KARADENİZ BÖLGESİNDEN SELEKTE EDİLEREK TESCİLLENEN YENİ KOKULU ÜZÜM (Vitis labrusca L.) ÇEŞİT
Bu araştırma, Karadeniz Bölgesi’ndeki nemli iklime sahip sahil kesiminde yer alan illeri kapsayan veTÜBİTAK tarafından desteklenmiş olan seleksiyon projesi kapsamında selekte edilen ve üstün özellikleriile öne çıkan 5 adet kokulu üzüm (Vitis labrusca L.) genotipinin Samsun koşullarındaki fenolojik,pomolojik ve ampelografik özellikleri saptanarak isimlerinin verilmesi sonrasında tescil edilmeleriamacıyla 2014–2016 yılları arasında yürütülmüştür. Projenin tescil aşaması Ondokuzmayıs ÜniversitesiRektörlüğü BAP birimi (PYO.ZRT.1901.13.012) tarafından desteklenmiştir. Araştırmada selekte edilen veüstün özellik gösteren 5 adet kokulu üzüm tipi üzerine Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı TohumlukTescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü’nün (TTSM) Farkındalık, Yeknesaklık ve Durulmuşluk (FYD)testlerinin ardından Rizessi, Rizpem, Çeliksu, Rizellim ve Ülkemiz isimleri verilerek tescil edilmelerisağlanmıştır. Bu çalışma ile Türkiye’de ilk kez kokulu olan ve Karadeniz Bölgesinde yetişebilen üzümçeşitlerinin Milli Çeşit Listesine girmeleri temin edilmiştir. Bu çeşitlerden Rizessi siyah renkli iken Rizpempembe renkli, Çeliksu, Rizellim ve Ülkemiz çeşitleri ise mavi–siyah tanelere sahiptir.
NEWLY REGISTERED FOXY GRAPE (Vitis labrusca L.) CULTIVARS SELECTED FROM BLACK SEA REGION
This study conducted to determine the phenological, morphological and ampelographical characteristics and registration of 5 foxy grape genotypes (Vitis labrusca L.) satisfactorily grow under humid and rainy Black Sea Region and have superior grape quality, during 2014–2016. The earliest selection project supported by TUBITAK and registration project supported by The University of Ondokuzmayıs (PYO.ZRT.1901.13.012). In the present study, 5 foxy grape types selected and they registered with the name of Rizessi, Rizpem, Çeliksu, Rizellim and Ülkemiz by TTSM after FYD tests and they put in the National Cultivar List. This is the only study confirmed on the foxy grape cultivars satisfactorily grow in Black Sea Region. Rizessi has black while Rizpem has pink and Çeliksu, Rizellim and Ülkemiz have blue– black berry colour.
___
- Ağaoğlu, Y.S., H. Çelik ve E. Gökçay,
1989. Brief Ampelographic Characters of
Indigenous Grapevine Cultivars Subjected
to Clonal Selection in Turkey. 5.
International Symposium on Grape
Breeding. 12–16.09.1989. In St. Martin FR
Germany, 8p.
- Akoğlu, A., 1975. Asma Yaprak Alanı
Ölçülmesinde Yeni Bir Yöntem. Orta
Anadolu Bölge Zirai Araştırma Enst.
Ankara
- Albuquerque, J.A.S., Albuquerque, T.C.S.,
Albuquerque, D. 1988. Vine Cultivation in
The Region of the Sub–medium Sao
Franciso basin. Hort. Abstr. 58(2):94.
- Anonymous, 1983. Descriptor for Grapes.
IBPGR, Rome, Italy, 93p
- Bostan, S.Z., Beyhan, Ö., Tekintaş, F.E.,
1991. Darende’de Yetiştirilen Mahalli
Üzüm Çeşitlerinin Pomolojik ve Fenolojik
Özellikleri Üzerine Araştırmalar–1.
Yüzüncü Yıl Üniv. Zir. Fak. Derg. 3(1–2):
221–229.
- Cangi, R., Çelik, H., Köse, B., 2006a.
Determination of Ampelographic
Characters of Some Natural Foxy Grape
(Vitis labrusca L.) Types Grown in
Northern Turkey (Ordu and Giresun
province). International Journal of Botany,
2(2):171–176.
- Cangi, R., Çelik, H., Odabaş, F., İslam, A.,
2006b. Determination of Ampelographic
Characters of Some Foxy Grape (Vitis
labrusca L.) Types Grown in Northern
Turkey (in Trabzon Province). Asian J. of
Plant Sciences, 5(2):373–377.
- Chapurin, F.K., 1972. Promising Varieties
of Table Grapes for the Eastern Zoone of
Kuban. Trudy po Priklodnoi Banike.
Genetike i Selektsii 46(3):243–280.
- Colapietra, M., Catalano, V., 1989.
Agronomic and Commercial Assesments of
16 New Cultivars of Seedless Grapes. Hort.
Abstr. 59(4):313.
- Constantinescu, G., 1970. Ampelographia
Republicii Socia–liste Romania. 8 Volume,
Editura Academiei Republicii Socialiste
Romania.
- Çelik, H. ve Karanis C., 1998. Amasya’da
yetiştirilen bazı Üzüm Çeşitlerinin
Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi
Üzerinde Araştırmalar. 4. Bağcılık
Sempozyumu, 20–23 Ekim, Yalova. 357s.
- Çelik, H. ve Odabaş, F., 1991. Kastamonu
Bağcılığı ve Burada Yetiştirilen Bazı Üzüm
Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri
Üzerinde Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(1–
2):1–12.
- Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y.,
Marasalı, B., Sözlemezoğlu, G., 1998.
Genel Bağcılık. Sunfidan A.Ş. Mesleki
Kitaplar Serisi 1:253.
- Çelik, H., Cangi, R., Köse, B., 2003.
Karadeniz Bölgesinde Yetiştirilmekte Olan
Isabella (Vitis labrusca L.) Tip ve
Melezlerinin Belirlenmesi Üzerinde
Araştırmalar. TÜBİTAK Projesi,
TOGTAG–2736, Proje Sonuç Raporu,
145s.
- Çelik, H., Köse, B., Cangi, R., 2008.
Determination of Fox Grape Genotypes
(Vitis labrusca L.) Grown in Northeastern
Anatolia. Horticultural Science 4(35):162–
170.
- Çelik, H., Kunter, B., Söylemezoğlu, G.,
Ergül, A., Çelik, H., Karataş, H., Özdemir,
G., Atak, A. 2010. Bağcılığın Geliştirilmesi
Yöntemleri ve Üretim Hedefleri. TMMOB
ZMO Ziraat Mühendisliği 7. Teknik
Kongresi 11–15.01.2010, Ankara, 1:493–
513.
- Çelik, S., Fidan, Y., Tamer, M.S., 1982.
Asma Çeşitlerinde Yaprak Alanı
Katsayılarının Saptanması ve Bunlarla
Asma Yaprak Alanının Bulunması. Bahçe
2(1):33–43.
- Fidan, Y., 1976. Bağ–Bahçe Kürsüsü
Araştırma Bağında Yetiştirilen Standart
Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik
Vasıfları Üzerinde Araştırmalar. Ankara
Üniv. Ziraat Fak. Yayın: 590.
- Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. Ankara
Üniv. Ziraat Fak. Yayını: 930, Ders Kitabı
No: 265. Ankara.
- Galet, P., 1970. Cépages et Vignobles de
France. 4 Tome. Imprimerie Paul Dehan.
3et 5, rue Vieille–Intendance, Montpellier.
- Gökçay, E., 1985. Bitki Gen Kaynaklarının
Önemi, Bağcılık Alanında Bu Konuda
Yapılan Çalışmalar ve Çeşit
Standardizasyonu Sorunu. Türkiye 1.
Bağcılık Sempozyumu Bildirileri 3:25–34.
- Kara, Z., 1990. Tokat Yöresinde
Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin
Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi
Üzerinde Araştırmalar (Basılmamış
Doktora Tezi). Ankara Üniv. Fen Bilimleri
Enst., 318s.
- Marasalı, B., 1986. Ankara Koşullarında
Yetiştirilen Bazı Yerli Standart Üzüm
Çeşitlerinin Özelliklerinin Belirlenmesi
Üzerinde Araştırmalar (Basılmamış Yüksek
Lisans Tezi). 87p.
- Nosul’chak, V.A., 1986. The President
Stage of Ampelographie Studies in
Turkmenia. Sbornik Nauchnykh Trudov po
Prikladnoi Botanike, Genetike: Selektsii
33:10–16.
- Odabaş, F., 1984. Iğdır Ovası Bağcılığı ve
Burada Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin
Ampelografik Özellikleri Üzerinde
Araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi D–2
8(1):57–64.
- Odabaş, F., Çelik, H., Yılma, P., 1995.
Karadeniz Bölgesi Sahil Kesiminde
Salamuralık Yaprak Elde Etmek Amacıyla
Asma Yetiştiriciliği. Karadeniz Tarımının
Geliştirilmesinde Yeni Teknikler.
Kongresi, 10–11.01.1995, OMU Ziraat
Fakültesi, Samsun. 114–123.
- Odabaş, F., Köse, B., Çelik, H., 2002.
Amasya İli Merzifon İlçesinde Yetiştirilen
Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik
Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir
Araştırma. Türkiye 5. Bağcılık ve
Şarapçılık Sempozyumu 5–9 Ekim,
Nevşehir, 366s.
- Oraman, M.N., 1963. Ampelografi. 2.
Baskı. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayını:
154. Ankara.
- Oraman, M.N., 1972. Bağcılık Tekniği 2.
Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayını: 470, Ders
Kitabı: 162.
- Uzun, I., 1986. Bazı Üzüm Çeşitlerinin
Ampelografik Özellikleri, Kateşol Oksidaz
İzoenzim Bantlarından Teşhisleri ve
Sıcaklık Toplamları Üzerinde Araştırmalar
(Basılmamış Doktora Tezi). 176p.
- Winkler, A.J., Cook, J.A., Kliewer, W.M.,
Lider, L.A., 1974. General Viticulture.
Univ. of California Press, Berkeley.