SANATSAL ETKİNLİKLERLE UĞRAŞAN YETİŞKİNLERDE YAŞAM KALİTESİ, UMUTSUZLUK VE BENLİK SAYGİSİNİN İNCELENMESİ

Sanat, birçok farklı yaşam deneyimini sözsüz yollarla ifade etmenin en güçlü yollarından biridir. Sanat zihinsel gelişime ve sosyal etkileşime katkıda bulunur. Sanat etkinliklerinin duyarlı kullanımı, unutulmuş veya bastırılmış yaşam deneyimlerinin hafızasını uyarır ve yaşamı gözden geçirme sürecinde yeni anlayışları teşvik eder. Sanat etkinlikleri, insanın hem kendi iç dünyasına hem de aynı zaman ve mekanı paylaşan diğer insanlara bağlanmasını sağlar. Sanat terapisi, grup üyeleriyle tartışma ve sanat yapma, bireylere hem görüntü hem de dil yoluyla kendi fikir ve duygularını ifade etme şansı sunar ve bu duygu ve endişelerini terapist de dahil olmak üzere başkalarıyla paylaşmak için destekleyici bir ortam sağlar. Bu doğrultuda yapılan çalışma sanatla uğraşan yetişkinler ile sanatla uğraşmayan yetişkinlerin benlik saygısı, yaşam kalitesi ve umutsuzluk düzeylerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Örneklem, İstanbul Avcılar Halk Eğitimi Merkezi’ne 2017 – 2018 eğitim öğretim yılında kurslara devam eden gönüllü kursiyerlerden oluşturmaktadır. Çalışma için katılımcılara sosyodemografik bilgi formu, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Whoqol-Bref Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada sanatla uğraşan yetişkinlerde benlik saygısının, sanatla uğraşmayan yetişkinlere göre daha yüksek olduğu bulunmasına rağmen yaşam kalitesi ve umutsuzluk genel ölçek puanları açısından her iki gruptaki farklar anlamlı bulunmamıştır. Ölçeklerin alt boyut puanlarına göre yapılan analizlerde benlik saygısı ölçeği kendilik algısının sürekliliği, hayalperestlik, depresif duygulanım, tartışmalara katılma becerisi, baba ile ilişki ve psişik izolasyon alt boyut puanları ile yaşam kalitesi ölçeğinin ruhsal ve sosyal alan alt boyut puanları sanatla uğraşanlar ile uğraşmayan gruplar arasında farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sanatsal Etkinlikler, Yaşam Kalitesi, Umutsuzluk, Benlik Saygısı

PDF

___

Aaronson, N. K. 1988. “Quantitavie Issues In Health-related Quality od Life Assessment”, Healty Policy, 10(3), 217 – 230.
Arslan, Ş. ve Kutsal, Y. G. 1999. “Geriatride Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi”, Turkish Journal of Geriatrics, 2(4), 173 – 178.
Arnheim, R. 1969. Visual Thinking. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press
Aydın, İ. ve İşleyen, S. 2004. “Otomatik Düşüncelerin Umutsuzluk Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Benlik Saygısının Aracılık Rolü”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(3), 19 – 25.
Bacanlı, H. ve Terzi, Ş. I. 2016. Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
Bar-Sela, G., Atıd, L. Danos, Gabay S. N. ve Epelbaum, R. 2007. “Art Therapy Improved Depression And Influenced Fatigue Levels In Cancer Patients On Chemotherapy”, Psychooncology, 16(11), 980 – 984.
Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. 1974. “The Measurement of Pessimism: The Hopeless Scale”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861 – 865.
Betensky, M. G. 1995. What do you see? Phenomenology of Therapeutic Art Expression. London, England and Bristol, PA: Jessica Kingsley Publisher.
Bilgin, E. 2019. Sanat Terapisinin Kanser Tedavisi Sürecinde Kemoterapi Alan Hastaların Yaşam Kalitelerine Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Botton, A.D. ve Armstrong, J. 2014. Terapi Olarak Sanat (Çev. Volkan Atmaca), İstanbul: Everest Yayınları.
Bürgy, M. 2007. A introduction to despair as a psychopathological phenomenon. Nervenarzt, 78(5), 521-522.
Can, A. 2016. Tiroid Hastası Olan ve Olmayan Kişilerde Kişilik Özellikleri, Stres ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Cancer Research UK. 2018. Cancer in General Treatment, Erişim: https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer
Chiang, M., Bernard, W., Reid-Varley ve Fan, X. 2019. Creative Art Therapy For Mental Illness, Psychiatry Research, 129-136.
Clark, M. A. 2014. Görsel İşitsel Yapımlarda Müziğin Yaşlılık Terapisine Etkileri, Türkiye, ABD Örneğinde Karşılaştırmalı Uygulamaları, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Yayımlanmış Doktora Tezi).
Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155–159. doi: 10.1037/0033-2909.112.1.155
Corey, G. (2015). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları (Çev. Tuncay Ergene), Ankara: Metis Yayıncılık.
Demir V. 2017. “Dışavurumcu Sanat Terapisinin Psikolojik Belirtiler İle Bilişsel İşlevlere Etkisi”, Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 575 – 598. doi: 10.26466/opus.337250
Dijkers, M. P. J. M. 2005 “Quality Of Life Of İndividuals With Spinal Cord İnjury: A Review Of Conceptualization, Measurement, And Research Findings”, Journal of Rehabilitation Research & Development, 42(3), 87 – 110.
Doğan, T. ve Eryılmaz, A. 2013.” İki Boyutlu Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 107 – 117.
Eser, E. 2014 “Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Kavramsal Temelleri ve Ölçümü”, Türk Nöroloji Dergisi, 20(1), 1 – 4.
Eser, S.Y., Fidaner, H., Fidaner, C., ve Elbi, H. 1999.” Measure of quality of life WHOQOL-100 and WHOQOL-Bref”. 3P Dergisi , 7(2), 5 – 13.
Güler, H. 2017. Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı ile Aile Tutumunun İlişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Günay, C. ve Doğan, S. 2019. “Duygudurum Bozukluklarının Tedavisinde Sanatla Terapinin Yeri”. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Hemşireliği-Özel Konular, 5(2), 39 – 45.
İnanç, B. Y., Kılıç Atıcı, M. ve Bilgin, M. 2015. Gelişim Psikolojisi, Ankara: Pagem Akademi.
Kaplan, F. F. 2000. Art, Science and Art Therapy: Repainting The Picture. Philadelphia, PA: Jessica Kingsley Publisher.
Kashani, J. H., Reid, J. C., ve Rosenberg, T. K. 1989. Levels of hopelessness in children and adolescents: A developmental perspective. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 57(4), 496–499. doi:10.1037/0022-006x.57.4.496
Kodan, S. 2013. Üniversite Öğrencilerinde Umutsuzluk ve Akılcı Olmayan İnanışlar Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 175 – 190.
Köse, E. 2019. Sanatla Terapi Uygulamalarının Huzurevinde Kalan YaĢlıların Yalnızlık ve Psikolojik İyi OluŞ Düzeyine Etkisi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakın Doğu Üniversitesi, KKTC, 2019, s.51, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Malchiodi, C.A.2005. Expressive Therapies History, Theory, and Practice. In. C.A. Malchiodi (Ed.), Expressive Therapies, Newyork: Guilford press, s. 1-15.
Marsh, H. W., Craven, R. G., & Martin, A.J. 2006. What is the nature of self-esteem? Unidimensional and multidimensional perspectives. In M. Kernis (Ed). Self-esteem: Issues and Answers. New York: Psychology Press.
Meral, B. F. 2014. “Kişisel İyi Oluş İndeksi- Yetişkin Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri”, The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 119 – 131.
Nucho, A. O. 2003. The Psychocybernetic Model of Art Therapy. Springfield, IL: Charles C Thomas Publisher
Onur, B. 2017. Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Özkars, B. N. 2017. Prematüre Doğum Yapmış Annelerin Travma, Depresyon, Maternal Bağlanma ve Yaşam Kalitesi Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Post, M. 2014. Definitions of Quality of Life: What Has Happened and How to Move On. Topics in Spinal Cord Injury Rehabilitation, 20(3), 167–180. doi:10.1310/sci2003- 167
Rosenberg, M. 1965. Rosenberg Self-Esteem Scale (RSE). Acceptance and Commitment Therapy. Measures Package, 61, 52.
Rosenberg, M., Schooler, C., Schoenbach, C., & Rosenberg, F. 1995. “Global Selfesteem and Specific Self-Esteem: Different Concepts, Different Outcomes”. American Sociological Review, 60(1), 141-156.
Shaughnerssy, J., J., Zechmeister, Eugene B., & Zechmeister J.,S. 2016. Psikolojide Araştırma Yöntemleri (Çev. İlyas Göz). Ankara: Nobel Yayınlar.
Snyder, C.R., Sympson, S.C., Michael, S.T., & Cheavens, J. 2001. Optimism and hope constructs: Variants on a positive expectancy theme. In E.C. Chang (Ed.), Optimism and pessimism: Implications for theory, research, and practice (pp.101-125). Washington, DC, US: American Psychological Association.
Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. 1993. Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği, Kriz Dergisi, 1(3), 139 – 142.
Taşkapılıoğlu, Ö. ve Karlı, N. 2013) “Migernde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi”, Nöropsikiyatri Arşivi, 50(1), 60 – 64.
Taşkent, B. 2017. Bir Terapi Olarak Sanat (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
Top, M. Ş., Özden, S. Y. ve Efe Sevim, M. 2003. “Psikiyatride Yaşam Kalitesi”, Düşünen Adam Dergisi, 16(1), 18 – 23.
Torlak, S. E. ve Yavuzçehre, P. S. 2008. “Denizli Kent Yoksullarının Yaşam Kalitesi Üzerine Bir İnceleme”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 17(2), 23 – 44.
Üngören, E. ve Ehtiyar, R. 2009. “Türk ve Alman Öğrencilerin Umutsuzluk Düzeylerinin Karşılaştırılması ve Umutsuzluk Düzeylerini Etkileyen Fattörlerin Belirlenmesi: Turizm Eğitimi Alan Öğrenciler Üzerinde Bir Araştırma”, Journal of Yasar University, 4(14), 2093 – 2127.
Wald, J. 2003. Clinical Art Therapy With Older Adults. In C. A. Malchiodi (Ed.), Handbook of art Therapy. New York, NY: The Guilford Press
Ware, E. J. ve Sherbourne, C. D. 1992. “The MOS 36-Item Short-Form Health Survay (SF-36) I. Conceptual Framework and Item Selection”, Medical Care, 30(6), 473 – 483.
Weiten, W., Hammer, E. Y. Ve Dunn, D.S. 2016 Psikoloji ve Çağdaş Yaşam İnsan Uyumu (Çev. Ebru İkiz), Ankara: Nobel Yayınları.
Wilson, I. B. 1995. Linking Clinical Variables With Health-Related Quality of Life. JAMA, 273(1), 59. doi:10.1001/jama.1995.03520250075037
Yılmaz, T. 2019. Bipolar Bozukluk Tanısı Almış Hastalarda Yapılandırılmış Sanat Terapi Grubunun Benlik Saygısı Üzerine Etkisi: Kamu Hastane Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Yörükoğlu, A. 2016. Gençlik Çağı Ruh Sağlığı ve Sorunlar, İstanbul: Özgür Yayınları