İSMAİL KADARE’YE GÖRE MİLLİ KİMLİK VE DİL

İsmail Kadare, yaklaşık kırk dile çevrilmiş eserleri ve dünya çapında aldığı edebiyat ödülleri ile Çağdaş Arnavut Edebiyatı’nın en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Arnavutluk’un krallık döneminde dünyaya gelen Kadare, çocukluk çağına tekabül eden II. Dünya Savaşı’nda sırasıyla İtalya, Almanya ve Yunanistan’ın işgallerine şahit olmuştur. Savaşın ardından Arnavutluk’ta kurulan Enver Hoca rejiminde ise yaklaşık yarım asır baskıcı bir yönetim iktidarı elinde bulundurmuştur. Bu dönemin başlarında İsmail Kadare, daha gençliğine yeni adım atarken cezaevi ile tanışmıştır. İlerleyen dönemlerde eğitim için Moskova’ya gönderilmiş ancak Arnavutluk ve SSCB ilişkilerinde başlayan gerginlikler nedeniyle ülkesine geri dönmek zorunda kalmıştır. Hayatının her döneminde kimi zaman yabancı ülkelerin işgalleri kimi zaman da kendi ülkesinde gördüğü baskı ve zulümlerle büyüyen Kadare, demokrasi öncesi yazdığı roman ve şiirlerinde üstü kapalı, sonrasında ise açık ve net bir biçimde geçirdiği evreleri eleştirmiştir. Yazarın eserlerinde işlediği konuların başında Arnavut toplumunun sosyal konumu gelmektedir. Bunların içinde de dil ve kimlik problemleri önemli bir yer almaktadır. Kadare, eserlerinde Arnavutların dil ve kimlik eksenini belirlerken her zaman batıya yakın hatta batının temel parçalarından biri olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda yazdığı eserlerinde özelikle kullandığı dili özenle seçmiş ve hikâyelerini Yunan, Roman, İlir ve Pelazg örnekleriyle tasarlayarak Arnavut toplumunun Balkanların en eski halkı olduğu algısına öncelik vermiştir. Çalışmamızda İsmail Kadare’nin eserlerinde işlediği konular ve söylemleri incelenerek Arnavut toplumunun dil ve kimliğini nasıl tanımlandığı açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İsmail Kadare, Arnavutluk, Dil, Milli Kimlik

NATIONAL IDENTITY AND LANGUAGE ACOORDING TO ISMAİL KADARE

PDF

___

BOZBORA, Nuray, Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğu’nun Gelişimi, Boyut Kitapları, İstanbul 1997.
ÇABEJ, Eqrem, Studime Gjuhësore III, Rilindja Yayınevi, Priştine, 1976.
ÇAUSHI, Tevfik ve SHKURTAJ, Gjovalin, Kadareja dhe fjala shqipe, Albas Yayınevi, Tiran 2004.
DİLLİOĞLU, Ece, Çağdaş Arnavut Edebiyatında İsmail Kadare ve Romanları (Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Balkan Çalışmaları Anabilim Dalı, Edirne 2017.
DİLLİOĞLU, Tolga, Arnavut Dil Tarihine Genel Bir Bakış, Multidisipliner Çalışmalar-3 (Sosyal Bilimler), Gece Kitaplığı, Ankara 2018.
DİLLİOĞLU, Tolga, Arnavutça ve Türkçedeki Yapım Ekleri: Karşılaştırmalı Bir İnceleme, (Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Balkan Çalışmaları Anabilim Dalı, Edirne 2017.
FRIEDMAN, Victor A., Studies on Albanian and Other Balkan Language, Shtëpia Botuese Dukagjini, Pejë 2004.
KADARE, İsmail, Identiteti Evropian i Shqiptarëve, Shtëpia Botuese Onufri, Tiranë, 2006.
KADARE, İsmail, Vepra 19 Dialog me Alain Bosquet, Onufri Yayınevi, Tiran 1996.
KALLAMATA, Arben, “Dialekte dhe Standarde”, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Gjuha Shqipe, Sayı 3, Prishtinë 2015.
KELMENDI, Mimoza, “Ismail Kadare: Gjuha Shqipe, një nga makinat më të përsosura të Europës”, Gazeta Tema, 23 Kasım 2017, http://www.gazetatema.net/2017/11/23/kadare-gjuhashqipe-njenga-makinat-me-te-persosura-te-europes/ (20.06.2019).
KONDA, Spiro, Shqiptarët dhe Problemi Pelazgjik, Uegen Yayınevi, Tiran 2011.
KORKUTI, Muzafer, Historia e Popullit Shqiptar, Toena Yayınevi, Tiran 2002.
MURATI, Qemal, Shqiptari është Shqiptar vetëm përmes gjuhës, Instituti Albanologjik-Prishtinë, Gjuha Shqipe, 1/2013.
MYFTARAJ, Kastiot, Gjyqi Intelektual i Kadaresë, Ndërmarrja botuese GJON BUZUKU, Kosova 2008.
OSMANI Tomor, Histori e Alfabetit Gjuhës Shqipe, Mihal Duri Yayınları, Tiran 1987.
TRESKA, Tomi ve DËRGUTI, Menduh, Historia për klasën e 6-të të shkollës 9-vjeçare, Albas Yayınevi, Priştine 2005.
VATA, Rovena, “Kadare-Qosja-Frashëri rreth identitetit kombëtar”, Albanologji 2, Instituti Albanologjik, Prishtinë 2012.
XHARA, Arbana, Bisedë me Shkrimtarin Ismail Kadare-Mbi standardin ka zhurmë të pandershme, Instituti Albanologjik-Prishtinë, Gjuha Shqipe, 3/2014.