Kevser Tozduman Yaralı, F. Abide Güngör AYTAR

Okul Öncesi Sınıflarında Çocuğun Katılım Hakkının Çocukların Ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İncelenmesi

Araştırmada, okul öncesi eğitim uygulamalarında çocuğun katılım hakkının öğretmen ve çocukların görüşlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel model ve durum deseni kullanılmıştır. Araştırmaya Kırklareli ve Ankara merkezdeki iki okul öncesi eğitim kurumunda görev yapan on öğretmen ve altı yaş grubundaki on çocuk katılmıştır. Veriler, öğretmenlerden bireysel görüşmeler yoluyla toplanmış olup, çocuklardan ise ikili odak grup görüşmeleri yapılarak elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler katılım niteliklerinin oluşturduğu kategorilere göre kodlanmış ve çalışmada betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın geçerliğini artırmak için çalışmada öğretmen ve çocukların görüşlerine yer verilirken, güvenirliği artırmak için öğretmenlerin görüşlerine ait bir tablo ile çocukların görüşlerine ait tablo kodlayıcı güvenirliği yapılarak ikinci bir araştırmacı tarafından da kodlanmıştır. Araştırmanın sonucunda çalışma grubundaki öğretmenlerin, çocuğun katılım hakkı konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, çalışma grubundaki öğretmenlerin, çocuğun katılım hakkını sağlamaya yönelik yaptıkları uygulamalarla, çocukların katılım hakkını sağlamalarının yanında ihlal ettikleri de görülmüştür. Çocukların görüşleri değerlendirildiğinde ise, çocukların daha çok, serbest zaman etkinliklerinin süresinin artması, etkinliklere gönüllü katılım ve etkinliklerin daha az yapılandırılması yönünde talepleri olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Katılım hakkı, okul öncesi eğitim, çocuk hakları, odak grup görüşmesi

Investigate the Participation Rights of Children into the Preschool Classes through Teachers and Children Views

The aim of this study is to investigate the participation rights of children into the preschool education activities through teacher and child views. The study was designed through a qualitative approach using case study design. The participants of this study are composed of ten teachers and ten children who were at the six age group at two preschool education institutions in Kırklareli and Ankara. The data were collected through individual interviews with teachers while the children participated in focus group interviews which were carried out with two children in each group. Since the data collected in this study were coded based on the participation qualifications of children; descriptive analysis method was used. In order to increase the validity of the study the student and teacher views were included; to obtain interrater reliability some of the data were coded by a second researcher. At the end of the study, it has been revealed that teachers do not have enough information about the participation rights of children. Moreover, teachers’ applications towards providing the participation right for children were both inhibiting and increasing their participation rights. When children’s views were investigated, their demands were towards more leisure time activities, voluntary participation in the activities, and less structured activities.

Keywords:

children’s rights to participation preschool education, children rights, focus group interviews, teachers’ opinions,

PDF

___

Acar, H. (2003). Türkiye'de çocuk olmak ve eğitim sistemi üzerine düşünceler. KASYÖDER Aylık Kültür Dergisi, 1(4), 9-10.
Akyol, S.(2011). Çocuk Hakları'na Dair Sözleşme çerçevesinde çocuğun görüşlerime saygı ilkesi (varlığının sahibi olan çocuk). 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bildirileri Kitabı, 183-188. İstanbul: Çocuk Vakfı.
Akyüz, E. (2001). Çocuk hakları sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim, 151, 24-33.
Akyüz, E. (2013). Çocuk Hukuku. Ankara: Pegem Akademi.
Alderson, P. (2000). Young Children' Rights: Exploring Beliefs, Attitudes, Principles and Practice, London: Jessica Kingsley Publishers.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, (2009). Çocuk haklarına dair sözleşme genel yorum no: 12 çocuğun dinlenilme hakkı. Cenevre: Elli Birinci Oturum. http://www.cocukhaklariizleme.org/wp-content/uploads/GCs-11-12-13-2008-2011.pdf adresinden 03. 04. 2016 tarihinde indirilmiştir.
Creswell, J. W. (2014). Araştırma Deseni. (Selçuk Beşir Demir, Çev. Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.
Çokluk, Ö., yılmaz, K., Oğuz, E. (2011). Nitel Bir Görüşme Yöntemi: Odak Grup Görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4 (1), 95-107.
Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-54.
Family Health International. (2009). Guidelines for promoting child participation. Namibia
Einarsdottir, J. (2007). Research with children: methodological and ethical challenges. Early Childhood Education Research Journal. Vol.15(2), 198-211.
Gürkan, T., & Koran, N. (2014). 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programının Çocuğun Katılım Hakkına Yer Verme Durumu Açısından İncelenmesi. Journal of Teacher Education and Educators, Vol. 3(2), 203-226.
Hart, S. N. & Hart, B. W. (2014). Children's rights and school psychology: Historical perspective and implications for the profession. School Psychology International, Vol. 35(1) 6-28.
İnal, K. (2014). Çocuk ve demokrasi. İstanbul: Ayrıntı.
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi (11.Baskı). Ankara: Nobel.
Koran Güner, N. (2015). Çocuğun katılım hakkı ve materyal yapım, seçim ve kullanım süreçlerine çocuğun aktif katılımı. N. Avcı (Ed.), Okul öncesinde materyal geliştirme, (s.31-38) Ankara: Hedef.
Koran, N. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların katılım hakkı konusundaki uygulamalarının öğretmen adayı gözlemlerine göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Girne Amerikan Üniversitesi, Girne. https://www.academia.edu/ adresinden 06. 05. 2016 tarihinde indirilmiştir.
Hart, N. S. (2007). Making sure the child's voice is heard. International Review of Education, 4(3), 251-258.
Johnson, B. & Chtistensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları. (Selçuk Beşir Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
Lansdown, G. (2005). Çocukların gelişen kapasiteleri. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu İtalya: UNICEF.
Mamur Işıkçı, Y. (2015). Çocuk gözüyle Türkiye'de çocuk hakları sorunu. Ankara: Hegem.
Mayall, B. (2000) Conversations with children: working with generational issues, in: P. Christensen & A. James (Eds)Research with children(New York, Falmer Press), 120-135
Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma. (Selahattin Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (Sadegül Akbaba Altun & Ali Ersoy, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
Oktay, A. (1999 a). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık. Özdemir, H., Ruhi, A, C. (2012). Çocuk hukuku. Ankara: Adalet.
Özer, Y. E. (2013). Çocuk hakları, katılım ve yerel düzeyde uygulaması: Türkiye örneği, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14 (1), 245-258.
Özyıldırım, T. (2007). Ankara ili ilköğretim okulu öğrencilerinin katılım hakkını kullanma durumlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Yüksek Lisans Programı. Ankara.
Parkinson, D. D. (2001) Securing trustworthy data from an interview situation with young children: six integrated interview strategies, Child Study Journal,31(3), 137-156.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. ( Mesut Bütün & Selçuk Beşir Demir, Çev. Ed.) Ankara: Pegem Akademi
Serozan, R. (2005). Çocuk hukuku. İstanbul: Beta.
Şahin, S. & Polat, O., (2012). "Türkiye"de ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması". Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4, 275-282.
TED. (2007). TÜRKİYE'DE okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi temel sorunlar ve çözüm önerileri. (Çev. Ed. Servet Özdemir, Hasan Bacanlı & Murat Sözer). Türk Eğitim Derneği, 1. Basım.
Tüzün, I. Sarıışık, Y. (2015). Türkiye'de okullarda çocuk katılımı: Durum analizi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi- Eğitim Reformu Girişimi Demokratik Okullara doğru content/uploads/2015/06/DOD_DAR_kitap_baski.pdf adresinden 10. 09. 2016 tarihinde indirilmiştir. Kitapları-No.1
http://cocuk.bilgi.edu.tr/wp
Uçuş, Ş., Şahin, A. E. (2009). Çocuk hakları sözleşmesine yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 25-41.
Unicef. (2004) Çocuk haklarına dair sözleşme. UNICEF, Türkiye . http://www. cocukhaklari. gov. tr/condocs//mevzuat/cocuk_haklari_sozlesmesi. pdf, adresinden 03. 03. 2016 tarihinde indirilmiştir.
Unicef. (2009). Dünya çocuklarının durumu. Unicef (Özel Sayı), Kasım.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldırım Doğru, S. S., Durmuşoğlu saltalı, N., Budak, O., & Konuk Er, R. (2012). Çocuk hakları ve koruma: Aile refahı ve koruma, (Çev. Ed. Sunay Yıldırım Doğru). Ankara: Eğiten Kitap.
Williams, E. (2004). Children's Participation and Policy Change in South Asia, Chip Repot No. 6, London.
Woodhead, M. (210). A Handbook of children and young people's participation(Ed. Barry Percy Smith, Nigel Thomas). New York: Roudledge.