İş Doyumunun Bir Yordayıcısı Olarak Öğretmen Özerkliği

Bu araştırma öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. İlişkisel tarama deseninde tasarlanan araştırmaya, 2020-2021 eğitim ve öğretim yılı ikinci döneminde Batman (Türkiye) merkezde görev yapan 368 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın evrenini temsil edecek öğretmenler tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Verilerin toplanmasında “Öğretmen Özerkliği Ölçeği” ve “Öğretmen İş Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Veri analizinde aritmetik ortalama, Pearson korelasyon katsayısı ve basit regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin özerklik davranışlarına ve iş doyumlarına ilişkin yüksek düzeyde olumlu görüş belirttikleri; öğretmenlerin özerklik davranışıyla iş doyumları arasında pozitif yönlü, anlamlı bir ilişki olduğu ve öğretmenlerin özerklik davranışlarının onların iş doyumlarının pozitif yönde, anlamlı yordayıcısı olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin özerklik davranışlarının öğretmenlerin iş doyumlarının %7.2'sini açıkladığı saptanmıştır.

Teacher Autonomy as a Predictor of Job Satisfaction

This study aims to examine the association between teacher autonomy and job satisfaction. To this end, the study employed a relational survey model. The sample of the study included 368 teachers working in different schools of Batman city (Turkey) in the spring term of the 2020-2021 academic year. Teachers representing the population of the research were selected through a random sampling method. Research data were amassed with the “Teacher Autonomy Scale” and “Teacher Job Satisfaction Scale”. The mean scores were calculated and Pearson correlation and simple regression analyses were conducted. Based on the findings of the research, teachers' opinions towards autonomy behaviours and job satisfaction are greater than the middle level. The results also show a positive and significant relationship between teachers' autonomy and job satisfaction. Besides, teachers’ autonomy behaviours are meaningful predictors of their job satisfaction.

PDF

___

Akçay, P., & Sevinç, H. H. (2021). Okul yöneticilerinin algılanan yönetim tarzları ve öğretmenlerin özerkliği üzerine bir araştırma [A study on perceived management styles of school administrators and autonomy of teachers]. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi [Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty, 41(2), 1173-1201.
Al-Siyabi, N. S. (2016). Job autonomy and job satisfaction of English instructors in the language centers of some private colleges in Muscat, Oman. International Journal of Psychology & Behavior Analysis, 2(111), 1- 6. doi:10.15344/2455-3867/2016/111
Ayan, S., Kocacık, F., & Karakuş, H. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumu düzeyi ile bunu etkileyen bireysel ve kurumsal etkenler: Sivas merkez ilçe örneği [Job satisfaction levels of high school teachers and affecting personal and institutional factors: a study of Sivas city]. Anadolu Psikiyatri Dergisi [Anatolian Journal of Psychiatry], 10(1), 18-25.
Aydın, İ. (2018). Öğretmenlik kariyer evreleri ve öğretmenlerin mesleki gelişimi [Teacher career cycles and teacher professional development]. Journal of Human Sciences, 15(4), 2047-2065. doi:10.14687/jhs.v15i4.5450
Ayral, M., Özdemir N., Türedi, A., Yılmaz-Fındık, L., Büyükgöze, H., Demirezen, H., Özarslan, H., & Tahirbegi, Y. (2014). Öğretmen özerkliği ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki: PISA örneği [The relationship between teacher autonomy and student achievement: PISA sample]. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi [Jucational Sciences Research Research], 4(1), 207-218. doi:10.12973/jesr.2014.4os12a
Aziri, B. (2011). Job satisfaction: A literature review. Management Research and Practice, 3(4), 77-86.
Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler [Research in the social sciences: Methods, techniques and principles]. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış [New structure and behavior in school management]. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Buyruk, H., & Akbaş, A. (2021). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile özerkliği arasındaki ilişkiye dair bir çözümleme [An analysis on the relationship between teachers' occupational professionalism and their autonomy]. Eğitim ve Bilim [Education and Science], 46(208), 431-451. doi:10.15390/EB.2021.9996
Büyükgöze, H., & Özdemir, M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin Duygusal Olaylar Kuramı çerçevesinde incelenmesi [Examining job satisfaction and teacher performance within affective events theory]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Inonu University Journal of the Faculty of Education], 18(1), 311-325. doi:10.17679/inuefd.307041
Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı [Manual of data analysis for social sciences]. Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
Canbolat, Y. (2020). Türkiye'de ortaöğretim öğretmenlerinin mesleki özerkliği: Var olan ve olası politikaların bir analizi [Professional Autonomy of High School Teachers in Turkey: A Retrospective and Prospective Policy Analysis]. Eğitim ve Bilim [Education and Science], 45(202), 141-171. doi:10.15390/EB.2020.7833
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education. London: Routledge Falmer.
Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdüleme ve iş doyumu [Motivation and job satisfaction in organizations]. Ankara: Anı Yayıncılık.
Çolak, İ., & Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki [The relationship between school climate and teacher autonomy behaviors]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 23(1), 33-71. doi:10.14527/kuey.2017.002
Çolak, İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki [The relationship between teachers' autonomy behaviors and job satisfaction]. Karadeniz Sosyal [Bilimler Dergisi The Black Sea Journal of Social Sciences], 9(2) 189-208.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The ''what'' and ''why'' of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behaviour . Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Demirtaş, Z. (2010). Teachers' job satisfaction levels. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1069-1073.
Demirtaş, Z., & Alanoğlu, M. (2015). Öğretmenlerin karara katılımı ve iş doyumu arasındaki ilişki [The relationship between participation in decisionmaking of teachers and job satisfaction]. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi [Ahi Evran University Journal of Kırşehir Education Faculty], 16(2), 83-100.
Ertem, H. Y., Arslan, A., & Özenir Üren, E. (2021). The role of teacher autonomy and school climate on goal orientations for teaching. Psycho-Educational Research Reviews, 10(2), 203-212.
Ertürk, R. (2020). Öğretmen özerkliği: Kavramsal bir inceleme [Teacher autonomy: A conceptual review]. İçinde IPCEDU 2020 E-Kitabı, 581-591. Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
Ertürk, R. (2021). The relationship between school administrators' supportive behaviors and teachers' job satisfaction and subjective well-being. International Journal of Contemporary Educational Research, 8(4), 184-195. doi:10.33200/ijcer.956667
Esfandiari, R., & Kamali, M. (2016). On the relationship between job satisfaction, teacher burnout, and teacher autonomy. Iranian Journal of Applied Language Studies, 8(2), 73-98.
Evans, L. (1997). Addressing problems of conceptualization and construct validity in researching teachers' job satisfaction. Educational Research, 39(3), 319-331. doi:10.1080/0013188970390307
Fradkin-Hayslip, A. (2021). Teacher autonomy, motivation, and job satisfaction: Perceptions of elementary school teachers according to self-determination theory. Elementary Education Online, 20(2), 198-205. doi:10.17051/ilkonline.2021.02.25
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw- Hill.
Freidman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59(1), 58-76.
Gülbahar, B. (2020). Investigation of the relationship between teachers' supervisor support, work engagement, school effectiveness and job satisfaction perceptions. Participatory Educational Research (PER), 7(3), 1-20. doi:10.17275/per.20.32.7.3
Handsome, J. (2009). The relationship between leadership style and job satisfaction (Unpublished doctoral dissertation). Walden University, Minnesota, USA.
Karagöz Y., & Bardakçı, S. (2020). Bilimsel araştırmalarda kullanılan ölçme araçları ve ölçek geliştirme [Measurement tools used in scientific research and scale development]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Kengatharan, N. (2020a). Cynicism, autonomy and job satisfaction: evidence from teaching profession. Int. J. Management in Education, 14(5), 471-493. doi:10.1504/IJMIE.2020.109688
Kengatharan, N. (2020b). The effects of teacher autonomy, student behavior and student engagement on teacher job satisfaction. Educational Sciences: Theory & Practice, 20(4), 1-15. doi:10.12738/jestp.2020.4.001
Kılınç, A. Ç., Bozkurt, E., & İlhan, H. (2018). Öğretmen özerkliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi [Examining teachers' opinions on teacher authonomy]. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama [Journal of Education and Humanities: Theory and Practice, 9(18), 77-98.
Koustelios, A., Karabatzaki, D., & Kouisteliou, I. (2004). Autonomy and job satisfaction for a sample of Greek teachers. Psychological Reports, 95, 883-886.
Lawson, T. (2004). Teacher autonomy: Power or control? Education 3-13, 32(3), 3-18. doi:10.1080/03004270485200261
Limon, İ., & Aydın, B. (2020). School principals' opinions on autonomy in school administration. Sakarya University Journal of Education, 10(3), 459-484. doi:10.19126/suje.648585
Limon, İ., Dilekçi, Ü., & Sipahioğlu, M. (2021). The relationship between change fatigue and job satisfaction of teachers: Gender and experience as moderators. i.e.: inquiry in education, 13(2), 1-25.
Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. Handbook of industrial and organizational psychology.
Lopes, J., & Oliveira, C. (2020) Teacher and school determinants of teacher job satisfaction: A multilevel analysis. School Effectiveness and School Improvement, 31(4), 641-659. doi:10.1080/09243453.2020.1764593
Moomaw, W. E. (2005). Teacher-perceived autonomy: A construct validation of the teacher autonomy scale (Unpublished doctoral dissertation). The University of West Florida, Pensacola.
Özaslan, G. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine ilişkin algıları [Teachers perceptions of the level of their professional autonomy]. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi [Journal of Qualitative Research in Education], 3(2), 25-39. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.3c2s2m
Öztürk, İ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme [A conceptual analysis on teacher autonomy]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi [Electronic Journal of Social Sciences], 10(35), 82-99.
Parker, G. (2015). Teachers' autonomy. Research in Education, 93(1), 19-33. doi:/10.7227/RIE.0008
Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 37-53.
Peter, J. (2013). Workload, stress and job satisfaction among Waldorf teachers: An explorative study. Research on Steiner Education, 3(2), 111-117.
Shann, M. H. (1998). Professional commitment and satisfaction among teachers in urban middle schools. The Journal of Educational Research, 92(2), 67-73. doi:10.1080/00220679809597578
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2009). Does school context matter? Relations with teacher burnout and job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 25(3), 518-524. doi:10.1016/j.tate.2008.12.006
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069. doi:10.1016/j.tate.2009.11.001
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2014). Teacher self-efficacy and perceived autonomy: Relations with teacher engagement, job satisfaction, and emotional exhaustion. Psychological Reports, 114(1), 68-77. doi:10.2466/14.02.PR0.114k14w0
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2021). Teacher burnout: Relations between dimensions of burnout, perceived school context, job satisfaction and motivation for teaching. A longitudinal study. Teachers and Teaching, 26(7-8), 602-616. doi:10.1080/13540602.2021.1913404
Sökmen, Y. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik, özerklik, iş memnuniyeti, öğretmen katılımı ve tükenmişliği arasındaki ilişki: Bir model geliştirme çalışması [The relationship between primary school teachers' perceived self-efficacy, autonomy, job satisfaction, teacher engagement and burnout: A model development study (Unpublished doctoral dissertation). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri [Job satisfaction levels of teachers. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [YYU Journal Of Education Faculty], 10(1), 142-167.
Şentürken, C., & Aytunga, O. (2020). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki [The relationship between secondary school teachers autonomy behaviour and job satisfaction]. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi [International Journal of Society Researches], 15(25), 3260-3283. doi:10.26466/opus.650115
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
Taş, A. (2017). İş doyumu ve örgütsel bağlılık [Job satisfaction and organizational commitment]. İçinde S. Özdemir, & N. Cemaloğlu (Eds.), Örgütsel Davranış ve Yönetimi [Organizational Behavior and Management] (pp. 421-445). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Taylor, J., Bradley, S., & Nguyen, A. N. (2003). Job autonomy and job satisfaction: New evidence. The Department of Economics, Lancaster University: Lacanster, UK.
TEDMEM. (2015). Okul özerkliği ve öğretmen özerkliği [School autonomy and teacher autonomy]. Erişim adresi: https://tedmem.org/mem-notlari/ degerlendirme/ogretmen-ozerkligi-ve-okul-ozerkligi-uzerine Erişim tarihi: 26.08.2021.
Worth, J., & Van den Brande, J. (2020). Teacher autonomy: How does it relate to job satisfaction and retention? Slough: NFER
Yazıcı, A. Ş., & Akyol, B. (2017). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki [The relationship between leadership behaviors of school principals and autonomous behaviors of teachers]. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi [The Journal of International Education Scienc], 4(10), 189-208.
Yerdelen, S. (2013). Multilevel investigations of students’ cognitive and affective learning outcomes and their relationships with perceived classroom learning environment and teacher effectiveness (Unpublished doctoral dissertation). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yıldız, B. B., Günay, G., & Özbilen, F. M. (2021). Evaluation of teachers' motivation and curriculum autonomy levels. Educational Policy Analysis And Strategic Research, 16(2), 330-353. doi:10.29329/epasr.2020.345.15
Zembylas, M., & Papanastasiou, E. (2004). Job satisfaction among school teachers in Cyprus. Journal of Educational Administration, 42(3), 357-74. doi:10.1108/09578230410534676
Zencirkıran, M., & Keser, A. (2018). Örgütsel davranış [Organizational behavior]. Bursa: Dora Yayıncılık.