Okullarda Sosyal Adalet Liderliği: Bir Karma Yöntem Çalışması

Araştırmanın amacı; öğretmen algılarına göre, okullardaki sosyal adalet liderliğinin durumunu belirlemektir. Bu araştırma, karma yöntem araştırma desenleri arasında yer alan yakınsayan paralel desen (çeşitleme/birleştirme deseni) biçimindedir. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara il merkezindeki resmi örgün eğitim kurumlarında görevli öğretmenler oluşturmaktadır. Nicel verilerin toplanması için, “Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği”; nitel verilerin toplanması için, görüşme yapmak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiş “Görüşme formu” kullanılmıştır. Uygulamalar; araştırmacı tarafından, okul yönetimi ve öğretmenlerin gönüllülüğü dikkate alınarak, örneklem listesi doğrultusunda her bir okulda uygulamaya katılan öğretmenlerle görüşülerek, ölçme aracı hakkında bilgi verilmesi ile birlikte gerçekleştirilmiştir. Demografik değişkenlere ilişkin araştırma sonuçları incelendiğinde; öğretmenlerin okul yöneticilerinin sosyal adalet liderliği düzeyine ilişkin algıları, cinsiyet, medeni durum, yaş ve öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Araştırmada, okullarda sosyal adalet liderliği ve bu kapsamdaki destek, eleştirel bilinç ve katılımın yeterli olduğu bulunmuştur. Bu olumlu gidişatın devam etmesi ve artması için tüm eğitim paydaşlarını bilinçlendirici eğitimler düzenlenebilir. Toplumda dezavantajlı olan kesimlerle okullarda birtakım ortak etkinlikler düzenlenerek, etkin bir sosyal adalet liderliği sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal adalet, Sosyal adalet liderliği, Okul, Okul yöneticisi, Öğretmen

PDF

___

Archer, L., Hutchings, M. ve Ross, A. (2003). Higher education and social class. London: Routledge Farmer.
Arslan, A. (2019). Sosyal adalet liderliği ve etik iklim arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baker, E. T., Wang, M. C. ve Walberg, H. J. (1995). The effects of inclusion on learning. Educational Leadership, 52(4), 33-35.
Bourdieu, P. ve Passeron, J. C. (1990). Reproduction in education society and culture (2. bs.). London: Sage Publication.
Bozdoğan, K. ve Sağnak, M. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenme iklimi arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 137-145.
Bozkurt, B. (2018). Sosyal adalet liderliği ile yöneticiye bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. (Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Brooks, J. S. ve Miles, M. T. (2006). From scientific management to social justice... and back again? Pedagogical shifts in educational leadership, 4(1), 2-15.
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford.
Büyükgöze, H., Şayır, G., Gülcemal, E. ve Kubilay, S. (2018). Examining the relationship between social justice leadership and student engagement among high school students. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 932-961.
Büyükgöze, H. ve Yılmaz-Fındık, L. (2018). Eleştirel pedagojinin eğitim sistemindeki görünümü: Öğretmenler üzerine bir çalışma. İlköğretim Online, 17(3), 1336-1352.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
Creswell, J. W. ve Clark, V. P. L. (2018). Dostoyevski poetikasının sorunları (Y. Dede & G. S. B. Demir, Çev. Eds.). Ankara: Anı.
DeMatthews, D. ve Mawhinney, H. (2014). Social justice leadership and inclusion: Exploring challenges in an urban district struggling to adres inequalities. Educational Administration Quarterly, 50(5), 844-881.
Finn, J. D. (1993). School engagement and students at risk. ERIC veri tabanından erişilmiştir (ED362322).
Finn, J. D. ve Rock, D. A. (1997). Academic success among students at risk for school failure. Journal of Applied Psychology, 82(2), 221-234.
Fraser, K. (2012). Exploring the leadership practices of social justice leaders at urban charter schools. Doktora Tezi. University of San Francisco.
Freire, P. (2005). Pedagogy of the oppressed (30th eds.). New York: Continuum International Publishing Group Inc.
Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191-229.
Gewirtz, S. (1998). Conceptualizing social justice in education: Mapping the territory. Journal of Education Policy, 13, 469-484.
Gewirtz, S. ve Cribb, A. (2002). Plural conceptions of social justice: İmplications for policy sociology. Journal of Education Policy, 17(5), 499-509.
Gören, S. Ç. (2019). Sosyal adalet liderliği, okul yaşam kalitesi ve okula aidiyet duygusu ilişkisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gündüz, Y. ve Balyer, A. (2012). Okul müdürlerinin etkili liderlik davranışlarının incelenmesi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 5(2), 237-253.
Hurst, C. (2012). Social inequality: Forms, causes, and consequences (8. bs.). Boston: Pearson.
Jordan, B. (1998). The new politics of welfare. London: Sage.
Katzman, L. (2007). High-stakes testing. In A. Bursztyn (Eds.), The praeger handbook of special education (ss. 127-129). Westport; Praeger.
Marshall, C. ve Oliva, M. (2006). Leadership for social justice: Making revolutions in education. Boston: Pearson Education.
McCabe, N. C. ve McCarthy, M. M. (2005). Educating school leaders for social justice. Educational Policy, 19(1), 201-222.
McKenzie, K. B., Christman, D. E., Hernandez, F., Fierro, E., Capper, C. A., Dantley, M., Gonzalez, M. L., McCabe, N. C. ve Scheurich, J. J. (2008). From the field: A proposal for educating leaders for social justice. Educational Administration Quarterly, 44(1), 111-138.
McWhirter, E. H. (1997). Perceived barriers to education and career: Ethnic and gender differences. Journal of Vocational Behavior, 50, 124-140.
MEB (2020). 2018-2019 öğretim yılı eğitim istatistikleri. 28/04/2020 tarihinde http://ankara.meb.gov.tr/www/egitim-istatistikleri/icerik/24 sayfasından erişilmiştir.
Oakes, J., Quartz, K. H., Ryan, S. ve Lipton, M. (2000). Becoming good American schools. Phi Delta Kappan, 81(8), 568-576.
Oplatka, I. (2010). The place of “social justice” in the field of educational administration: A journal based historical overview of emergent area of study. I. Bogotch ve C. M. Shields (Ed.), International handbook of educational leadership and social justice, Vol 1 içinde (s. 15-36). London: Springer.
Özdemir, M. ve Kütküt, B. (2015). Sosyal adalet liderliği ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (3), 201-218.
Özdemir, M. (2017). Sosyal adalet liderliği okula yönelik tutum ve okul bağlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(127), 267-281.
Özdemir, M. ve Pektaş, V. (2017) . Sosyal adalet liderliği ve okul akademik iyimserliği ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 576-601.
Şahin, Ç. Demir, M. ve Arcagök, S. (2016). Öğretmen adaylarının eleştirel pedagoji ilkelerine yönelik yaklaşımlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1187-1205.
Taş, A. ve Çetiner, A. (2011). Ortaöğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gerçekleştirme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 369-392.
Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: Toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 43(2), 221-258.
Theoharis, G. (2008). Woven in deeply: Identity and leadership of urban social justice principals. Education and Urban Society, 41(1), 3-25.
Turhan, M. ve Çelik, V. (2011). Ortaöğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gerçekleştirme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 369-392.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel pedagoji ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 12,(3), 195-213.