MERSİN ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜNDE AKDENİZ ÇAM KABUK BÖCEĞİ ORTHOTOMICUS EROSUS (WOLLASTON, 1857)’UN POPÜLASYON YOĞUNLUĞUNUN FEROMON TUZAKLARI İLE BELİRLENMESİ

Bu çalışma Mersin Orman İşletme Müdürlüğü (MOİM) ormanlarında 2018 yılının nisan ve kasım ayları arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857) (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae)’un bol miktarda bulunabileceği aynı yıl içinde kesim yapılmış sahalara, birkaç yıl içinde kesim yapılmış sahalara, orman depolarına, orman içi istif yerlerine, dikili kuru, devrik ve kırık ağaç bulunan sahalara 56 adet feromon tuzağı yerleştirilmiştir. Feromon tuzakları 7-15 günde bir kontrol edilmiştir. Feromon tuzaklarına düşen predatör veya zararsız türler doğaya geri bırakılmıştır. Feromon tuzaklarına düşen O. erosus erginleri 150-250 g’lık plastik sızdırmaz kaplara konularak laboratuvara getirilmiştir. 1 g’da kaç adet O. erosus bulunduğu tespit edilerek ölçeklendirmek suretiyle toplamda kaç adet yakalandığı belirlenmiştir. Çalışma kapsamında 56 feromon tuzağı ile ortalama 71.307 adet, toplamda 3.993.209 adet O. erosus ergini yakalanmıştır. Bu çalışma ile zararlı böceğin MOİM ormanlarında bol miktarda bulunduğu tespit edilmiştir. O. erosus’un yılda 2-4 generasyon verdiği, uçuş dönemlerinin nisan-ağustos ayları arasında gerçekleştiği ve uçuş dönemlerinin özellikle nisan, mayıs ve haziran aylarında iç içe geçtiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Feromon tuzakları, kabuk böcekleri, Orthotomicus erosus, popülasyon yoğunluğu

DETERMINATION OF POPULATION DENSITY MEDITERRANEAN PINE BARK BEETLE ORTHOTOMICUS EROSUS (WOLLASTON, 1857) İN MERSİN FOREST MANAGEMENT DIRECTORATE FORESTS BY PHEROMONE TRAPS

Our forests have many economic, social, cultural and most importantly environmental benefits. Among these, oxygen emission, forest products, wildlife, public health, aesthetics, recreation areas, water production, erosion prevention, climate regulation, hosting scientific studies, national defense and nature protection are the most important benefits. Rehabilitation of our degraded forest areas and protection of our existing forest areas are extremely important in terms of sustainability of our forests. However, our forests are threatened by some of biotic and abiotic factors. Bark beetles are the leading biotic factors. One of the bark beetles, Orthotomicus erosus (Wollaston, 1857) (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae) causes damage especially in the pine (Pinus brutia Ten.) forests. The pest is located in the Black Sea, Marmara, Aegean, Central Anatolia and Mediterranean Regions. We fight against this pest with pheromone traps in our country.Mersin Forest Management Directorate (MOİM) is located in the Mediterranean Region and the vegetation is under the influence of the climate. The altitude of the research area starts at sea level and can reach up to 3,134 m. Particularly from Arslanköy Neighborhood which is at 2,000 m altitude, there are mountainous areas without forests. The southern part of the research area has a flat land structure, while the northern and central parts have a mountainous and rugged terrain. This study was conducted between April and November 2018 in MOİM forests. During the study, 56 pheromone traps were installed in the fields where the trees were cut within the year or a few years earlier, forest depots, forest stacking areas, the areas with dry, fallen or broken trees in which O. erosus could be found in abundance.The wooden bars, where the pheromone traps will be hung were propped up by stones on the ground excavated and leveled with pickax and shovel. The pheromone preparations were attached without touching by using latex plastic gloves. The pheromone traps were placed 6-10 m from the nearest healthy tree. The traps were checked in every 7 to 15 days. Predator or harmless species fallen into pheromone traps were returned to nature. O. erosus adults fallen into pheromone traps were placed in 150-250 g plastic sealed containers and brought to the laboratory. The number of O. erosus was determined in 1 g and the total number of them was determined by scaling. During the study, in 56 pheromone traps an average of 71,307 units, and total 3,993,209 O. erosus adults were caught. It was determined that pest was abundant in MOİM forests. It was found that O. erosus have 2-4 generations a year, flight periods occurred in April to August and the flight periods intertwined especially in April, May and June.

Keywords:

Orthotomicus erosus, Pheromone traps, bark beetles, population density,

PDF

___

1. Arslangündoğdu Z. (1999). İzmir Orman Bölge Müdürlüğünde Böceklere Karşı Feromonların Kullanılması Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul, 60 s.
2. AOİŞ (2016). Arslanköy Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı. Mersin, 325 s.
3. Aytar F. (2006). Pozantı İşletmesi Ormanlarında Zarar Yapan Böcekler ve Mücadelesi. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dergisi, 12 (1): 107-164.
4. Aytar F., Sarıkaya O. & Avcı M. (2008). Toros Sediri Ormanlarımızda Önemli Bir Zararlı: Orthotomicus tridentatus. Orman Mühendisleri Odası Dergisi, 45 (1-3): 19-23.
5. Baydemir, M. (2016). Balıkesir Orman İşletme Müdürlüğü Ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) Türleri. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul, 79 s.
6. Çanakçıoğlu H & Mol T. (1998). Orman Entomolojisi Zararlı ve Yararlı Böcekler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Rektörlük No: 4063, Fakülte No: 451, İstanbul, 541 s.
7. DMİGM (1970). Mersin-İçel-İklimi. Tarım Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Teksir Atölyesi, Ankara, 9 s.
8. DOİŞ (2016). Davultepe Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı. Mersin, 211 s.
9. Duran C. & Günek H. (2010). Mersin Kenti Kuzeyi Akarsu Havzalarındaki Ekolojik Faktörlerin Bitki Örtüsüne Etkisi, Biological Diversity and Conservation, 3 (3): 137-152.
10. Duran C. & Aytar F. (2013). İklim Değişikliğinin Bitki Örtüsüne Yansımasına Bir Örnek: Göksun-Afşin Arası (Kahramanmaraş) Sahadaki Karaçam Kurumaları. İnternational Journal of Human Sciences, 10 (1): 1-23.
11. Erdem R. (1982). Türkiye’de Orman Korumasının Ana Sorunları ve Çareleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 32 (1): 7-16.
12. Eroğlu M., Alkan-Akıncı H. & Özcan G. E. (2005). Kabuk Böceği Salgınlarının Nedenleri ve Boyutları. Orman ve Av Dergisi, 5:27-34.
13. Eroğlu M. (2017). Orman Zararlılarının Yönetimi Ders Notu. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon, 204 s.
14. FOİŞ (2016). Fındıkpınarı Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı. Mersin, 218 s.
15. GOİŞ (2016). Gözne Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı. Mersin, 259 s.
16. Günal N. (2013). Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Kültürümüzde İklim ve Mevsimler, Yıl: V, Sayı: 1, 22 s.
17. Laz B. (2001). Kahramanmaraş Andırın Kızılçam Ormanlarında Akdeniz Çam Kabuk Böceği (Orthotomicus erosus Woll.) ve Büyük Orman Bahçıvanı (Blastophagus piniperda Lin.)’na Karşı Feromon Denemesi ve Sonuçları. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Kahramanmaraş, 51 s.
18. Mendel Z. (1983). Seasonal history of Orthotomicus erosus (Coleoptera: Scolytidae) in Israel. Phytoparasitica, 11 (1): 13-24.
19. Mercikoğlu, M. (1997). İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nde Feromonla Biyoteknik Mücadele Çalışmaları. Orman Mühendisliği Dergisi, 34 (6): 25-31.
20. MGM (2019). 2018 Yılı İklim Değerlendirmesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara, 21 s.
21. MOİŞ (2016). Mersin Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı. Mersin, 197 s.
22. OGM (2013). Türkiye Ormanlarının Sağlık Durumu (2008-2012). Orman Genel Müdürlüğü, Orman Zararlılarıyla Mücadele Daire Başkanlığı, Ankara, 72 s.
23. OGM (2016). Orman Bitkisi ve Bitkisel Ürünlerinde Önemli Zararlı ve Hastalıkları Tanıma Kılavuzu. Orman Genel Müdürlüğü, Orman Zararlılarıyla Mücadele Daire Başkanlığı, Ankara, 184 s.
24. OGM (2018). Stratejik Plan 2019-2023. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 60 s.
25. Öymen T. (1989). Kabuk Böceklerine Karşı Alınabilecek Koruyucu Önlemler ve Savaş. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: B, 39 (2): 117-123.
26. Özcan G. E., Eroğlu M. & Akinci H. A. (2011). Use of pheromone-baited traps for monitoring Ips sexdentatus (Boerner) (Coleoptera: Curculionidae) in oriental spruce stands. African Journal of Biotechnology, 10 (72): 16351-16360.
27. Özcan G. E. (2017). Assessment of Ips sexdentatus population considering the capture in pheromone traps and their damages under non-epidemic conditions. Sumarski list, 141 (1-2): 47-56.
28. Sarıkaya O. (2008). Batı Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) Faunası. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta, 225 s.
29. Selek F. (2003). Sahilçamı Plantasyonlarında Zararlı Olabilecek Bir Kabuk Böceği Türü (Orthotomicus erosus, Woll.) Üzerine Gözlemler. İzmit-Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, 29: 45-57.
30. Selek F. (2007). Marmara Bölgesi’nde Hızlı Gelişen Egzotik Tür Plantasyonlarında Karşılaşılan Koruma Sorunları. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul, 191 s.
31. Selmi E. (1998). Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı. İstanbul Üniversitesi, Yayın No: 4042, Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No: 11, Emek Matbaacılık, İstanbul, 196 s.
32. Serez M. (1983). Türkiye Orman Zararlısı Böceklerden Ips sexdentatus (Börner) Savaşında İlk Feromon Denemeleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 6 (2): 251-265.
33. Serez M. (1985). Sentetik Feromon “Ipslure”nin Orthotomicus erosus (Woll.) Popülasyonuna Karşı Kullanılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8 (1-2): 41-47.
34. Serez M. (1987). Bazı Orman Kabuk Böcekleriyle Savaşta Feromonların Kullanılma Olanakları. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10 (1-2): 99-131.
35. Şimşek Z., Kondur Y., Öner N. & Şimşek M. (2010). Küresel İklim Değişikliği Dikkate Alınarak Kabuk Böceklerinin Yönetimi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10 (1): 44-54.
36. URL-1 (2019). Ormancılık İstatistikleri 2018. Orman Genel Müdürlüğü, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Sayfalar/Istatistikler.aspx, (29.07.2019).
37. URL-2 (2012). Orman Zararlıları ile Mücadele Eğitim Sunusu. Orman Mühendisleri Odası, https://ormuh.org.tr/uploads/docs/Orman%20zararlilari%20ve%20mucadelesi.pdf, (29.07.2019)
38. URL-3 (2019). Mersin Orman İşletme Müdürlüğü, Mersin Orman Bölge Müdürlüğü, https://mersinobm.ogm.gov.tr/MersinOIM/Sayfalar/default.aspx, (29.07.2019).
39. Varlı S. V. & Sever A. (2013). İstanbul Gaziosmanpaşa Ağaçlandırma Alanında Akdeniz Çam Kabuk Böceği Orthotomicus erosus Wollaston, 1857 (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae)’a Karşı Feromon Denemesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 15 (1): 1-10.
40. Yıldız Y. &Yeni E. (2018). Ermenek Orman İşletme Müdürlüğü Ormanlarında Zarar Yapan Orthotomicus erosus (Woll.) ile Mücadele Çalışmaları. Uluslararası Geçmişten Günümüze Ermenek ve Çevresi Sempozyumu, Ermenek Araştırmaları-II Sempozyum Bildirileri Kitabı, Palet Yayınları, s 691-698.