TÜRKÇENİN OĞUZ SAHASININ İKİ VATAN ŞAİRİ: BAHTİYAR VAHAPZADE VE ABDÜLFETTAH RAUF’UN “VATAN” TEMALI ŞİİRLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Bahtiyar Vahapzade ve Abdülfettah Rauf, vatanlarının ve bölgelerinin isimleri farklı olsa da Türkçenin Oğuz sahasında eser vermiş, benzer şartları ve süreçleri yaşamış olmaları hasebiyle, “vatan” temalı şiirlerinde benzer yaklaşımlar sergilemişlerdir. Her iki şair de vatana dair kaygılar duyar. B. Vahapzade’de bu durum “hâlden şikâyet ve gelecek kaygısı” olarak kendisini gösterir. A. Rauf’ta bu duygular “hâlden şikâyet ve vatanın şanlı geçmişine özlem” olarak tezahür eder.B. Vahapzade “vatan” kavramından genel olarak Güney ve Kuzey Azerbaycan’ı anlar. Ancak Abdülfettah Rauf vatan vurgusunu, kendisi için çok önemli anlamlar ifade eden “Üsküp, Vardar Nehri, Meddah Medresesi, Islahhane Parkı” gibi özel alanlara yöneltir.Her iki şairin de kaygıları kendi bulundukları ülkelerin sınırlarını aşar. A. Rauf; Balkanlar dışındaki İslâm coğrafyasının dertleriyle de hemhâl olur. B. Vahapzade de özellikle Türkmençay Antlaşmasıyla ikiye bölünen Azerbaycan vatanı için kaygılanır. Şair ayrıca, sürgün ve katliamlara uğrayan Türk toplulukları olan “Karaçay, Ahıska, Kırım Türkleri” ve Almanya’daki gurbetçi Türkler için de kaygılanır.

Anahtar Kelimeler:

Abdülfettah Rauf, Bahtiyar Vahapzade, Balkan Türk Şiiri, Azerbaycan Türk Şiiri

TWO PATRIOTIC POETS OF OGHUZ DIALECT OF TURKISH: A COMPARATIVE ANALYSIS ON POEMS OF BAHTIYAR VAHAPZADE AND ABDULFETTAH RAUF ABOUT ‘MOTHERLAND’

Bahtiyar Vahapzade and Abdulfettah Rauf, although their homelands and regions are called differently, produced their works in Oghuz dialect of Turkish, went through alike conditions and thus exhibited similar approaches in their poems with the theme “motherland”. Both poets have concerns about the motherland. It is expressed as ‘complain about the situation and concern for the future’ in Vahapzade. Whereas, it appears as ‘complain about the situation and longing for the glorious past of the motherland’ in Rauf.Vahapzade, in general, considers the South and the North Azerbaijan as the motherland. However, Abdulfettah Rauf orientates his emphasis of motherland into special places such as ‘Skopje, River Vardar, Meddah Madrasah and Islahhane Park’, which all have special meanings for himself. Concerns of both poets go beyond the borders of the countries that they reside. Rauf worries about the problems in the Islamic world beyond the Balkans. Vahapzade is anxious particularly about his motherland, Azerbaijan, especially after it was divided into two with the Treaty of Turkmenchay. The poet is also worried about the Turkish communities that were sent to exile or massacred such as ‘Karachays, Akhaltsikhe and Crimean’, as well as the expat Turks living in Germany.

Keywords:

Abdulfettah Rauf, Bahtiyar Vahapzade, Balkan Turkish Poetry, Azerbaijan Turkish Poetry,

PDF

___

AĞANOĞLU, Yıldırım, Osmanlı’dan Cumhuriyete Balkanların Makûs Talihi: Göç, Kum Saati Yayınları, İstanbul 2001.
AKGÜN, Atıf, “Mehmet Akif Ersoy’un Türk Dünyası Şairlerindeki Tesir Alanına Bir Bakış”, TEKE Dergisi, S: 6/4 2017, s. 2389-2413.
AKPINAR, Yavuz, “Bahtiyar Vahapzade”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt XLII, s. 426-428.
ARUÇİ, Muhammed, “Fettah Efendi”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt XII, s. 483-484.
______, “Üsküp’te Meddah Medresesi”, Balkanlar’da İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri (Sofya 21-23 Nisan 2000), IRCICA Yay. İstanbul 2002, s. 181-198.
BABASHOVA, Zhala, “Milli Mücadele Şairi Bahtiyar Vahapzade”, Turkish Studies, Volume 9-12, Fall 2014, p. 9-16.
BAKİ, Süleyman, “Üsküplü Şairlerin Dilinden Balkanlar’da Hazreti Peygamber Sevgisi”, Yedi İklim, Peygamberimiz Özel Sayısı, Mayıs 2006, XIX. Cilt, s. 102-103.
______, “Üsküplü Şair Fettah Efendi’nin Şiirlerinde Mehmet Âkif’in Vefaatı”, Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Milli Birlik ve Bütünlük Sempozyumu 12-14 Ekim 2011, Bildiriler Kitabı (Edit.: Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul ORAL), İstanbul Sabahattin Zaim Üniv. Yay. İstanbul 2011, s. 319-327.
ENGÜLLÜ, Suat, “Makedonya, Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı”, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1997, C. 7, s. 139-142.
EMİN, Nedim, “Üsküplü Cavit Bey ile Mülakat”, Köprü Dergisi, S: 56, Nisan-Mayıs-Haziran 2013, s. 31-35.
KARAÇENGEL, Esranur, “Bahtiyar Vahapzade’de Soru İşaretleri”, Turkish Studies, Volume 7-1, Winter 2012, p. 1389-1404.
KARAKAŞ, Şuayip, “Vatan Şairi Bahtiyar Vahapzade”, Gazi Türkiyat, Bahar 2010, S: 6, s. 77-100.
KARAYEV, Yaşar, Belli Başlı Dönemleri ve Zirve Şahsiyetleriyle Azerbaycan Edebiyatı, (Yayına Haz.) Yavuz Akpınar, Ötüken Yay., İstanbul 1999.
KAYA, Fahri, “Tasavvuf Şairlerimizden Fettah Rauf Efendi”, Makedonya Türklerinden İz Bırakanlar, Köprü Derneği Divan Yayıncılık ve Multimedya Birimi, Üsküp, Haziran 2008, s. 123-147.
KEMAL, Yahya, Aziz İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul 2008.
MUSAOĞLU, Mehman, “Bahtiyar Vahabzâde Şiirinde Türkiye”, Gazi Türkiyat, Bahar, Ankara, 2010/6, s. 100-116.
SADAK, Bekir, “Biz Oralarda Kalmalıydık” (Prof. Dr. Bekir Sadak ile Konuşma), El-Hilal, Mayıs 1991, S: 26, s. 17.
SÖYLEMEZ, Orhan ve Samet Azap, Türk Dünyası Edebiyatları Şiir Çözümlemeleri, Kesit Yayınları, İstanbul 2017.
TÜRKMEN, Fikret, “Bahtiyar Vahabzade (1925-2009)”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: IX, S: 1, s. 173-176, İzmir 2009.
VAHAPZADE, Bahtiyar, Şehitler, Cönk Yayınları, İstanbul 1991.
______, Gurub Düşünceleri, (Türkiye Türkçesine Akt.) Beşaret İsmail, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 1995.
______, Gülüstan (Poemalar), (Hazırlayan) Seyfettin Altaylı, T.C. Kültür Bak. Yay., Ankara 1998.
______, Özümüzü Kesen Kılıç (Göktürkler), (Türkiye Türkçesine Aktaran) Yavuz Bülent Bâkiler, T.C. Kültür Bak. Yay., Ankara 1998.
______, Vatan Millet Anadili, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
YAMAN, Ertuğrul, “Bahtiyar Vahapzade”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1998.