Bulent CENGİZ, Durmuş Ali TEKDAMAR, Gamze SEÇKİN

AMASRA KALESİ VE SURLU YERLEŞİM DOKUSUNDA KENTSEL KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK MİRASIN SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞİMİ

Amaç: Araştırma alanı olarak Amasra Kalesi ve surlu yerleşim dokusundaki Kaleiçi ve Boztepe mahalleleri seçilmiştir. Amasra kenti hem tarihi hem de kültürel açıdan oldukça zengin değerlere sahip olması nedeni ile kent planlamasında bu değerlerin ön plana çıkarılması ve korumaya yönelik planlama kararlarının alınması önem arz etmektedir. Bu bildirinin ana amacı kentsel kültürel mirasın sürdürülebilirliği bağlamında Amasra Kalesi ve surlu yerleşim dokusunun irdelenmesidir. Araştırma alanına özgü mekânsal analizler yapılarak güncel durum ortaya konulmuştur. Araştırma alanına yönelik tarihi/arkeolojik alanların peyzaj planlama ve tasarım ilkeleri doğrultusunda kültürel miras stratejileri geliştirilmiştir. Yöntem: Literatür taraması, araştırma alanında sörvey çalışması, kentsel mekânsal analizler ve peyzaj değerlendirmeleri araştırmanın yöntemini oluşturmaktadır. Bulgular: Çalışma kapsamında yapılan mekânsal analizler ışığında alanın ulusal ve uluslararası öneme sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak, kale ve surların tahrip olması, kaçak yapılaşmalar, silueti bozan yapılaşmalar, sosyal donatı dağılımının yetersizliği vb. sorunların kentsel kültürel mirasın korunması ve sürdürülebildiğinin sağlanmasını olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Sonuç: Amasra Kalesi ve surlu yerleşim alanının kent için önemli bir “landmark” özelliği taşıdığı ve “kentsel kültürel miras alanı” olarak sürdürülebilirliğinin önem taşıdığı vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kültürel Peyzaj, Tarihi Kentsel Peyzaj, Kültürel Miras, Arkeolojik Peyzaj, Amasra

URBAN CULTURAL AND ARCHAEOLOGICAL HERITAGE SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN AMASRA CASTLE AND WALLED SETTLEMENT TEXTURE

Aim: Kaleiçi and Boztepe districts in the texture of walled settlements and Amasra Castle were chosen as the research area. The reason why Amasra city has rich values both in terms of historical and cultural aspects, it is important to foreground of these values and makes planning decisions for protection in urban planning. The main purpose of this declaration is to examine the Amasra Castle and walled settlement in the context of the sustainability of urban cultural heritage. Spatial analysis peculiar to the research area has been made and the current situation has been presented. Cultural heritage strategies have been developed in line with landscape planning and design principles of historical/archaeological sites for the research area. Method: Literature review, surveys in the research area, urban spatial analysis and landscape assessment are the methods of research. Findings: In the light of the spatial analysis executed within the scope of the study it is revealed that the research area has national and international importance. However, the destruction of castle and walls, illegal construction, skyline-disturbing constructions, inadequacy of social infrastructure distribution, and other problems affect the preservation and sustainability of urban cultural heritage. Results: It is emphasized that the Amasra Castle and the walled settlement area carry an important "landmark" characteristic of the city and that sustainability is important as an "urban cultural heritage site".

Keywords:

Cultural landscape, Historical Urban Landscape, Cultural Heritage, Archaeological Landscape, Amasra,

PDF

___

1. APS (2003). Avrupa Peyzaj Sözleşmesi. Kanun No: 4881, Kabul tarihi: 10.06.2003 Resmi Gazete Tarihi: 2003-06-17, Resmi Gazete Sayısı: 2514.
2. Arabacıoğlu F. P. (2007). Sur-Kent İlişkisinin Çevre Düzenleme Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Mimari Tasarım Bilim Dalı, İstanbul 148 s.
3. Cengiz B. & Cengiz C. (2016). Amasra Tarihi Kent Dokusu ve Yakın Çevresinin Kültürel Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi, I. Ulusal Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Yerel Peyzajlar ve Koruma Sorunları, 15-17 Ekim 2015, Ankara, Türkiye: Bildiriler Kitabı, ss. 143-154.
4. Cengiz B. (2012). Local Residents’ Perceptions of and Attitudes Toward Sustainable Tourism Planning and Management in Amasra (Turkey), Landscape Planning, Ed.; Özyavuz, M; ISBN: 978-953-51-0654-8.
5. Cengiz B. & Cengiz C. (2014). Amasra Tarihi Kent Dokusu ve Yakın Çevresinin Kültürel Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, BAP-2011-1-19, Bartın.
6. Cengiz B. & Cengiz C. & Keçecioğlu Dağlı P. (2017). Üniversite Öğrencileri Açısından Kentsel Kültürel Peyzajlarda Karakter ve Algı Değişimi: Bartın, Amasra, Safranbolu. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(1): 45-56.
7. Cengiz C. & Keçecioğlu P. (2014). Evaluation of urban identification elements in terms of urban design and urban image: A case study of Amasra, Turkey. 2nd International Symposium on Environment and Morality (ISEM), 24-26 October 2014, Adıyaman, Türkiye: Bildiriler Kitabı, ss. 544-554.
8. CoE (Council of Europe) (2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society. Available at, http://conventions.coe.int/ Treaty/EN/Treaties/Html/199.htm. (Erişim Tarihi 12.09.2017).
9. Çelikyay S. (2016). Strategies on Sustainability of Historical and Cultural Heritage in Amasra, Turkey. International Journal of Cultural and Social Studies, 2, 104-116.
10. Çelikyay S. (2017). Kamusal Alanların Mekansal Organizasyonu, Bartın Üniversitesi Yayınları No: 30, Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları No: 01, Ed.: Çelikyay, S., Karınca Ajans Matbaacılık Yayıncılık, ss.19-40. Ankara.
11. EHLA/EDİRNE (2014). Tarihi Peyzaj Ve Kültürel Mirasın Değerlendirilmesi, Çalıştayı Özet Raporu. İstanbul, Türkiye: İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, ss.1-116. (https://issuu.com/muhammedali8/docs/edirne_kitab___9.12.2014b-zip-2, (Erişim Tarihi 27.03.2018).
12. Hosagrahar J. & Soule J. & Girard L. & Potts A. (2016). Cultural Heritage, The Unsustainable Development Goals, and The New Urban Agenda. Bollettino Del Centro Calza Bini (BDC), 16(1): 37-54.
13. Kaplan A. & Küçükerbaş E. (2000). Kentsel Tasarımda Peyzaj Mimarlığının Yeri ve Kentsel Peyzaj Tasarımı, Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 50-55, Ankara.
14. Kejanlı D. T. (2010). Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Kent Sistemi, Kale ve Merkez-Çarşı Gelişimi, e-Journal of New World Sciences Academy, 5(3): 287-302.
15. Kejanlı D. T. & Dinçer İ. (2011). Diyarbakır Kale Kenti’nde Koruma ve Planlama Sorunları, MEGARON, 6(2): 95-108.
16. Tekdamar D. (2017). Tarihi ve Arkeolojik Mirasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Kültürel Peyzaj Koridorlarının Planlanması ve Tasarımı: Amasra Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Bartın.
17. Tuna, A., Erdoğan, E., (2013). Ekolojik Kültürel Turizm Aracı Eko Müzelerin Kültürel Peyzaj Açısından İrdelenmesi. Ormancılık Dergisi, 9(2): 23-37. 18. Tunçer M. (2014).Tarihi Çevre Yok Olurken. Ankara, Türkiye: Alter yayıncılık, ss.21-22.
19. Tülek, B. & Atik M. (2014). Walled towns as defensive cultural landscapes: a case study of Alanya - a walled town in Turkey. In book: Defence Sites II Heritage and Future, Chapter: Section 3-Castles and fortresses, Publisher: WIT Press, Editors: C.A. Brebbia, C. Clark, pp.231-242.
20. Tweed, C. & Sutherland M. (2007). Built Cultural Heritage and Sustainable Urban Development. Landscape and Urban Planning, 83(1): 62-69.
21. UNESCO, (2008). https://whc.unesco.org/en/culturallandscape/#2 (Erişim Tarihi 27.04.2018)
22. URL 1 http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=23772&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html (Erişim Tarihi 22.01.2017)
23. URL 2 http://whc.unesco.org/en/list/830 (Erişim Tarihi25.01.2017)
24. URL 3 http://www.turismopadova.it/en/itinerario/padua-walls-and-gates (Erişim Tarihi 25.01.2017)
25. URL 4 http://www.sinop.gov.tr/turizm (Erişim Tarihi25.01.2017)
26. URL 5 http://www.alanyamarina.com.tr/tr/alanya-marina-antalya-alanyahakkinda-alanya-tarihi.asp (Erişim Tarihi 25.01.2017)
27. URL 6 https://gezipgordum.com/dubrovnik-gezilecek-yerler/ (Erişim Tarihi 27.12.2016)
28. URL 7 http://www.atlas-supetar.com/dubrovnik.html (Erişim Tarihi 27.12.2016)
29. URL 8 https://www.getyourguide.com/amalfi-l699/ (Erişim Tarihi 28.12.2016)
30. URL 9 https://earth.google.com/web/ (Erişim Tarihi 28.12.2016)
31. URL 10 https://www.premiocomisso.it/il-veneto-di-giovanni-comisso-bassano-e-laltipiano-di-asiago/ slide-filanda-1-ac80a54e7f/ (Erişim Tarihi 05.02.2017)
32. URL 11 https://www.pinterest.co.uk/luccichenti/the-fortified-city/(Erişim Tarihi 05.02.2017)
33. URL 12 http://www.sinop.gov.tr/turizm (Erişim Tarihi 17.02.2017)
34. URL 13 http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=2316 (Erişim Tarihi 14.02.2017)
35. URL 14 http://bolwebce.com/alanya-nasil-gidilir-konaklama-tatil-gezi.html (Erişim Tarihi 27.04.2018)
36. URL 15 http://www.belektransfer.net/Belek_Ula%C5%9F%C4%B1m-tanitimsayfa-4.html (Erişim Tarihi 17.02.2017)
37. Yıldırım B. (2014). Antik Liman Kenti Amasra’nın Koruma Sorunları ve Revitalizasyonu İçin Öneriler. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Karabük.