Türkiye'de İnternet Bağımlılığı İle İlgili Yapılmış Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Amaç:Bu çalışmanın amacı YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında bulunan, 2007-2020 (Haziran) tarihleri arasında Türkiye'de internet bağımlılığı ile ilgili yapılmış lisansüstü tezleri incelemektir. Yöntem: Çalışma amaçlı örnekleme ile seçilen 126 tezden oluşmaktadır. Çalışmada betimsel içerik analizi yöntemi ve veri toplama tekniği olarak doküman analizi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak Tez Sınıflama Formu kullanılmıştır. Veri analizi için frekans, yüzde değerleri hesaplanmıştır. Bulgular:Yapılan çalışma sonucunda en çok çalışılan temaların demografik-sosyodemografik özellikler, kişisel özellikler olduğu, yüksek lisans tez sayısının doktora tezlerinden daha çok olduğu ve en çok çalışma yapılan yılın 2019 olduğu bulunmuştur. İncelenen tezlerde en çok nicel yöntem ve basit seçkisiz-rastgele örnekleme kullanılmıştır. En çok tercih edilen örneklem büyüklüğü 301-1000 kişidir. En çok tercih edilen örneklemin ortaöğretim öğrencileri olduğu görülmüştür. Tutum/algı/kişilik/yetenek testleri en çok kullanılan veri toplama araçlarıdır. Ayrıca nicel veri analiz yöntemleri nitel veri analiz yöntemlerinden daha çok kullanılmıştır. Sonuç:İnternet bağımlılığı ile ilgili betimsel düzeyde çalışmalardan öteye daha derinlemesine çalışmalar yapılmasına ve önleme-müdahale yöntemlerini oluşturmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler:

İnternet bağımlılığı, Lisansüstü tez, Betimsel içerik analizi

An Analysis of Graduate Theses on Internet Addiction In Türkiye

Objective: The aim of this study is to examine the postgraduate theses on internet addiction in Turkey between 2007-2020 (June) in the database of YÖK National Thesis Center. Method: The study consists of 126 theses selected by sampling purpose. In the study, document analysis was used as descriptive content analysis method and data collection technique. Thesis Classification Form was used as data collection tool. Frequency and percentage values were calculated for data analysis. Results: As a result of the study, it was found that the most studied themes were demographic-sociodemographic characteristics, personal characteristics, the number of master's theses was more than doctoral theses, and the most studied year was 2019. Quantitative method and simple random-random sampling were mostly used in the examined theses. The most preferred sample size is 301-1000 people. It was seen that the most preferred sample was secondary school students. Attitude/perception/personality/ability tests are the most used data collection tools. In addition, quantitative data analysis methods were used more than qualitative data analysis methods. Conclusion:There is a need to carry out more in-depth studies on internet addiction beyond descriptive studies and to establish prevention-intervention methods.

Keywords:

Internet addiction, Postgraduate thesis, Descriptive content analysis,

PDF

___

1. Demirli C, Arslan G. Ergenlerin internet bağımlılığı düzeylerinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2018; 33: 49-64.
2. Yıldız C, Çakır M, Başaran B, Kaptı Ü. Almanya’daki Türkçe öğretmenlerinin Covid-19 salgını döneminde katıldığı çevrimiçi seminerlerle ilgili betimsel bir analiz. Diyalog 2020; 8(2): 457-487.
3. Yaman B. Covid-19 pandemisi sürecinde Türkiye ve Çin’de uzaktan eğitim süreç ve uygulamalarının incelenmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2021; 17(Özel Sayı): 3296-3308.
4. Oktan V. Üniversite öğrencilerinde problemli internet kullanımı, yalnızlık ve algılanan sosyal destek. Kastamonu Eğitim Dergisi 2015; 23(1): 281-292.
5. Kulu M, Özsoy F. İnternet kafelerdeki sık zaman geçiren gençlerde internet bağımlılığı, dikkat eksikliği ve dürtüsellik. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2020; 24(1): 12-22.
6. Uzbay İT. Madde bağımlılığının tarihçesi, tanımı, genel bilgiler ve bağımlılık yapan maddeler. Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi 2009; 29: 5-15.
7. Kabaklı Çimen L. Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı ile sanal ortam yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2018; 17(68): 1431-1452.
8. Ögel K. İnternet Bağımlılığı. 4. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012:17-23.
9. Bektaş M. Davranışsal bağımlılık: Tanımı, türleri ve sınıflandırılması. Ateş H, Koçak A. (editörler). Bir Kamu Politikası Olarak Bağımlılıkla Mücadele. Ankara: Nobel Yayınevi, 2018: 147-159.
10. Kurt Topraklı C, Mazman İ. İnternet aracığıyla sosyalleşmeye kuşaklar arası bakış. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi 2020; 4(1) : 38-49.
11. Griffiths M. Technological addictions. Clinical Psychology Forum 1995; 76: 14-19.
12. Young KS. Cognitive behaviour therapy with internet addicts: Treatment out comes and implications. Cyberpsychol Behav 2007; 10(5): 671-679.
13. Block JJ. Issues for DSM-V: İnternet addiction. Am J Psychiatry 2008; 165: 306-607.
14. Yao MZ , Zhong Z. Loneliness, social contacts and internet addiction: a cross-lagged panel study. Comput Human Behav 2014; 30: 164-170.
15. Gençer AG, Karadere ME, Okumuş B, Hocaoğlu Ç. DSM-5'e giremeyen tanılar (kompulsif satın alma, misophonia, facebook kıskançlığı, pagofaji, siberkondria, internet bağımlılığı). Hocaoğlu Ç (editör). DSM-5'in Yeni Tanıları. Ankara: Türkiye Klinikleri, 2018: 87-96.
16. Tao R, Huang X, Wang J, et al. Proposed diagnostic criteria for internet addiction. Addiction 2010; 105(3): 556-564.
17. Young KS. Internet addiction: the emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychol Behav 1998; 1(3): 237-244.
18. Bozkurt H, Şahin S, Zoroğlu S. İnternet bağımlılığı: Güncel bir gözden geçirme. Çağdaş Tıp Dergisi 2016; 6(3): 235-247.
19. Karaca M. Aileyi tehdit eden yeni bir tehlike: sanal ilişkiler. e-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences 2007; 2(3): 131-143.
20. Murali V, George S. Lost online an overview of internet addiction. Adv Psychiatr Treat 2007; 13(1): 24-30.
21. Taş İ. İnternet bağımlılığı. Ayas T, Horzum MB (editörler). Teknolojinin Olumsuz Etkileri. 4.Baskı, Ankara: Ayrıntı, 2018: 11-84.
22. Mahat SS. To investigate the consequences of internet addiction disorder. International Journal of Computer Engineering & Technology 2014; 5(11): 48-56.
23. Ayran G, Gündoğdu G, Arslan Işık N. Effect of internet addiction on sleep quality in university students. Galician Medicael Journal 2019; 26(4): 1-8.
24. We are Social. Digital 2020 Global Digital Overview. https://wearesocial.com/digital-2020 (Accessed 9.11.2020).
25. We are Social. Digital 2021 October Global Statshot Report. https://datareportal.com/reports/digital-2021-october-global-statshot (Accessed 13.10.2021).
26. Türkiye İstatistik Kurumu. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 (Accessed 5.9.2022).
27. Hamarta E, Akbulut ÖF, Baltacı Ö. Ulusal düzeydeki problemli internet kullanımını önleme programlarının incelenmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi 2021; 4(1): 1-34.
28. Adana F, Yeşilfidan D, Sevimoğlu MY. Türkiye’de Gençlerde İnternet Bağımlılığı Ve Sosyal Destek Düzeyi Üzerine Yapılmış Çalışmalara İlişkin Bir Gözden Geçirme. I.Uluslararası Eğitimde Güncel Sorunlar ve Teknoloji Bağımlılığı Kongresi Tam ve Özet Metin Kitabı, 2018: 97-103.
29. Arslankara VB, Usta E. Türkiye'de 2013-2018 Yılları Arasında İnternet Bağımlılığı Temelinde Üretilen Bilimsel Çalışmaların Yöntem ve İçerik Açısından İncelenmesi. 1.Uluslararası Çağdaş Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Tam Metin Kitabı, 2018: 214-220.
30. Boyacı M. Türkiye’de internet bağımlılığı araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2019; 6(3): 777-795.
31. Sevimoğlu MY, Adana F, Yeşilfidan D. Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı İle İlişkili Değişkenler: Gözden Geçirme. I.Uluslarası Eğitimde Güncel Sorunlar ve Teknoloji Bağımlılığı Kongresi Tam ve Özet Metin Kitabı, 2018: 129-135.
32. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11. Baskı, Ankara: Seçkin, 2018: 122.
33. Ocak İ, Olur B. Bilimsel Araştırma Süreci: Giriş. Gürbüz Ocak (ed.), Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 1.Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. 2019: 2-63.
34. Çalık M, Sözbilir M. İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim 2014; 39(174): 33-38.
35. Dinçer S. Eğitim bilimleri araştırmalarında içerik analizi: Meta-analiz, meta-sentez, betimsel içerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2018; 7(1): 176-190.
36. Sözbilir M, Kutu H. Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education 2008; (Özel Sayı):1-22.
37. Küçükoğlu A, Ozan C. Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 2013; 4(12): 27-47.
38. Cohen J. A coefficient of agreement for nominal scales. Educ Psychol Meas 1960; 20(1): 37-46.
39. Warrens MJ. Five ways to look at Cohen's Kappa. Psychol Psychother 2015; 5(4): 1-4.
40. Bowen GA. Document analysis as a qualitative research method. Qual Res J 2009; 9(2): 27-40.
41. Young KS. Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychol Behav 1998; 1(3): 237-244.
42. Baltacı Ö, Akbulut ÖF, Yılmaz E. Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: Covid-19 pandemisi. Humanistic Perspective 2021; 3(1): 97-121.
43. Öztürk A. Covid-19 pandemi sürecinde bilişim teknolojileri bağımlılığı. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2021; 7(1): 195-219.
44. Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180518-1.htm (Accessed 18.01.2022).
45. Baykan SY. Türkiye'de 2015-2020 Yılları Arasında Okul Yöneticileriyle İlgili Yazılan Lisansüstü Tezlerin İçerik ve Yöntem Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 2021.
46. Erdem D. Türkiye'de 2005-2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: Betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 2011; 2(1): 140-147.
47. Kardeş S, Akman B, Yazıcı DN. Üstün yetenekliler alanında yapılmış tezlerin analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 2018; 11(3): 411-430.
48. Koyuncu MS, Şata M, Karakaya İ. Eğitimde ölçme ve değerlendirme kongrelerinde sunulan bildirilerin doküman analizi yöntemi ile incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 2018; 9(2): 216-238.
49. Şahin A. 2008-2018 Yılları Arasında Sınıf Öğretmenliği Alanında Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, 2019.
50. Şahin Ö, Başgül M. PISA üzerine yapılan lisansüstü tezlerin doküman analizi ile incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2020; 11(1): 50-66.
51. Saraç H. Türkiye'de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: İçerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi 2017; 3(2): 60-81.
52. Albayrak E. Türkiye'de Matematik Eğitimi Alanında Yayınlanan Matematiksel Model ve Modelleme Araştırmalarının Betimsel İçerik Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, 2017.
53. Altay N. Türkiye'de sosyal bilgiler eğitimi alanında yazılan makalelerin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2020; 11(1): 22-35.
54. Atasever D. Türkiye'de 2014-2018 Yılları Arasında Matematik Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Eğitimi Bilim Dalı, 2019.
55. Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün ÖE, et al. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (29. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2020: 85.
56. Püsküllü D. Ortaokul Fen Bilimleri Öğretiminde Stem (Fetemm) Üzerine Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, 2019.
57. Valkenburg PM, Peter J. Online communication among adolescents: An integrated model of its attraction, opportunities, and risks. J Adolesc Health 2011; 48(2):121-127.
58. Tsitsika A, Janikian M, Schoenmakers TM, et al. Internet addictive behavior in adolescence: A cross-sectional study in seven European countries. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2014; 17(8): 528-552.
59. Kaess M, Durkee T, Brunner R, et al. Pathological internet use among European adolescents: Psychopathology and self-destructive behaviours. Eur Child Adolesc Psychiatry 2014; 23(11): 1093-1102.
60. Taylan HH. Işık M. Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies 2015; 10(6): 855-874.
61. Öner K, Arslantaş H. Internet addiction in high school students, affecting factors and relationship between internet addiction and depression risk. Jurnal Medical Brasovean 2018; 1(1): 38-49.
62. Ektiricioğlu C, Arslantaş H, Yüksel R. Ergenlerde çağın hastalığı: teknoloji bağımlılığı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2020; 29(1): 51-64.
63. Steinberg L. Ergenlik. Çok F. (Çeviri eds). 1.Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2007:24-25.
64. Bayraktar F. İnternet ve ergen gelişimi. Kalkan M. Kaygusuz C.(editörler). 1.Baskı, İnternet Bağımlılığı Sorunlar Ve Çözümler. Ankara: Anı Yayıncılık, 2013: 75-94.
65. Topçu S. Çocuk ve sanal ortam. Kocatepe Tıp Dergisi 2018; 19(1): 27-33.
66. Cheng C, Li AY. Internet addiction prevalence and quality of (real) life: A meta-analysis of 31 nations across seven world regions. Cyberpsychool Behav Soc Netw 2014; 17(12): 755-760.
67. Kuss DJ, Griffiths MD, Karila L, Billieux J. Internet addiction: A systematic review of epidemiological research for the last decade. Curr Pharm Des 2014; 20(25): 4026-4052.
68. Kuss DJ, Kristensen AM, Lopez-Fernandez O. Internet addictions outside of Europe: A systematic literatüre review. Comput Human Behav 2021; 115: 1-52.
69. Vondráčková P, Gabrhelik R. Prevention of internet addiction: A systematic review. J Behav Addict 2016; 5(4): 568-579.
70. Marin MG, Nuñez X, de Almeida RMM. Internet addiction and attention in adolescents: A systematic review. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2021; 24(4): 237-249.