Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Bulanık Vikor Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi Türkiye Örneği

Endüstriyel işletmelerde uzun bir süredir uygulanan bulanık vikor yönteminin yiyecek-içecek işletmelerinde yeni bir tedarikçi seçim tekniği olarak uygulanabilirliği araştırılmıştır. Araştırmanın temel amacı olarak sayısal verilerle birlikte, aynı zamanda da 1 Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir.* Yrd. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi/Turizm Fakültesi/Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, mehmets@balikesir.edu.tr, ORCID ID: orcid.org/0000-0003-4343-1225sayısal olmayan verilerin bileşkesi bulanık küme teorisi çerçevesinde uygulanabilirliğinin tespitine yöneliktir. Bu tespitin gerçekleştirebilmek amacıyla yiyecek-İçecek işletmelerinde nicel veri toplama tekniğinden birisi olan anket ve nitel veri toplama tekniği olan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanmıştır. Araştırma, çeşitli büyüklüklerde ama niteliksel boyutu yüksek yiyecek-içecek işletmelerinde üst düzey yöneticiler ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Türkiye’nin yüksek nitelikli yiyecek-içecek işletmelerinin yoğun olarak bulunduğu Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İzmir, İstanbul, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Mardin, Muğla, Nevşehir, Ordu, Sakarya, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van gibi büyük şehirlerde 746 adet yiyecek-içecek işletmesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda yiyecek-içecek işletmelerinde bulanık vikor yönteminin yiyecek-içecek işletmelerinde etkin şekilde uygulanabilirliği sonucuna ulaşılmıştır. Uygulanan karma desen, Türkiye’de faaliyet gösteren yiyecek içecek işletmeleriyle derinlemesine bir araştırma sonucunda bulanık vikor yöntemi ile tedarikçi seçiminin yiyecek-içecek işletmelerinde uygulanabilirliği ve uygulanması halinde sağlayacağı faydalar ortaya çıkarmıştır. Ayrıca vikor yönteminin uygulanması ile yiyecek-içecek işletmelerine doğru tedarikçi seçimindeki verimlilik düzeyi artabileceği tespit edilmiştir

SUPPLIER SELECTION WITH FUZZY VIKOR METHOD IN FOOD AND BEVERAGE ENTERPRISES TURKEY

It has been researched that the applicability of the fuzzy vikor method as a supplier selection technic takes place in food and beverage enterprises for a long time. The main purpose of the study is determining the applicability of both qualitative and quantitive datas within the frame of cluster theory. In order that questionnaire which is part of a quantitive method and semi structured interview which is part of a qualitative method have been conducted in food and beverage enterprises. Study has been carried out with senior managers in food and beverage enterprises whose qualitative dimension level are high. The study has been conducted on 746 food and beverage enterprises in major cities such as Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İzmir, İstanbul, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Mersin, Mardin, Muğla, Nevşehir, Ordu, Sakarya, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van. As a consequence of this; usage of fuzzy vycor method in food and beverage enterprises is quite effective. Thanks to Applied mixed method; the fuzzy vikor method as a supplier selection method in food and beverage enterprises has revealed the advanteges of themselves in the near future if it would be used in the correct way. Besides; it has been determined that the productivity level of food and beverage enterprises can be rised in case the fuzzy method is used in correct way

Keywords:

Food and Beverage Enterprises, Supplier Selection Vikor Method,

PDF

___

Afful-Dadzie, E. Nabareseh, S. and Oplatkova, Z.K. (2014), Fuzzy VIKOR Approach: Evaluating Quality of Internet Health Information, Proceedings of the 2014 Federated Conference on Computer Science and Information Systems, 183–190.

Ahmad, J. Xu, J.,Nazam, M. and Javed, M.K. (2015). International Journal of Sciences: Basic and Applied Research (IJSBAR), 19 (1), 1-16.

Alguliiyev, R.M., Alguliiyev, R.M. and Mahmudova, R. (2015). Multicriteria Personnel Selection by the Modified Fuzzy VIKOR Method, Hindawi Publishing Corporation The Scientific World Journal, 1-16.

Akyüz, G.. (2012). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Fabrika İmalat Performansının Ölçümü, Ege Akademik Bakış Dergisi, 12(3), 323-338.

Albayrakoğlu, P. (2006). İkram Servis İşletmelerinde Tedarik Zinciri Yönetimi ve Usaş Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Alp, S., and Gündoğdu, C.E. (2012). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 7-25.

Avcı Öztürk, B., and Başkaya, Z. (2012). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci İle Bir Ekmek Fabrikasında Un Tedarikçisi Seçimi, Business and Economic Research Journal, 3(1), 131-159.

Avckurt, C., Köroğlu, A., Doğdubay, M., Sarıoğlan, M. (2010). Analysis for Applicability of Supplier Selection Techniques in Hotel Business According to Operation of Supply Chain Management, VII. International Logistics and Supply Cahin Congress (Proceedings Book), 262-271.

Avcıkurt, C., Doğdubay, M. and Sarıoğlan. M. (2010). Yiyecek İçecek Tedarik Zinciri Yönetimi Kapsamında Tedarikçi SeçimTeknikleri. IV. Ulusal Gastronomi Sempozyumu (16-17 Nisan 2010), Antalya.

Bellido, J.M., Heras, A.D. (2017). Explaining Alliance Success Factors in Spanish Food and Beverage Supply Chain: Case Analysis, Engineering Systems and Networks, Springer International Publishing.

Bevilacqua, M., Ciarapica, F.E. and Giacchetta, G. (2006). A Fuzzy-QFD Approach To Supplier Selection. Journal of Purchasing & Supply Management, 12, 14–27.

Boer, De L. (2017). Procedural Rationality in Supplier Selection Outlining Three Heuristics for Choosing Selection Criteria, Jornal of Management Decision, 55(1), 32-56.

Boer, De L., and Wegen, V.D. (2003). Practice And Promise Of Formal Supplier Selection: A Study Of Four Emprical Cases, Journal of Purchasing & Supply Management, 109-118.

Boer, De L., Labro, V. and Morlacchi. P. (2001). A Review of Methods Supporting Supplier Selection, European Journal of Purchsing & Supply Management, 7(2), 75-89.

Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegem Akademik Yayıncılık, 2016.

Chatterjee, K., Kar, M.B. and Kar, S. (2013). Strategic Decisions Using Intuitionistic Fuzzy Vikor Method for Information System (IS) Outsourcing, Computationaland Business Intelligence (ISCBI), Proceedings International Symposium (24-26 August 2013). 123-126.

Com, M., Phil, M. (2016). Global Trends in Supply Chain Management, ZENITH International Journal of Business Economics&Management Research, 6(1), 99-112.

Dulmin, R., and Mininno. V. (2003). Supplier Selection Using A Multi-Criteria Decision Aid Method, Journal of Purchasing an Supply Management, 9(4), 177-187.

Frost, W. Laing, J., Best, G., William, K. Strickland P., Lade, C. (2016). Gastronomy, Tourism and The Media, Channel View Publication.

Glock, C. H. (2008). Principal-Agent-Problem in a Single-Vendor-Single-Buyer Inventory Model with Quality Consideration. VI. International Logistics and Supply Chain Congress, 6-7 November 2008, 332-340.

Göksu, A., and Güngör, İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-26.

Günden, C., and Miran, B. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Çiftçi Kararlarının Analizi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(3),195-204.

Jiang, X., Wu, Z., Yang, Y. (2017). A Fuzzy DEMATEL Method to Analyze The Critera for Sustainable, Green Building, Enviroment, Energy and Civil Engineering, CRC Press Taylor&Francis, 85-93.

Kaplan, A., İlban, M.O., Bezirgan, M. (2016). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Davranış Tarzlarının Çalışanların Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi: Edremit Körfezi Örneği, 15. Geleneksel Turizm Sempozyumu (22 Nisan 216), Balıkesir.

Kıyak, E., and Kahvecioğlu, A. (2003). Bulanık Mantık ve Uçuş Kontrol Problemine Uygulanması, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1(2), 63-72.

Mikhailov, L., and Tsvetinov, P. (2004). Evaluation of Services Using a Fuzzy Analytic Hierarchy Process. Applied Soft Computing, 5(1), 23-33.

Mon, D.-L., Ching-Hsue C. and Jiann-Chern L. (1994). Evaluating Weapon System Using Fuzzy Analytic Hierarchy Process Based on Entropy Weight, Fuzzy Sets and Systems, 62(2), 127-134.

Nisel, S. (2014). An Extended VIKOR Method for Ranking Online Graduate Business Programs, International Journal of Information and Education Technology, 4(1), 103-107.

Organ, A., and Kenger, M.D. (2012). Bulanık Analitik Hiyerarşi Sürecive Mortgage Banka Kredisi Seçim Problemine Uygulanması, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2),119-135.

Özel, B., and Özyörük. B. (2007). Bulanık Aksiyomatik Tasarım İle Tedarikçi Firma Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 415-423.

Özgörmüş, E., Mutlu, Ö., and Güner, H. (2005). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi İle PersonelSeçimi. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25-27 Kasım 2005, 111-115.

Pradhan, M.C. (2016). An Intelligent Fuzzy Based Technique of Making Food Using Rice Cooker, Asian Journal of Electrical Sciences, 5(1), 1-7.

Samantra, C., Datta, S. Mahapatra, S.S. (2012). Application of Fuzzy Based VIKOR Approach for Multi-Attribute Group Decision Making (MAGDM): A Case Study in Supplier Selection, Decision Making in Manufacturing and Services, 6(1), 25–39.

Sarkis, J., and Talluri, S. (2002). A Model for Strategic Supplier Selection, Journal of Supply Chain Management, 38(1), 18-28.

Seçme, N., and Özdemir, A.İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi İle Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 175-191.

Siew, L.W., Wai, C.J., Hoe, L.W. (2016) An Empirical Study on The Selection of Fast Food Restaurants Among The Undergraduates with AHP Model, American Journal of Information Science and Computer Engineering, 2(3), 15-21.

Shemshadi, A. Shirazi, H.,Toreihi, M. and Tarokh, M.J. (2011). A Fuzzy VIKOR Method for Supplier Selection Based on Entropy Measure for Objective Weighting, Expert Systems with Applications, 38 (10), 12160-12167.

Sofyalıoğlu, Ç. (2009). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci İle Uygun Altı Sigma Metedolojisinin Seçimi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(2), 1-17.

Şen, E. (2006). Kobi’lerin Uluslararası Rekabet Güçlerini Arttırmada Tedarik Zincir Yönetiminin Önemi. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi.

Tang, Y.C., and Malcolm J. B. (2005). Application and development of the Fuzzy Analytic Hierarchy Process within a Capital Investment Study, Journal of Economics and Management, 1(2), 207-230.

Toksarı, M., and Toksarı, D. (2011). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) Yaklaşımı Kullanılarak Hedef Pazarın Belirlenmesi, ODTÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(1).

Türer, S., Ayvaz, B., Bayraktar D. and Bolat, B. (2008). Tedarikçi Değerlendirme Süreci İçin Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı: Gıda Sektöründe Bir Uygulama. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20(2), 31-40.

Umamaheswari, A., and Kumari, P. (2014). Fuzzy TOPSIS and Fuzzy VIKOR Methods Using Triangular Fuzzy Hesitant Sets, International Journal of Computer Engineering and Information Technology Research, 4(3), 15-24.

Ustasüleyman, T., and Perçin, S. (2012). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci Yaklaşımı İle Toplam Kalite Yönetimi (TKY) Uygulamalarında Kritik BaşarıFaktörlerinin Önem Derecesinin Belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 147-164.

Van, L.H., Chou, A.Y., Yu, V.F., Dat, L.Q. (2016). Supplier Selection and Evaluation Using Generalized Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Approach, 2016 Eigth International Conference on Systems Engineering, 31-36.

Xia, W., Zhiming W. (2007). Supplier Selection with Multiple Criteria in Volume Discount Enviroments. The International Journal of Management Science, 494-504.

Wang, L., Jian C. and Jun W. (2007). Selection of Optimum Maintenance Strategies Based on a Fuzzy Analytic Hierarchy Process, International Journal of Production Economics, 107(1), 151-163.

Yıldız, A. (2014). Bulanık VIKOR Yöntemini Kullanarak Proje Seçim Sürecinin İncelenmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 115-128.

Zhang, X., Deng, Y., Chan F.TS., Adamatzky, A., Mahadevan, S. (2016). Supplier Selection Based on Evidence Theory and Analytic Network Process, Journal of Engineering Manufacture, 230(3), 562-573.

Zhu, K.-J., Yu Jing and Da-Yong C. (1999). A Discussion on Extent Analysis Method and Application of Fuzzy Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operation Research, 450-456.