştır. Anadolu Erken Tunç Çağı ticaret ağlarının tanımlanmasında yararlanılan buluntu grupları arasında yer alan Acemhöyük örnekleri, arkeolojik değerlendirmeye tabi tutularak Anadolu ve yakın çevresindeki benzerleri ile karşılaştırılmıştır. Bu değerlendirme ve karşılaştırmalar, Acemhöyük’ün MÖ III. binyılın ortalarından itibaren farklı bölgelerle kültürel ve ticari bağlar kurduğunu ortaya koymuştur. Yerleşimin farklı tabakalarında çok sayıda örneği bulunan Batı Anadolu etkili/kökenli seramikler, Acemhöyük’ün bu bölgeyle güçlü bağlar kurduğuna işaret etmektedir. Çalışmada kısaca değinilen zooarkeolojik veriler ise Erken Tunç Çağı Anadolu toplumlarının ekonomik altyapısına dair dikkat çekici ipuçları elde edilmesini sağlamıştır. Arkeolojik ve zooarkeolojik verilerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan tablo ise MÖ III. binyılın ikinci yarısında Anadolu toplumlarının sergilediği sosyo-ekonomik hareketliliğin Acemhöyük’e güçlü bir şekilde yansıdığını ve yerleşimin ticari ağlar üzerinde rol alan anahtar merkezlerden biri olduğuna işaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Acemhöyük, Erken Tunç Çağı, Ticaret, Seramik, Tartı Ağırlığı, Kemik Tüp

Acemhöyük and the Early Bronze Age Anatolian Trade Networks

This study investigates a group of pottery, stone, bronze, and bone findings recovered from the Early Bronze Age levels at Acemhöyük together with zooarchaeological specimens. Acemhöyük findings are closely related with archaeological objects usually used for identifying the Early Bronze Age trade networks. They were archaeologically analysed and compared with similar findings from Anatolia and its neighbouring regions. Archaeological analysis and comparisons indicated that Acemhöyük began to have close cultural and commercial connections with different regions around the middle of third millennium BC. Western Anatolian type pottery, recovered in significant numbers from diverse levels, suggests that Acemhöyük had deep connections with this region. Zooarchaeological specimens briefly discussed in the article provided significant clues about the economy of the Early Bronze Age Anatolian societies. Combined analysis of the archaeological and zooarchaeological datasets strongly indicates that socio-economic dynamics that shaped Anatolian societies during the second half of the third millennium had a strong foothold at Acemhöyük, and the site was one of the key settlements on the trade networks.

Keywords:

Acemhöyük, Early Bronze Age, Trade, Pottery, Balance Weight, Bone Tube,

PDF

___

Arbuckle, Benjamin S., “Zooarchaeology at Acemhöyük”, Anadolu/Anatolia, 39 (2013), s. 58.
Atıcı, A. Levent, “Early Bronze Age Fauna From Kaman-Kalehöyük (Central Turkey): A Preliminary Analysis”, Anatolian Archaeological Studies, XII (2003), s. 99-102.
Atıcı, A. Levent, “The Secondary Products Revolution in light of textual evidence from Kültepe-Kanesh, Central Anatolia”, ed. Haskel J. Greenfield, Animal Secondary Products: Domestic Animal Exploitation in Prehistoric Europe, the Near East and the Far East, Oxbow Books Press, Oxford, 2014, s. 233–252.
Bachhuber, Christoph, Citadel and Cemetery in Early Bronze Age Anatolia, Equinox Publishing, South Yorkshire 2015, s. 153-155.
Blegen, Carl - Caskey, John L. - Rawson, Marion - Sperling, Jerome, Troy General Introduction, The First and Second Settlements, Princeton University Press, Princeton 1950.
Bobokhyan, Arsen, “Identifying Balance Weights and Weight Systems in Bronze Age Troia Preliminary Reflections”, eds. Maria Emanuela Alberti, Enrico Ascalone, Luca Peyronel, Weights in Context, Instituto Itailiano Di Numismatica, Roma 2006, s. 91-93.
Çevik, Özlem, “The emergence of different social systems in Early Bronze Age Anatolia: urbanisation versus centralisation”, Anatolian Studies, 57 (2007), s. 132.
Efe, Turan, “Once Again on Early Bronze Age Trade and Trade Routes in Western Anatolia”, eds. Stephan W. E. Blum, Turan Efe, Tobias L. Kienlin, Ernst Pernicka, From Past to Present. Stdies in Memory of Manfred O. Korfmann, Bonn 2020, s. 121-130
Eslick, Christine, Elmalı-Karataş V: The Early Bronze Age Pottery of Karataş Habitation Deposits, Archaeopress, Oxford 2009.
Fidan, Erkan - Sarı, Deniz Sarı - Türkteki, Murat, “An Overview of the Western Anatolian Early Bronze Age”, European Journal of Archaeology 18/1 (2015), s. 77.
Fidan, Erkan, “Early Buildings for the Elites in Western Anatolia: Reflections of Ruling Class on Architecture”, Anatolian Metal, VIII (2018), s. 73.
Garstang, John, Prehistoric Mersin Yümüktepe in Southern Turkey, Clarendon Press, Oxford 1953.
Gernez, Guillaume, L’armement en métal au Proche et Moyen-Orient: des origines à 1750 av. J.-C., Paris 2008.
Goldman, Hetty, Excavations at Gözlü Kule Tarsus II, Princeton University Press, Princeton 1956.
Greenfield, Haskel Joseph-Shai, Itzhaq-Maeir, Aren, “Being an “ass”: An Early Bronze Age burial of a donkey from Tell es-Safi/Gath, Israel”, Bioarchaeology of the Near East, 62 (2012), s. 21-52.
Guimaraes, Silvia- Arbuckle, Benjamin S., “Ancient DNA shows domestic horses were introduced in the southern Caucasus and Anatolia during the Bronze Age”, Science Advences, 6/38 (2020), s. 1-10.
Hacar, Abdullah, “İlk Tunç Çağı Çanak-Çömlek Üretiminde Uzmanlaşma: Güneybatı Kapadokya’nın Uzmanlaşmış Üretim Örgütlenmesine İlişkin Yorumlar”, Belleten, C 84/S. 300 (2020), s. 459-502.
Joukowsky, Martha Sharp, Prehistoric Aphrodisias: An Account of the Excavations and Artifact Studies I-II, Court-Etienne, 1986.
Kamış, Yalçın, “Erken Tunç Çağı’nda Acemhöyük ve Konya Ovası”, ed. Süleyman Özkan, Halime Hüryılmaz, Atila Türker, Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde: Aliye Öztan’a Armağan, İzmir 2017, s. 165-176.
Kamış, Yalçın, “Acemhöyük Buluntuları Işığında Erken Tunç Çağı’nda Orta Anadolu’nun Güneyinde Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı”, Adalya 21 (2018), s. 63-83.
Kamış, Yalçın- Öztan, Aliye, “2018 Yılı Acemhöyük Kazıları”, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara (2019), s. 147-159.
Kamış, Yalçın, “Acemhöyük’ten Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği”, ed. Barış Gür, Semra Dalkılıç, Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam: Jak Yakar’a Armağan, Ankara 2020, s. 239-262.
Kulakoğlu, Fikri-Kontani, Ryoichi-Uesugi, Akinori- Yamaghuci, Yuji- Shimogama, Kazuya-Semmoto, Masao, “Preliminary Report of Excavations in the Northern Sector of Kültepe 2015-2017”, ed. Fikri Kulakoğlu, Cécile Michel, Güzel Öztürk, Integrative Approaches to the Archaeology and History of KültepeKanesh, Brepols Publishers, Turnhout 2020, s. 9-84.
Lloyd, Seton-Mellaart, James, Beycesultan, Vol. 1, The British Institute of Archaeology, London 1962.
Massa, Michele- McIlfatrick Orlene- Fidan Erkan, “Patterns of metal procurement, manufacrture and excahnge in Early Bronze Age northwestern Anatolia: Demircihöyük and beyond”, Anatolian Studies, 67 (2017), s. 51-83.
Massa, Michele-Palmisano, Alessio “Change and continuity in the long-distance exchange networks between western/central Anatolia, northern Levant and northern Mesopotamia, c.3200-1600 BCE”, Journal of Anthropological Archaeology, 49 (2018), s. 65-87.
Mellink, Machteld J., “Anatolia and the Foreign Relations of Tarsus in the Early Bronze Age”, ed. Kutlu Emre, Machteld Mellink, Bratel Hrouda, Nimet Özgüç, Anatolia and The Ancient Near East: Studies in Honor of Tahsin Özgüç, Ankara 1989, s. 319-332.
Oğuzhanoğlu, Umay, “What Happened Between Beycesultan XIII and XII?, New Answers from Laodikeia-Kandilkırı Early Bronze Age Levels”, Adalya 24 (2021), s. 1-29.
Ökse, Tuba, “Suriye Şişelerinin Taşınma Biçimlerine İlişkin Yeni Bir Bulgu”, Belleten, C LXVIII/S. 253 (2004), s. 599-612.
Öztan, Aliye, “Acemhöyük 1962-1988, 1989-)”, eds. Orhan Bingöl, Aliye Öztan, Harun Taşkıran, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları, Ankara 2012, s. 59-66.
Öztan, Aliye-Arbuckle, Benjamin, “2011 Yılı Acemhöyük Kazıları ve Sonuçları”, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı, Çorum (2013), s. 275-294.
Özgüç, Nimet, “Acemhöyük Kazısı 1979 Çalışmaları”, Belleten, XLIV/176 (1980), s. 619-621.
Özgüç, Tahsin, “Typical Pottery of the Middle Anatolian “Copper” and “Bronze” Ages (New Finds from Kültepe near Kayseri)”, Artibus Asiae, 10/4 (1947), s. 312-323.
Özgüç, Tahsin, “New Observations on the Relationship of Kültepe with Southeast Anatolia and North Syria during the Third Millenium B.C.”, ed. Jeanny Vorys Canby, Edith Porada, Brunilde Sismondo Ridgway, Tamara Tech, Ancient Anatolia Aspects of Change and Cultural Development Essays in Honor of Machteld J. Mellink, The University of Wisconsin Press, Wisconsin 1986, s. 31-47.
Öztürk, Güzel-Kulakoğlu, Fikri, “Kızılırmak Kavsinin Güneyinde Yeni Bir Ölü Gömme Geleneği: Kültepe İnler Dağı Extramural Mezarlığı”, DTCF Dergisi, 59/1 (2019), s. 693-716.
Rahmstorf, Lorenz, “In Search of the Earliest Balance Weights, Scales and Weighing Systems From The East Mediterranean, The Near and Middle East”, eds. Maria Emanuela Alberti, Enrico Ascalone, Luca Peyronel, Weights in Context, Instituto Itailiano Di Numismatica, Roma 2006, s. 9-13.
Rahmstorf, Lorenz, “Zur Ausbreitung vorderasiatischer Innovationen in die frühbronzezeitliche Ägäis”, Praehistorische Zeitschrift, 81/1 (2006), s. 58-62.
Rahmstorf, Lorenz, “Indications of Aegean-Caucasian relations during the third millennium BC”, eds. Svend Hansen, Andreas Hauptmann, Ingo Mötzenbäcker, Ernst Pernicka, Von Majkop bis Trialeti – Gewinnung und Verbreitung von Metallen und Obsidian in Kaukasien im 4.–2. Jts. v. Chr., Bonn 2010, s. 263-296.
Saliari, Konstantina-Draganits, Erich, “Early Bronze Age Bone Tubes from the Aegean: Archaeological Context, Use and Distribution”, Archeometriai Muhely, X/3 (2013), s. 179-192.
Sarı, Deniz-Fadime Arslan, “İlk Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’da Üç Ayaklı Mutfak Kabının Yayılımı ve Gelişimi”, Belleten, C LXXXI/S. 290 (2017), s. 1-22
Şahoğlu, Vasıf, “The depas and Tankard Vessels”, ed. Marc Lebeau, ARCANE Interregional Vol. I Ceramics, Brepols Publishers, Brepols 2014, s. 289-311.
Şahoğlu, Vasıf, “The Early Bronze Age Anatolian Trade Network and Its Role on the Transformation of the Anatolian and Aegean Communities”, ed. Vasıf Şahoğlu, Müge Şevketoğlu, Yiğit H. Erbil, Kültürlerin Bağlantısı, Başlangıcından Roma Dönemi Sonuna Kadar Eski Yakındoğu’da Ticaret ve Bölgelerarası İlişkiler, Ankara 2019, s. 115-127.
Şenyurt, Yücel-Akçay, Atakan-Kamış, Yalçın, “Ovaören 2013 Yılı Kazıları”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı (2), Ankara (2014), s. 101-120.
Tezcan, Burhan, “Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler”, Belleten, C XXII/S. 88 (1958) s. 517-526.
Türker, Atila, “Suluca Karahöyük: A Commercial Context in Central Cappadocia in Light of Depas Amphikypellon and a Foot Shaped Stamp Seal”, TÜBAAR, 23 (2018), s. 53-65.
Türkteki, Murat, “Batı ve Orta Anadolu’da Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı ve Yayılımı”, MASROP 7 (2012), s. 45-111.
Türkteki, Murat, “The Anatolian Type Amphora and Its Relation to the Early Bronze Age Elites”, ed. Stephan W. E. Blum, Turan Efe, Tobias L. Kienlin, Ernst Pernicka, From Past to Present. Studies in Memory of Manfred O. Korfmann, Bonn 2020, s. 135-148.
Ünlü, Elif, “The Handle Wagging the Cup. Formal Aspects of Alcohol Consumption in the Transfer of Ideology: Anatolia and the Aegean Towards the End of the Third Millennium BC”, Oxford Journal of Archaeology, 35/4 (2016), s. 345-358.
Von Der Osten, Hans Henning, The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32 Part I, The University of Chicago Press, Chicago 1937.
Yener, Aslıhan, The Domestication of Metals, The Rise of Complex Metal Industries in Anatolia, Brill, Leiden 2000.
Yılmaz, Derya, “Erken Tunç Çağı’nda Batı ve Orta Anadolu Kültürel İlişkileri Işığında Depas ve Tankard Türü Kaplar”, Anadolu, 36 (2010), s. 41-60.