TASAVVUFTA BÂDE
"Bâde" lafzı İslami tasavvuf ve irfanda, özellikle tasavvufi şiirlerde, genellikle hakiki manasından farklı olarak kullanılmıştır. Sûfiler badenin gerçek ve mecazi anlamını birbirinden ayırt etmek için şeriatın yasakladığı sarhoşluk veren sıvıyı "sathi bâde” ve mecazi bâdeyi de "manevi bâde" olarak adlandırmışlar. Bâde ya da şarâbın mecazi manası tasavvuf tarihinde ve tasavvufî şiirin çeşitli dönemlerinde bir tarafta sabit kalırken diğer tarafta da değişime uğraşmıştır. Gerçek olan şu ki bu mefhumun asıl gayesi Allah’a duyulan muhabbet veya aşktır. Bu çalışmada bâdenin edebiyattaki tarihi serüvenine, özellikle İranlı tasavvufçu ve şairlerin onu nasıl kullandığına, manevi ve maddi bâde arasındaki ilişkiye değinilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Tasavvufta Bâde, Şarap, Aşk
BADE (WINE) IN TASAWWUF
The word “bade” (wine) has been used in a different sense than its literal meaning in the Islamic tasawwuf and culture, especially in sufi poetry. In order to distinguish between the real and metaphoric wine sufists called the wine forbidden in the shariat as “superficial wine” and called the metaphoric wine as “spiritual wine”. While the use of the metaphorical meaning of bade or wine in the history of tasawwuf and sufi poetry continued constantly, it also underwent certain changes on the other hand. The reality is that the real purpose of the use of that concept has been the love felt for Allah.
Keywords:
Wine in Tasawwuf Wine, Love, Metaphorical wine.,
___
- Aynülkudât, Abdullah b. Muhammed, Nâmehâ-yı Aynülkudât-i Hemedânî, (hz. Ali Nakî Münzevî ve Afîf İsîrân) Tahran, 1348.
- Aynülkudât, Abdullah b. Muhammed, Temhîdât, (hz. Afîf İsîrân) Tahran, 1342.
- Berthels, Evgeny Edvardovich, Tasavvuf ve Edebiyât-i Tasavvuf, (trc. Sîrûs Îzedî) "Mirât-i ʻUşşâk" Tahran, 1356.
- Gazâlî, Ahmed b. Muhammed, Sevânh, (hz. Nasrullâh Pûrcevâdî) Tahran, 1359.
- Gazâlî, Muhammed b. Muhammed, Kîmyâ-yi Saʻâdet, (hz. Hüseyin Hadîvcem) Tahran, 1364.
- Hucvîrî, Ali b. Osman, Keşfü'l-Mahcûb, (hz. Zhukovski) Tahran, 1358.
- Irâkî, İbrahim b. Bozorgmihr, Dîvân-i Irâkî, (hz. Saîd Nefîsî) Tahran, 1338.
- Lâhîcî, Muhammed b. Yahya, Mefâtîhü'l-İcâz fî Şerh-i Gülşen-i Râz, Tahran, 1337.
- Mevlânâ, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Mesnevî-i Manevî, (hz. Reynold Alleyne Nicholson) Tahran, 1363.
- Nizâmî, İlyâs b. Yusuf, Hüsrev ü Şîrîn (hz.Vahîd-i Destgirdî) Tahran, 1334.
- Olfetî, Hüseyin b. Ahmed, Reşfü'l-Elhâz fî Keşfü'l-Elfâz, (hz. Necîb Mâil-i Herevî) Tahran, 1362.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Batman Üniversitesi