ESENTEPE (GÜLTEPE BATMAN) ÇUKURUNUN OLUŞUM MEKANİZMASI

6 Ekim 2011 tarihinde Esentepe güneyinde alüviyal kayaçlar içinde bir çukura rastlanılmıştır. İnceleme alanında en altta, çakıllı-kumlu çamurtaşıkaliş mercekleri ve jips kristalleri içeren çamurtaşı, kumtaşı ve çakıltaşlarından oluşan eski akarsu çökelleri bulunmaktadır. Bu birimlerin üzerine uyumsuz olarak bol miktarda karbonat mercekleri içeren kırmızımsı-kahve renkli alüviyal yelpaze çökelleri gelmektedir. Esentepe çukuru, bu iki birimin dokanağında yer almaktadır. Arazi çalışmalarında aynı kesimde ortaya çıkan çukur haricinde iki farklı noktada daha yer çöküntüsünün olduğu görülmüştür. Üç çöküntü de aynı doğrultu üzerinde olup yaklaşık K 40-50 B gidiş vermektedir. Çukurun yüzeydeki ağız ebatları yaklaşık 1m x 0.75 m’dir.5 m derinliğinde çukur 4x2 m ebatlarında bir elips şeklini alır. 8 m derinliğinde ise en geniş yeri 3 m, uzunluğu ise 6m olan bir dikdörtgen şekil almaktadır. Bu kesimden 17 m derinliğe kadar çukurun genişliği daralmakta olup 1,5 m’ye inmekte ve uzunluğu 6 m’yi bulmaktadır. 30 m derinliğe kadar ebatları daralan çukurun daha derinlerdeki gidişi görülmemektedir. Arazi incelemeleri çukurun yukarıda değinilen iki birimin dokanağını oluşturan bir fay zou tarafından kontrol edildiğini göstermiştir. Çukurun kuzey duvarını oluşturan fay yaklaşık 5 m kalınlığında güncel çökeller tarafından örtülmektedir. Çukur içindeki kayma çizikleri fayın doğrultu atımlı bir fay olduğunu göstermektedir. Yörede yapılan incelemeler çevrede çok sayıda küçük boyutlu normal ve doğrultu atımlı fayın yüzeylediğini göstermiştir. Ayrıca alüviyal kayaçlar içinde sıvılaşma yapıları ve neptünyendayklar da bulunmaktadır. İncelemeler çukurun fay zonu içinde eziklenmiş ve kırıklanmış kayaçların içinde bulunan kaliş, karbonat ve jips merceklerinin zaman içinde yer altı suyunun etkisiyle eritilmesi ve ortamdan uzaklaştırılması ile oluştuğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler:

Esentepe, Batman, çukur, fay zonu

Formation Mechanism of Esentepe (Gültepe-Batman) Sinkhole

A sinkhole has been discovered in the alluvial rocks at the South part of Esentepe Hill at 6 October 2011. In the area, pebbly-sandy mudstone with calische pods and gypsium crystals, sandstone and conglomerate forms the basement. These units are unconformably overlied by the unconsolidated alluvial fan rocks. The Esentepe sinkhole is located at theboundary of the two units. Two other small depressions also determined in the area. All of the three depressions trend paralel to the N-40-50W direction. The Esentepe sinkhole is one meter in length and 0,75 m in width at the surface. From the surface to 5 m depth, it has elipsoidic shape with 4x2 dimensions. Between 5 to 17 m in depth, it has rectangular shape with the 6x3 m in dimension. Beyond this depth to the 30 m, the hole is contracting. After the this point, the sinkhole is invisible from the surface. The field observations have shown that the sinkhole is controlled by a fault zone which is located between the boundary of the two units. The fault at the northwall of the sinkhole is burried under the 5 meter thick recently deposited sediments. Thes lickenlines indicates that thefault is strike-slip fault. There are a lot of small scaled strike slip and normal faults around the sinkhole. Besides these, liquefaction and neptunian dike structures can be observed in the area. Investigations indicate that the sinkhole is formed due to solution of carbonate pods and gypsum crystalls by the groundwater in the crushed and sheared rocks of the fault zone.
Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-4877
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2012
  • Yayıncı: Batman Üniversitesi