Günver GÜNEŞ, İnan YILMAZ

1685

ÇİNE HALKEVİ VE FAALİYETLERİ 1938-1951

Halkevlerinin temel işlevi Cumhuriyet devriminin yarattığı aydınlanmanın toplumsal sahaya taşınmasıdır. Halkevleri yereldeki örgütlenmeleriyle bu işlevi yerine getirmeye gayret etmiştir. Halkevleri, Dil, Tarih ve Edebiyat, Temsil, Spor, Güzel Sanatlar, Köycülük, Halk Dershaneleri ve Kurslar, Kütüphane ve Yayın ve Müze ve Sergi ve Sosyal Yardım olmak üzere 9 farklı faaliyet kolunda etkinlik yürütmüştür. Bu açıdan Halkevlerinin faaliyet alanı oldukça geniştir ve toplumun tüm kesimlerine hitap etmektedir. Aydın’da ilinde Halkevi faaliyetleri, 19 Şubat 1932’de Aydın Halkevinin kurulmasıyla başlamıştır. Aydın Halkevinin ardından Nazilli, Söke, Bozdoğan, Germencik, Horsunlu, Karacasu, Kılavuzlar, Sultanhisar, Umurlu, Yenipazar, Karapınar (İncirliova), Kuyucak Halkevleri açılmıştır. Çine Halkevi ise 20 Şubat 1938 tarihinde kuruluşunu tamamlayarak bulunduğu bölgenin sosyal ve kültürel gelişimi için faaliyetlere girişmiştir. 1938-1951 yılları arasında 13 yıl cumhuriyet modernleşmesinin Çine’deki merkezi olan Halkevi bünyesinde Spor Şubesi, Temsil Şubesi, Sosyal Yardım Şubesi, Köycülük Şubesi, Kütüphane ve Yayın Şubesi olmak üzere 5 şube ile faaliyet göstermiştir. Spor Şubesi Çine’de sportif faaliyetlerin canlanmasını sağlayarak vatandaşlara spor kültürünü aşılamıştır. Temsil Şubesi tiyatro alanında önemli çalışmalara imza atmıştır ve sahne sanatlarını Çine’de canlı tutmaya gayret göstermiştir. Sosyal Yardım Şubesi, fakir ve yardıma muhtaç vatandaşlara çeşitli yardımlarda bulunmuştur. Köycülük Şubesi düzenlediği köy gezileriyle köylü yurttaşların gündelik yaşamda karşılaştığı sorunlara çözümler üretmeye çalışmıştır. Kütüphane ve Yayın Şubesi bir kütüphane oluşturarak Çineli vatandaşların kültürel seviyesini arttırmaya çalışmış, onları bilgili bireyler haline getirmeye gayret etmiştir. Bu araştırmada arşiv belgeleri, resmi yayınlar, dönemin basını ve hatıratlara dayalı olarak Halkevinin Cumhuriyetin kuruluş sürecinde Çine kasabasının her yönden kalkınması amacıyla gerçekleştirdiği faaliyetler ele alınacaktır.

ÇİNE COMMUNITY CENTER AND ITS ACTIVITIES 1938-1951

The Community Centers, which were opened on February 19, 1932, are the cultural development projects of the Republic. The main function of Community Centers is to carry the enlightenment created by the Republican revolution to the social field. Community Centers have tried to fulfill this function with their local organizations. It carried out activities in 9 different branches of activity: Community Centers, Language, History and Literature, Theatre, Sports, Fine Arts, Ruralism, Public Classrooms and Courses, Library and Publication, Museum and Exhibition and Social Aid. In this respect, the field of activity of Community Centers is quite wide and appeals to all segments of the society. Community Center activities in Aydın started with the establishment of Aydın Community Center on February 19, 1932. After Aydın Community Center, Nazilli, Söke, Bozdoğan, Germencik, Horsunlu, Karacasu, Guides, Sultanhisar, Umurlu, Yenipazar, Karapınar (İncirliova), Kuyucak Community Centers were opened. The Çine Community Center, on the other hand, completed its establishment on February 20, 1938 and started activities for the social and cultural development of the region. Between 1938-1951, it operated with 5 branches, namely Sports Branch, Representation Branch, Social Aid Branch, Ruralism Branch, Library and Publication Branch, within the body of the Community Center, which is the center of the republic's modernization in Çine for 13 years. The Sports Branch instilled sports culture in the citizens by reviving sports activities in Çine. The Theatre Branch has carried out important works in the field of theater and has endeavored to keep the performing arts alive in Çine. Social Assistance Branch provided various aids to poor and needy citizens. The Peasantism Branch tried to find solutions to the problems faced by the villagers in their daily lives with the village tours it organized. In this research, based on archival documents, official publications, the press of the period and memoirs, the activities carried out by the Community Center for the development of the town of Çine in all aspects during the establishment of the Republic will be discussed.
PDF

___

  • “”Aydın bölgesi teftiş raporunun 4. Büro’ya gönderildiği.” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0. Kutu No:621 Gömlek No: 40 Sıra No: 1 “Aydın Kaza Kongreleri raporunun Genel Sekreterliğe sunulduğu” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0, Kutu No:622, Gömlek No: 43, Sıra No: 1.
  • “Aydın Halkevi temsil şubelerinin faaliyetleri.” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0. Kutu No:1021, Gömlek No: 930, Sıra No: 2.
  • “Aydın Çine Halkevi binasının planları.” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0, Kutu No: 1663, Gömlek No: 790,Sıra No: 1.
  • “Aydın’da hususi idare ve belediye bütçelerinden parti, halkevi ve hayır kurumlarına ayrılan tahsisatı gösteren cetveller.” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0, Kutu No: 1474, Gömlek No: 23 Sıra No: 1.
  • “Aydın ili ve kazalarındaki halkevlerinin çalışma programları.” BCA, CHP Fonu, Fon Kodu: 490.1.0.0 Kutu No: 981Gömlek No: 804. Sıra No: 2.
  • Algan, Hamdiye, (2011) Halkevlerinde İnkılâp Temsilleri (1932-1951), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Aker, M. Şefik, (1937), İstiklal Harbinde 57. Tümen ve Aydın Milli Cidali, İstanbul: C.II, Matbaa-i Askeri.
  • Akkuş, Süleyman, (2016), Demokrat Parti Aydın Milletvekilleri (1950-1954), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
  • Akyüz, Kenan, (1986), “Türk Ocakları”, Belleten, Cilt:1, Sayı: 196, Ankara, s.201-228.
  • Arıkan, Zeki, (1999), “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt:6, Sayı:23, s.261-281.
  • Aydınel, Sıtkı, (1993), Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye Harekâtı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Başaran, Mehmet, (2006), Milli Mücadele’de Çine Heyet-i Milliyesi (1919-1920), İstanbul: Mor Ajans Yayınları.
  • Budak, Lütfi, (2018), XIX. Yüzyıl Ortalarında Çine Kazası, Aydın: Aydın Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını No:5.
  • Cumhuriyetin 15. Yılında Aydın, (1938), Aydın: C. H. P. Basımevi.
  • CHF Halkevleri Talimatnamesi, (1932), Ankara: Hâkimiyeti Milliye Matbaası.
  • CHP 1939’da Halkevleri, (1939), Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi.
  • CHP Halkevleri Öğreneği,(1935), Ankara: Ulus Basımevi.
  • CHP Halkevleri ve Halkodaları 1932-1942, (1943), Ankara: Alaaddin Kıral Basımevi.
  • CHP Halkevleri ve Halkodaları 1943, (1944), Ankara .
  • CHP Halkevleri İdare ve Teşkilat Talimatnamesi (1940), Ankara .
  • Çakmak, Fevzi, (2015), “Halkevlerinin Kapatılması ve Cumhuriyet Halk Partisi Mallarına El Konulması”, History Studies International Journal of History, Sayı:3, Cilt:5, s.1-21.
  • Çeçen, Anıl, (2018), Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
  • Değişim Sürecinde Aydın (2010), Editör: Sabri Sürgevil, Hilal Ortaç, Olcay Pullukçuoğlu Yapucu, Cihan Özgün, Aydın: Aydın Ticaret Odası Kültür Yayını No:4.
  • Erdem Tarhan- Erez Selçuk, (1963), Kuruluşlarının Yıldönümü Halkevleri (1932-1951- 1963), İstanbul: CHP İstanbul İl Gençlik Kolu Yayını.
  • Gök, Hacı Veli, (2010), DP Döneminin Önemli Bir Siması; Namık Gedik ve Siyasi Faaliyetleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, TC Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  • GÖKBEL, Asaf, (1964) Milli Mücadele’de Aydın, Aydın: Coşkun Matbaası.
  • Güneş, Günver, (2012), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Aydın Türk Ocağı (1923-1931)”, Türk Yurdu, Cilt 32, Sayı: 300, s.57-67.
  • _____________, (2007), “Çağdaşlaşma Sürecinde Aydın Halkevi ve Faaliyetleri”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt:3, Sayı:5, s.141-192.
  • _____________, (2010) “Türk Kadınının Muhtarlık Köy İhtiyar Heyetlerine Seçme ve Seçilme Hakkını Kazanması; Türkiye’nin İlk Kadın Muhtarı Gül Esin Hanım (Übbül), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.IX, Sayı:20-21, Bahar/ Güz 2010, s. 171-190.
  • Güneş, Müslime, (2012), “Adnan Menderes ve Halkevleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII/25 (2012-Güz/Autumn), s.141-155.
  • Karadağ, Nurhan, (1989), “Halkevleri Oyun Dağarcığı (1932-1951)”, Erdem Dergisi, Cilt 5, Sayı 13, s. 81-122.
  • _________________, (1988), “1932-1951 Yılları Arasında Halkevleri Tiyatro Çalışmaları”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı:8, s.135-177.
  • Kodal, Tahir, (2013), “Mustafa Kemal Atatürk ve Türk Ocakları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:52, s.295-314.
  • Özacun, Orhan, (1996), “Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç, Sayı:3, s. 87-96.
  • Özkurt, Fatih, (2019), Yörük Ali Efe, Milli Mücadele’nin Gizli Kahramanı, İstanbul: Kronik Yayınları.
  • Özsarı, Mustafa, (1999), “Ege Bölgesi Ege Bölümü Halkevleri ve Yayın Çalışmaları”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt:6Sayı:23, s.401-415.
  • Sarınay, Yusuf, (1994), Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları 1912-1931, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Şahin, Cemile, (2010), Türk Parlamentosundaki Kadın Milletvekilleri 1935-2007, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
  • Şimşek, Sefa, (2002), Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi Halkevleri 1932-1951, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Tekir, Süleyman- URAL, Selçuk, (2017), “Batı Anadolu’da Yunan İşgali ve Aydın Muhacirleri (1919-1920)” CTAD, Yıl 13, Sayı 26, s. 125-148.
  • Toksoy, Nurcan, (2007), Bir Kültürel Kalkınma Modeli Olarak Halkevleri, Ankara: Orion Yayınları.
  • Tunçay, Mete, (1981), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması (1923- 1931), Ankara: Yurt Yayınları.
  • Türk Ocakları Tarihi, Açıklamalı Kronoloji 1912-1997, (1998), I. Cilt, Hazırlayanlar: Hüseyin Tuncer-Yücel Hacaloğlu-Ragıp Memişoğlu, Ankara.
  • Türk Ocakları 1928 Senesi Kurultayı Zabıtları, (1928) Ankara. Uyar, Hakkı, (2017), Demokrat Parti İktidarında CHP 1950-1960, İstanbul: Doğan Kitap.
  • Uyguç, Arif, (1996), Dünden Bugüne Çine, Denizli: Basım Ajans Matbaacılık.
  • Uyguç, Ünal, (2017), Babam Cafer Tayyar, 2017: Yayınevi bilgisi yok.
  • Üstel, Füsun, (2020), İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Yetkin, Çetin, (1983), Türkiye’de Tek Parti Yönetimi 1930-1945. Altın Kitaplar Yayınevi.
  • Yetkin, Sabri,(1996), Ege’de Eşkıyalar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Yılmaz, Muzaffer, (2019), Aydın’da Halkevi Mimarisi, Konya: Aybil Yayınları.
  • Akşam Gazetesi ( 22 Şubat 1938.)
  • Anadolu Gazetesi (22 Şubat 1938, 3 Temmuz 1941)
  • Aydın Gazetesi (1938-1948)
  • Cumhuriyet Gazetesi (24 Şubat 1938)
  • Haber Gazetesi (6 Eylül 1938)
  • Milliyet Gazetesi (9 Ağustos 1934)
  • Resmi Gazete (11 Ağustos 1951)
  • Yeni Asır Gazetesi (22 Şubat 1938)
  • https://www.youtube.com/watch?v=7M3MJuqP54c (Erişim Tarihi: 10.05.2022, 20:30).
BELGİ DERGİSİ-Cover
  • ISSN: 2146-4456
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2011
  • Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

OSMANLI DEVLETİ'NDE DEVLET ADAMLARINA UYGULANAN BİR YAPTIRIM: “ZORUNLU İKAMET” (1789- 1838)

Suha Oğuz BAYTİMUR

ÇEVRE TARİHİ PERSPEKTİFİNDEN SUYUN KONTROLÜ

Umut KARABULUT, Yavuz YILDIRIM

ÇİNE HALKEVİ VE FAALİYETLERİ 1938-1951

Günver GÜNEŞ, İnan YILMAZ

LİLO LİNKE’İN “ALLAH DETHRONED” ADLI ESERİNDE SAMSUN HALKEVİ VE FAALİYETLERİ

Ayşegül KUŞ

HASİP AHMET AYTUNA’NIN RAPORU IŞIĞINDA 1942 ERBAA-NİKSAR DEPREMİ VE TOKAT’TAKİ GELİŞMELER

Turgay AKKUŞ