Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından onaylanan uluslararası çevre sözleşmeleri üzerine bir inceleme

Çevre sorunları taşıdıkları özellikler nedeniyle, ülkeler arasında karşılıklı bağım- lılığın artmasıyla ulusal sınırları aşmıştır. Artık, herhangi bir ülkenin çevresel kay- nakları kullanması bir başka ülkedeki doğal kaynakları etkilemektedir. Devlet- lerin kendi egemenlikleri altında bulunan doğal kaynakları kullanmaları ve/veya bunları korumaya yönelik politikaları nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıklar ulus- lararası çevre hukuku ile düzenlenmeye çalışılmaktadır. Çevre sorunlarının belirli bir ülke ile sınırlı kalmaması, bütün dünyayı etkileme özelliliğine sahip olması uluslararasında işbirliğini gerektirmektedir. Bu işbirliği ile çevre sorunlarının ön- lenmesi, çevresel değerlerin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için uluslararası toplum tarafından çok sayıda sözleşme, ilke, norm ve protokol ha- zırlanmıştır. Azerbaycan uluslararası toplumun bir üyesi olarak hazırlanan çevre sözleşmelerine taraf olarak gelecek nesillere karşı sorumluluğunu yerine getirme- ye, ulusal çevre mevzuatını uluslararası standartlara yükseltmeye çalışmaktadır. Bu çalışmada Azerbaycan tarafından onaylanarak ulusal mevzuatın bir parçası haline getirilen uluslararası çevre sözleşmeleri incelenmektedir.

An analysis on international environmental agreements that were ratified by the Republic of Azerbaijan

As a result of their special features environmental problems transcend national boundaries parallel to the increase in mutual interdependence in the international system. These days, the manner in which a particular country uses its natural resources seriously influences the state of natural resources in other countries. In this context, disagreements that emerge from the policies or decisions of states to use natural resources within their borders is regulated through international environmental law. The fact that environmental problems transcend national bo- undaries and have the potential to have a global impact necessitates international cooperation. A number of agreements, protocols, principles and norms have been prepared for the prevention of environmental problems and collective preserva- tion of environmental commons for future generations. Azerbaijan as a member of international community has been tries to meet its responsibilities to future generations by taking part in international environmental agreements, thereby raising its environmental standards to global levels. In this study, international agreements on the protection of environmental commons and specific agreements on environmental protection that were ratified by Azerbaijan for inclusion in do- mestic regulations their transformation to domestic law are assessed

PDF

___

Ahundov, N. ve M. Gasımov. Azerbaycan ve Uluslararası Örgütler, Bilik Yayınları, Bakü 1996.
Akipek, Serap. “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmenin Değerlendirilmesi,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakül- tesi Dergisi, C. 50, S. 4.
Algan, Nesrin. “Aral ve Hazar’da Çevre Sorunlarının Uluslararası Boyut- ları,” içinde Küresel Politikada Orta Asya (Avrasya Üçlemesi I), (Ed. Mustafa Aydın), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Mayıs 2005.
Altunbaş, Derya. “Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Ekseninde Türkiye’deki Kurumsal Değişimlere Bir Bakış,” Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 1, S. 1-2, Yıl 2003-2004.
Askerov, Ziyafet. Anayasa Hukuku, Bakü Üniversitesi Basımevi, Bakü, 2002.
Aybay, Aydın. “ Çevre ve Hukuk,” içinde İnsan, Çevre, Toplum (Ed. Ruşen Keleş), 2. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1997.
Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi, Ekoloji Siyaset, Bakü, 2008.
Babadoğan, Gülay. Tarım ve Gıda Ürünleri İhracatımızda Karşılaşılan Ta- rife Dışı Teknik Engeller, İGEME Yayınları, Ankara, 2000.
Bezirci, Pervin Dedeler. AB Sürecinde Çevre: AB’de Çevresel Kamuoyu Bilinci ve Çevre Eğitimi, TASAM Yayınları, İstanbul, 2005.
Budak, Sevim. Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası, Büke Yayınları, İstanbul, 2000.
Budak, Sevim. “Sınır-Ötesi Çevresel Etki Doğuran Faaliyetlerde Çevresel Etki Değerlendirmesi (Espoo) Sözleşmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hu- kuk Fakültesi Dergisi, 2005, C. II, S. 2.
Ceritli, İsmail. “Çevreci Hareketin Siyasallaşma Süreci,” C.Ü. Sosyal Bi- limler Dergisi, 2001, C. 25, No: 2, s. 213-226.
Çakmak, N. Münci. “Biyolojik Çeşitliliğin Hukuken Korunması ve Kamu Yararı,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008. C. 57, S. 1, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/263/2358.pdf. Erişim: 08.03.2010.
DPT. Dokuzuncu Kalkınma Planı Çevre Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://ekutup.dpt.gov.tr/cevre/öik688.pdf, s. 24. Erişim: 08.03.2010.
DPT. Dokuzuncu Kalkınma Planı Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://ekutup.dpt.gov.tr/ imalatsa/tastopra/öik671.pdf, s. 60. Erişim: 08.03.2010.
DPT. Gıda Güvenliği, Bitki ve Hayvan Sağlığı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2007; http://ekutup.dpt.gov.tr/gida/oik664.pdf, s. 5. Erişim: 08.03.2010.
Ertürk, Ferruh. “Hava Kirliliği: Vizyon ve Misyon”, http://tubitak.gov.tr/tu- bitak_content_files/vizyon2023/csk/EK-17.pdf. Erişim: 04.03.2010.
Ertürk, Hasan. Çevre Bilimlerine Giriş, VİPAŞ Yayınları, Bursa, 1998.
Göğebakan, Yüksel. “Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Listesinde Türki- ye,” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Güz 2004, C. 5, S. 8, http://www.pegem.net/akademi/3-8243-Dunya-Dogal-ve-Kulturel- Mirasi-Listesinde-Turkiye.aspx. Erişim: 20.01.2009.
Hamamcı, Can. “Çevrenin Uluslararası Boyutları” içinde İnsan Çevre Toplum, (Ed. Ruşen Keleş), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1992.
Işık, Cavit. “Dış Ortam Hava Kirliliği ve Mevzuat Çerçevesi,” http:// www.toraks.org.tr/pdf/hava_kir_semp/dis_ortam_hava_kirliligi.pdf. Erişim: 08.03.2010.
Kaya, Yasemin ve Hasan Ertürk. “Uluslararası Çevre Suçlarıyla Mücadele ve Çok Taraflı Çevre Anlaşmalarının Etkinliği,” Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, C. 4, No: 15, s. 85-86.
Kazımlı, Elnur. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Azerbaycan Anayasa- sı, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Dok- tora Tezi, Ankara, 2004.
Keleş, Ruşen ve Can Hamamcı. Çevrebilim, 3. Baskı, İmge Kitabevi Ya- yınları, Ankara, 1998.
Kılıç, Selim. “Uluslararası Çevre Hukukunun Gelişimi Üzerine Bir İnce- leme,” Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 2, S. 2.
Kılıçoğlu, Pınar. Türkiye’nin Çevre Politikalarında Sürdürülebilir Geliş- me, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2005.
Kulaklıkaya, Musa ve Eyüp Zengin. “Azerbaycan’da Çevre Sorunları ve Çevre Hukuku,” Uluslararası Özel Hukuk Sempozyumu, Bakü, 2005, s. 423-424.
Oğuz, Caner. “Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımından Doğan Zarar- lardan Sorumluluk ve Tazminata Dair Basel Protokolü”, İstanbul Ti- caret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Güz 2009, Yıl 8, S. 16, s. 65-89. http://www.iticu.edu.tr/kutuphane/dergi/s16/065-089.pdf. Eri- şim: 10.11.2010
Özdek, E. Yasemin. Çevre Hakkı, TODAİE Yayınları, Ankara, 1993.
Özel, Sibel. Uluslararası Alanda Kültür Varlıklarının Korunması, Kurtiş Matbaacılık, İstanbul, 1998.
Özer, Deniz Kızılsümer. Çok Taraflı Çevre Sözleşmeleri, USAK Yayınları, Ankara, 2009.
Öziş Ünal, vd. “Güneydoğu Anadolu Projesi ve Su Siyaseti,” İMO İzmir Şubesi Haber Bülteni, Şubat 2004, Yıl. 19, S. 115, http://www.imoiz- mir.org.tr/dosyalar/dergi_icerik/d115.pdf. Erişim: 08.03.2010.
Özkaya, Ilgın. “Basel Sözleşmesinin Hukuksal İncelemesi”, http://www. ekolojistler.org/basel-sozlesmesinin-hukuksal-incelemesi-ilgin- ozkaya.html. Erişim: 03.03.2010.
Öztürk, Serbay. Çevresel Etki Değerlendirme Sürecine Halkın Katılımı AHP: Tekniği İle Bir Uygulama, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilim- ler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2007.
Pazarcı, Hüseyin. “Çevre Sorunlarının Uluslararası Boyutları ve Uluslara- rası Hukuk,” Fehmi Yavuz’a Armağan, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1983.
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı. “Bölgesel Hava Kalitesi İzleme Faaliyetleri,” http://www.rshm.gov.tr/index.php?option=com_ content&task=view&id=174. Erişim: 08.03.2010.
Sav, Özden. “Uluslararası Hukukta Çevreyle İlgili Konularda Halkına Bil- giye Erişimi ve Karar Almaya Katılımı”, içinde Çevre Kanunu’nun Uygulanması, TÇV Yayınları, Ankara, 1999
Saygılı, Abdurrahman. Çevre Hukuku Açısından Çevresel Etki Değerlen- dirmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
Sofuoğlu, Aysun. “Hava Kirliliği,” http://tubitak.gov.tr/tubitak_content_ files/vizyon2023/csk/EK-6.pdf. Erişim: 04.03.2010.
T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Türkiye Çevre Atlası, http://www.cedgm. gov.tr/dosya/cevreatlasi/florafauna.pdf. Erişim: 08.03.2010.
T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı BCS Ulusal Odak Noktası. “Türkiye’nin Biyolojik Çeşitliliği ve Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi, UN/GEF Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesini Uygulama Projesi”, http://www. bcs.gov.tr/thematic/tematikalanlar.doc/bc_genel_09_07_2007.doc Erişim: 03.08.2010.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Kimyasallar Yönetimi Daire Başkanlığı. “Endüstriyel Kazaların Sınırı Aşan Etkileri Üzerine Sözleşme” http:// www.kimyasallar.cevreorman.gov.tr/docs/sozlesmeler/endustriyelka- zalarsiniriasanetkisi.pdf. Erişim: 09.03.2010).
TEMA Vakfı. “Uluslararası Çevre Sözleşmeleri,” http://www.tema.org.tr/ Sayfalar/CevreKutuphanesi/Pdf/CesitliKonular/Sozlesmeler.pdf. Eri- şim: 08.03.2010.
Tuna, Muammer. “Çevresel Sorunların Küreselleşmesi,” Muğla Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2000, C. 1, S. 2.
TÜBİTAK. “Uluslararası Sözleşmeler Ön Rapor”, Haz. Güzin Arat, Murat Türkeş ve Erol Saner, Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri, Teknoloji Öngörü Projesi, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli, Ankara, 19.12.2002, http://www.tubitak.org/tubitak_content_files/ vizyon2023/csk/EK-8.pdf. Erişim: 08.03.2010.
Uluslararası Bitki Koruma Sözleşmesi Metni, http://www2.tbmm.gov.tr/ d23/1/1-0633.pdf. Erişim: 03.08.2010.
Ural, Engin. Çevre ve Hukuk, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayınları, Ankara, 1981.
Zengin, Eyüp ve Rena Arabhanova. “Bölgesel Çevre Sorunları ve Azerbay- can: Ülkeyi Etkileyen Önemli Çevre Sorunları ve Çözüm Çalışmala- rında İşbirliği Arayışları,” Avrasya Etüdleri, 2009-1. S. 35, s. 7-32.
İnternet Kaynakları:
www.caspianenvironment.org
chm.pops.int
www.unece.org./env/lrtap/
www.cbd.int
www.cites.org
www.ozone.unep.org
www.ramsar.org
www.uncdd.int
www.unfcc.int
www.whc.unesco.org
www.eco.gov.az/b-konvensiya.php