Bu makale, Müslüman çoğunluğun yaşadığı Makedonya’daki Müslümanların ve onların İslami eğitim kurumlarının tarihsel gerçeğini, özellikle Arnavut ve Türklere vurgu yaparak, incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, Osmanlı sonrası ve iki dünya savaşı arasındaki dönemde Müslüman Arnavut- Türk ilişkilerine ve yine onların devlet ile ilişkilerine ışık tutmaya çalışacaktır. Ayrıca Müslüman Toplumu içerisindeki geleneksel-reformist gruplar arasındaki tartışmalar da ele alınacaktır.Müslüman toplulukların (Kosovayla birlikte Juzna Srbija olarak da tanınan) Makedonya’da yaşadıkları tarihsel süreç hakkında temel olgulara değindikten sonra, bu çalışma bazı Müslüman liderlerin, İslam’ı ve Müslüman toplulukları modernleştirme amacıyla bölgede eğitim kurumları açmaya ve Belgrat hükümetinin istekleri doğrultusunda Müslümanları eğitmeye çalıştığını göstermektedir. Örneğin bu dönemde, bir devlet okulu olan Kral Aleksander Velika Medrese’sinin (1921)  politikası, bu bölgedeki Müslümanların eğitim sistemine bazı radikal reformları getirmekti. Üsküp’te kurulan medresenin eğitim dili Sırpçaydı. Devlet desteğine rağmen okulun reformist düşünceleri herkesçe benimsenmemişti. Diğer taraftan biz, Fatih’teki geleneksel Türk medreselerden gelen din âlimlerinin klasik Osmanlı İslam eğitim metodunu teklif ettiğini görüyoruz. Reformist eğitimi reddetme anlamında Ataullah Kurtiş, Osmanlı medreselerinin geleneksel İslami eğitiminin bir devamı olarak Meddah Medresesini kurdu (1925-1926). Bu iki örnek, farklı ve karşıt modellerin öne sürüldüğünü gösterir.Bu makale ayrıca, hem reformist hem de gelenekçi modellere karşı İsa Beg Medresesi (1932) tarafından temsil edilen üçüncü bir eğilimi de göstermektedir. İsa Beg Medresesi eğitim sistemindeki geleneksel ve reformist eğilimleri birleştiren bir yaklaşımı önermektedir. Entelektüel akımları ve dinamizmi göstermesi açısından bu makale, Hasan Rebac, Vladimir Ćorović, Ahmed Mehmedbašić, Tajjib Okić, Hamid Begović, Ataullah Kurtiş, Abdulfettah Rauf, Kemal Aruçi and Bekir Sadak gibi hem reformist hem de gelenekçi Müslüman liderlerinin eğitim hakkındaki görüşlerini araştıracaktır. Bu makalenin bulgularının, tarihsel sürecin, önde gelen bilim adamlarının görüşlerinin ve entelektüel tartışmaların analizi sonucunda, Balkanların bu bölgesinin iki dünya savaşı arası dönemine ışık tutması umulur.

This article aims to examine the historical reality of Muslims in Macedonia and their Islamic educational institutions in this region where there is a Muslim majority with special emphasis on the Albanians and Turks. The article will try to shed light on the experiences of Albanian and Turkish Muslims during the post-Ottoman and interwar periods and on their relations with the state. Debates between the traditionalist and reformist sections in the Muslim community will also be dealt with. After providing the basic facts about historical processes Muslim communities went through in Macedonia (also known as Južna Srbija with Kosovo) – the article shows that some Muslim leaders in the region tried to establish educational institutions to modernize the Muslims community and Islam and to educate them to conform to the wishes of the government in Belgrade. For example we see in this period that the policy of the Velika Medresa of King Alexander as a state school (1921) was to introduce some radical reforms in educational system for Muslims in this region. It was established in Skopje and the Serbian language was adopted for teaching. Despite the state support its reformist ideas were not received widely. On the other hand we see in contrast that some of the religious scholars (the ulema) from traditional Turkish medressah’s in Fatih (Istanbul) proposed a classical Ottoman education of Islam in the new period. In order to reject reformist education Ataullah Kurtiş founded the Meddah Medresa as a continuation of traditional Islamic education of the Ottoman medressahs (1925-1926). These two cases indicate that different and contrasting models were proposed. This article also shows that there is a third trend represented by the Isa Beg Medressah (1932) as opposed to both reformist and traditional ones. The Isa Beg Medressah proposes an approach bridging the traditionalist and reformist approaches to educational system. In order to show the intellectual currents and dynamism, this article will explore views of some Islamic leaders in education from both reformist and traditionalist camps such as Hasan Rebac, Vladimir Ćorović, Ahmed Mehmedbašić, Tajjib Okić, Hamid Begović, Ataullah Kurtiş, Abdulfettah Rauf, Kemal Aruçi and Bekir Sadak. It is hoped that findings of this article will shed light on the interwar period in this region of the Balkans by analyzing historical processes, views of leading scholars and intellectual debates during the interwar period.