MEKÂNSAL BİR TERİMİN TANIMLANMASINDA YÖRESEL İFADE VE KULLANIM FARKLILIKLARININ ETKİSİ: “HAYAT”

Mimari terimler, içinde yaşanılan ve kullanılan mekanın kavramsal karşılıklarıdır. Mekanı anlamak ve kurgulamak için bu kavramlar yol gösterici olmaktadır. Dolayısıyla mekansal ifadelerin tanımlamalarının doğru yapılması ve mekanın kullanımını anlamak için oldukça önemli olmaktadır. Özellikle yöresel mimaride kullanılan mekanların terimsel karşılıklarının doğru ifade edilmesi gerekmektedir. Mimaride bilinen terimler, her yörede farklı kullanım ve tanımlamaya tabi tutulmaktadır. Mimari terimler sözlüklerinde yer alan kavramlar bu bağlamda çok genel bir karşılık bulmakta ve tanımlamalar üst ölçekten bakılarak yapılmaktadır. Bu makalede mimari kavram olarak “hayat” ın yörelere göre değişen anlam ve tanımının planlar üzerinden incelenmesi yapılmıştır ve bu kavramın yöresel karşılıklarının genel terim anlamlarına göre farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koyulmuştur.

THE EFFECT OF DIFFERENTIAL EXPRESSION AND USAGE DIFFERENCES IN DEFINITION OF A SPATIAL TERM: “HAYAT”

Architectural terms are the conceptual counterparts of the space used and lived in. These concepts serve as a guide for understanding and constructing space. It is important to understand why the definitions of spatial expressions are correct and how the space to be. Especially the space defining the space in vernacular/local architecture should be espressed correctly. The terms known in architecture are exposed to different uses and expressions in every places. The conceps in the architectural terms dictionaries find a very general response in the definitions are made by looking from above. In this context the terms found in architectural dictionaries are defined generally and in broad sense without any nuances observed in different areas.

Keywords:

Hayat, sofa, gizzard, architectural terms divanhane,

PDF

___

Akan, A.E. ve Örmecioğlu, H.T., 2016. Anadolu’da Geleneksel Konut Yapıları Üzerine Bir Çalışma: Isparta-Gönen Bey Konakları. SDU International Journal of Technological Science. 8(1) :53-65.
Akok, M., 1951. Ankara’nın Eski Evleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Akok, M. Ve Gökoğlu, A. 1946. Eski Ankara Evleri-I Erzurum Mahallesinde Yusuf Oğraş Evi. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Aktuna, M., 2007. Geleneksel Mimaride Binaların Sürdürülebilir Tasarım Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi Antalya Kaleiçi Evleri Örneği. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 113 sayfa.
Akyüz, E., 1995. Geleneksel Konut Mimarisine İlişkin Kavramlar. Ege Mimarlık Dergisi, C:3 S:17, s.39.
Apak, N.H., 2004. Geleneksel Türk Evi Planlamasında İklim Faktörü: Edirne Evleri ve Mardin Evleri ile İlgili Bir Karşılaştırma. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 102 sayfa.
Arat, Y., 2018. .Kaybedilmiş Bir Kültürel Miras: Saim Sakaoğlu Evi/Konya. Millî Folklor Dergisi, Yıl 30, Sayı 118.
Aytaç, İ., 2010. Elazığ’da Ömer Ağa Konağı. e-Journal of New World Sciences 5(2): 356-364.
Aytaç, İ., 2015. Geleneksel Malatya Evleri Envanteri. Diltemizler Reklam ve Matbaa.
Baran, M., Aykal, F.D., Kocaman, M., 2018. Battalgazi ve Geleneksel Evlerinin Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67) :1302-1316.
Bayazıt, N., 2014. Safranbolu Evlerinin Plan Tipolojisi ve Kullanıcı İhtiyaçları Hiyerarşisi. Tasarım Kuram Dergisi, (17) :1-15.
Berk, C. 1952. Konya Evleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul Matbaası, İstanbul.
Bozkurt, S. G. ve Altınçekiç, H., 2013. Anadolu’da Geleneksel Konut ve Avluların Özellikleri ile Tarihsel Gelişiminin Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry. 63(1) :69-91.
Büyükmıhçı, G., 2001. Gaziantep Evleri Plan Oluşumları. Arkitekt Dergisi, 483: 64-75.
Baran, M., Aykal, F.D., Kocaman, M., 2018. Battalgazi ve Geleneksel Evlerinin Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67) :1302-1316.
Davulcu, M., 2009. Sakarya Yöresi Kırsal Yerleşmelerinde Konut Mimarisi ve Ustalık Geleneği Üzerine Bir İnceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, (17) :687-706.
Demirci, D., 2009. Mehmet Efe ve Isparta’nın İğdecik Köyü’ndeki Karargâh Konağı. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (22): 125-144.
Demirci, D., 2010. Isparta Evleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 608 sayfa.
Demirci, D., 2011. Isparta Evleri. Isparta Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Isparta.
Duran, Ş.G., 2016. Antalya Barbaros Mahallesi 124 Ada 18 Parsel Rölöve Projesi Raporu Fotoğraf Albümü. Biz Mimarlık, Antalya.
Durgun, Y. 2006. Geleneksel Malatya Evleri Üzerine Bir İnceleme. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 169 sayfa.
Dursun, N., 2012. Akseki İlvat Köyleri ve Çevresindeki Geleneksel Türk Evlerinden Örnekler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12) :119- 127.
Eldem, S. H., 1954. Türk Evi Plan Tipleri. Pulhan Matbaası, İstanbul.
Erdoğan, E., 1996. Anadolu Avlularının Özellik ve Düzenleme İlkeleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yayımlanmış Doktora Tezi, 626 sayfa.
Erdoğan, N., Akarsu, H.T., 2018. Geleneksel Cittaslow’ a Taraklı. Verita Yayınları, İstanbul
Güler, K., 2013. Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisinden Bir Örnek: Rize- Fındıklı Aydınoğlu Evi. VIII. Uluslar Arası Sinan Sempozyumu, 25-26 Nisan 2013, Edirne.
Gülseren, C., 2014. Malatya Sözlüğü. Malatya Valiliği Malatya Kitaplığı Yayınları, İstanbul.
Günay, R., 1999. Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri. Güzel Sanatlar Matbaası, İstanbul.
Günay, R., 2017. Ormana: Toroslarda Bir Köy. Ege Yayınları, İstanbul.
Hacıkura, N., 2000. Alanya’da Müftüoğlu Evi Restorasyon Projesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yayımlanmış Yünsek Lisans Tezi, 306 sayfa.
Halaç, H.H., Demir, İ., 2017. Alanya Geleneksel Tophane Evlerinin Cephelerinde Mimari Eleman ve Malzemenin Dönüşümü. SDÜ ART-E, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 10 (20): 601-629.
Hasol, D., 1979. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. YapıEndüstri Merkezi Yayınları, İstanbul. Isparta Tanıtım Günleri Derneği. Eski Isparta Evleri. http://www.tgdturkey.com/tr/isparta/aktiviteler/ eski-isparta-evleri.html (Erişim tarihi: 18.11.2019).
İYTE, 2012a. İzmir Kırsal Alan Yerleşim ve Konut Envanteri, Kırsal Yerleşimler I. İzmir İl Özel İdaresi, İzmir.
İYTE, 2012b. İzmir Kırsal Alan Yerleşim ve Konut Envanteri, Kırsal Yerleşimler II. İzmir İl Özel İdaresi, İzmir, ss. 196, 337-350.
İYTE, 2012c. İzmir Kırsal Alan Yerleşim ve Konut Envanteri, Rölöveler. İzmir İl Özel İdaresi, İzmir.
Kocaboyun, H., 2009. Antalya Kaleiçi Yerleşiminin Doğal, Kültürel ve Tarihi Miras Olarak İncelenmesi ve Alanın Turizm Açısından Sürdürülebilir Kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 127 sayfa.
Kocaman M., 2018. Elazığ İli Hüseynik Köyiçi Bölgesi Yerleşim Dokusu ve Geleneksel Evleri. Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, 162 sayfa.
KTB, 2019. Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://kutahya.ktb.gov.tr/ html. (Erişim tarihi: 10.12.2019.
Kuban, D., 2013. Türk Ahşap Konut Mimarisi. Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
Kuşçu, A.C. 2006. Sürdürülebilir Mimarlık Bağlamında Geleneksel Konya Evi Üzerine Bir İnceleme. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 169 sayfa.
Minez, B., 2006. Geleneksel Kütahya Evlerinin Korunması ve Yeniden Kullanımı Bağlamında Değerlendirilmesi: Ahierbasan Sokağı ve Evleri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 191 sayfa.
Mutlu, H.İ., 2014. Eski Ankara Evleri, Gönül Kültür ve Medeniyet e-Dergisi, http://www.gonuldergisi.com/ 3729.html (Erişim tarihi:24.04.2014).
Nişanyan, S., 2018. Çağdaş Türkçe’nin Etimolojisi. Liber Plus Yayınları, İstanbul.
Özgüner, O., 1970. Köyde Mimari Doğu Karadeniz. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara
Özkaya, H.G., 2015. 18. Yüzyılda İstanbul Evleri. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
Sayan, Y., Öztürk, Ş., 2001. Bitlis Evleri. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Sefer, N., 2005. Geleneksel Divriği Evlerinin Biçimlendirilmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 183 sayfa.
Sözen, M. ve Tanyeli, U., 2011. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. Remzi Kitabevi, İstanbul.
Sümerkan, M.R., 1990. Doğu Karadeniz Kırsal Kesiminde Geleneksel Evlerin Yapı Özellikleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 307 sayfa.
Şahin, M., 2019. Geleneksel Gaziantep Evlerindeki Avluların Rolünün Yerel Veriler Bağlamında Değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 225 sayfa.
Şenol, S., 2007. Anadolu Türk Konut Mimarisinde Divriği Evleri. Sivas Valiliği Tarih ve Kültür Araştırmaları Merkezi, Sivas.
TDK. 2020. Sanal Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 24.03.2020)
Usal, A., 2006. Edirne Tarihi ve Kültürü. Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Yayınları, Edirne.
Yüksel, İ. A., 2005. Risâle-i Mimâriyye. İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul.
Zeybekoğlu, D. 2005. Edirne Geleneksel Konut Mimarlığı Etkileyen Sosyo-Kültürel Faktörlerin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 201 sayfa.