1913

Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Örgüt Kültürü ve İşe Bağlanma Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Zonguldak Merkez İlçe Örneği

Amaç: Sağlık hizmet sunumunda “Birinci basamak sağlık hizmetleri organizasyonu” toplum sağlığı yönünden en önemli yapılanmadır. Çalışılan kurumda pozitif örgüt kültürü ve işe bağlanma hizmeti olumlu etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı birinci basamak sağlık kurumlarında örgüt kültürü ve işe bağlanmanın değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Bu kesitsel çalışmada Zonguldak merkez ilçede bulunan ve birinci basamakta hizmet veren toplam 202 sağlık çalışanına örgüt kültürü ve işe bağlanma ölçeği uygulandı. Bulgular: Çalışanların %78.8’i görev yaptıkları kurumun pozitif örgüt kültürünün özelliklerini taşıdığını düşünmekteydi. Çalışılan kuruma ait en sık örgüt kültürü tipi hiyerarşik tip ve klan tipiydi. İşe bağlanma özellikleri değerlendirildiğinde, hekimlerin diğer meslek gruplarına göre ve hizmet birimlerinde çalışanların idari birimlerde çalışanlara göre yüksek işe bağlanma puanı aldıkları saptandı. Örgüt kültürü tiplerinden hiyerarşik tip, pozitif kültür ve işe bağlanmayı olumlu etkilemekteydi. Pozitif örgüt kültürü olanlarda işe bağlanma toplam puanı yüksek bulundu. Klan tipi örgüt kültürünü benimseyen ve benimsemeyen gruplar işe bağlanma toplam puanı yönünden farksızken, işe bağlanma alt alanları olan dinçlik, adanmışlık, işe kendini verme puanları klan tipi olanlarda daha yüksekti. Sonuç: Bu çalışma, “birinci basamak sağlık kurumlarında” iş organizasyonu yönünden örgüt kültürü ve işe bağlanma ile ilgili Zonguldak merkezli ilk çalışmadır. Saptanan sonuçlarda hiyerarşik tip kültürün çalışanlarda işe bağlanmayı olumlu etkilemesi literatürle uyumludur. İkinci sıklıkla saptanan klan tipi ise literatürden farklı bulunmakla birlikte birinci basamak sağlık kuruluşlarındaki ekip çalışmasında sosyal paylaşım dinamiklerine dikkat çekmektedir. 224 Sayılı “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi” yasası ile organize edilen birinci basamak sağlık hizmetlerinde “ekip hizmeti” önemli bir ilkedir ve klan tipi örgütsel kültürün sıklıkla saptanmasını açıklayabilir. Bu çalışma iş organizasyonunun hizmete yansımasının değerlendirilmesine yönelik çalışmalara temel olabilir.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık hizmetleri, iş organizasyonu, örgüt kültürü, işe bağlanma

Evaluation of Organizational Culture and Work Engagemet Properties in Primary Health Care Units, the Case of Zonguldak Center District

Aim: Primary health care system is the most important organization of public health in terms of health service provision. Positive organizational culture and work engagement promotes service in the organization. The aim of this study was to evaluate the organizational culture and work engagement characteristics in primary health care institutions. To accomplish this goal, an organizational culture and work engagement scale was applied to healthcare professionals of the primary health care institutions. Material and Methods: In this cross-sectional study, organizational culture and work engagement scales were applied to 202 healtcare professionals who works in primary healtcare organizations in central district of Zonguldak. Results: 78.8% of the health professionals thought that the institution they served had the characteristics of a positive organizational culture. The most common types of organizational cultures were ‘hierarchical’ and ‘clan’ types. The evaluation of work engagement properties revealed that, doctors and those who did not work in managing units had higher work engagement scores. Hierarchical type of organizational culture was found to promote positive culture and work engagement. Healthcare professionals with positive organizational culture had higher total work engagement scores and the difference was significant. While the groups that adopted and didnot adopt the clan type organizational culture were not differentin terms of their work engagement, the points of vigor, dedication and absorption were higher among those who adopted the clan type organizational culture. Conclusion: This study was the first to evaluate the organizational culture and work engagement properties in primary health care institutions with the aspect of work organization in Zonguldak centered. Our study revealed that hierarchical type of culture promoted work engagement in workers and this finding was in accordance with the literature. The clan type, which is found with the second frequency, is different from the literature, but it draws attention to the social sharing dynamics in the team work in primary health care services. “team work” is an important principle in primary health care services organized by the “Socialization of Health Services” law and can explain the determination of clan-type organizational culture frequently. This study might lead other researchers to design new studies to evaluate the effects of work organization on services.

Keywords:

Health service, Work organization, Organizational culture, Work engagement,

PDF

___

1. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. s.1004-1014, Hacettepe üniversitesi yayınları, Ankara, 2006.
2. Başaran İE. Örgütsel davranışın yönetimi. Yayın no:11, s.225, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
3. Mwaura G, Sutton J, Roberts D. Corporate and National Culture- An Irreconcilable Dilemma for the Hospitality
Manager. International Journal of Contemporary Hospitality Management 10(6):212-220, 1998.
4. Dinçer Ö. Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. 2. Baskı s:271, Timaş Yayınları, İstanbul, 1992.
5. Smircich L. Concept of Culture and Organizational Analysis. Administrative Science Quarterly 28(3):339-358, 1983.
6. Quinn RE, Rohrbaugh J. A Spatial Model of Effectiveness Criteria: Towards a Competing Values Approach to Organizational Analysis. Management Science 29/3:363-377, 1983.
7. Kilmann RH, Saxton MJ, Serpa R. Issues in Understanding and Changing Culture. California Management Review 28(2):87-94 1986.
8. Schaufeli WB, Salanova M, González-Romá V, Bakker AB. The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach. Journal of Happiness Studies 3(1):71-92, 2002.
9. Demerouti E, Bakker AB, Jonge JD, Janssen PPM. “Burnout and Engagement at Work as A Function of Demands and Control. Scandinavian Journal of Work Environment and Health 27(4):279-286, 2001.
10. Britt TW, Adler AB, Bartone PT. Deriving Benefits from Stressful Events: The Role of Engagement in Meaningful Work and Hardiness. Journal of Occupational Health Psychology 6(1):53-63, 2001.
11. Kahn WA. Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal 33(4):692-724, 1990.
12. Bakker AB, Demerouti E. Towards A Model of Work Engagement. Career Development International 13(3):209-223, 2008.
13. Açıkgöz B. “Rekabetçi Değerler Yaklaşımı Açısından Yöneticilerin Örgüt Kültürüne İlişkin Algılamaları: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Örneği”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak 2006.
14. Schaufeli WB, Bakker AB, Salanova M. The Measurement of Work Engagement with A Short Questionnaire: A Cross-National Study. Educational and Psychological Measurement 66(4):701-716, 2006.
15. Göktaş B, Aslan G, Aslantekin T, Erdem R. Örgüt Kültürü ve Dr. Ekrem Hayri Üstündağ Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi Örneği. Hacetepe Sağlık İdaresi Dergisi 8(3):349-364, 2005.
16. Erdem R. Örgüt Kültürü Tipleri İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 2(2):63-79, 2007.
17. McDonald P, Gandz J. Getting Value from Shared Values. Organizational Dynamics 20/3:69, 1992.
18. Mürteza H. Türk Kamu Yönetiminde Örgüt Kültürü ve Önemi. Sayıştay Dergisi 52:43-60, 2004.
19. Quinn RE, Rohrbaugh J. A Spatial Model of Effectiveness Criteria: Towards a Competing Values Approach to Organizational Analysis. Management Science 29/3:363-377, 1983.
20. Schaufeli WB, Bakker AB. Job Demands, Job Resources and Their Relationship with Burnout and Engagement: A Multi-Sample Study. Journal of Organizational Behavior 25(3):293-315, 2004.
21. Sonnentag S, Zijlstra FRH. Job Characteristics and Off-Job Acitivites as Predictors of Need for Recovery, Well-Bring and Fatigue. Journal of Applied Psychology 91(2):330-35, 2006.