Kosova ve Makedonya Türk Ağızlarında devrik cümle meselesi /

Türkçenin Kosova ve Makedonya ağızlarındaki belirgin ve yaygın devrik cümle kullanımı ölçünlü dilden ve diğer ağızlarından ayrılan en bariz özelliğidir. Türk- çenin Balkan dilleriyle olan ilişkisi beş yüzyılı geçmiştir. Bu süre zarfında Bal- kan dillerini etkileyen Türkçe aynı oranda olmasa da kendi de bölge dillerinden etkilenmiştir. Bu çalışmada Balkan ağızlarında, çok katmanlı etkileşim üzerinde durulmuş ve özellikle de Makedonya ve Kosova ağızlarında görülen devrik cüm- lenin ortaya çıkış sebepleri üzerinde mütalaalarda bulunulmuştur.

İnverted sentences in Macedonian and Kosovan dialects

The distinct and widespread use of inverted sentences in Kosovan and Macedo- nian dialects of Turkish language is their most salient characteristic distinguish- ing them from other standard dialects. Turkish has a long history of relationship with other Balkan languages of over five centuries. During this period, Turkish language that influenced Balkan languages has also been influenced by local lan- guages, though not to the same extent. The present study focuses on the multi- layered interaction in Balkan dialects, and particularly deals with reasons for the emergence of inverted sentences in Macedonian and Kosovan dialects.

___

  • “Edirne Ağzında Yapı, Anlam, Deyim ve Söz Dizimi Özellikleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1960.
  • “Kumanova (Makedonya) Türk ağzı”, Németh Armağanı, Ankara, 1962.
  • “Rumeli Ağızlarının Tarihinin İki Kaynağı Üzerine”, Türk Dili Araştır- maları Yıllığı-Belleten 1960, Ankara, 1960.
  • Caferoğlu, Ahmet. “Anadolu ve Rumeli Ağızları Ünlü Değişmeleri” TDAY Belleten, 1964, Ankara, 1989.
  • Cangür, Ahmet. Priştine Türk Halk Ağzı Üzerinde Sözdizimi Araştırma- sı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Piriştine, 2008.
  • Cumalı, Necati. Dila Hanım, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1995.
  • Eckmann, János. “Dinler (Makedonya) Türk Ağzı”, Türk Dili Araştır- maları Yıllığı-Belleten 1960, Ankara, 1960.
  • Eren, İsmail. “Güney İslav (Sırp-Hırvat, Bulgar ve Makedon) Dille- rinde Kullanılan Türkçe Ekler”, XI. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler, Ankara, 1968, s. 239-246.
  • Friedman, Victor A. “Balkanology and Turcology: West Rumelian Tur- kish in Yugoslavia as Reflected in Prescriptive Grammar”, http:// slavic.uchicago.edu/archived/papers/Friedman - BalkanologyTurco- logy.pdf.
  • Friedman, Victor A. “Linguistics, Nationalism, and Literary Langua- ges: A Balkan Perspective”, http://slavic.uchicago.edu/archived/pa- pers/Friedman-LgLitLGNatBalk.pdf.
  • Friedman, Victor A. “Makedonya ve Civar Bölgelerde Balkan Türkçe- si”, Türkler, C. 20, s. 455, 2001.
  • Friedman, Victor A. “Toward Defining the Position of Turkisms in Romani”, http://slavic.uchicago.edu/archived/papers/Friedman-Tur kismsRomani.pdf
  • Gülsevin, Gürer. “Rumeli Türkçesi Çerçevesinde Türk ve Balkan Dille- rinin Etkileşimi”, Yaşayan ve Tarihî Türkiye Türkçesi Ağızları, Özel Kitaplar, İstanbul, 2010, s. 107-123.
  • Günşen, Ahmet. “Dil Etkileşimi Açısından Makdonya Ve Kosova Türk Ağızları”, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/ 1373447108_2 0-g%c3%bcn%c5%9fenahmet1816(Hakem-3).pdf
  • Hazai, György. “Rumeli Ağızlarının Tarihi Üzerine”, TDAY Belleten, 1960, Ankara, 1960.
  • Johanson, Lars. Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler, Çev: Nurettin Demir, TDK Yayınları, Ankara, 2007.
  • Kaleşi, Hasan. “Arnavut Edebiyatında Türk Etkileri”, X. Türk Dil Ku- rultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1963, Ankara, 1964, s. 61-74.
  • Mansuroğlu, Mecdud. “Türkçede Cümle Çeşitleri ve Bağlayıcıları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1955, Yoğun Disk, Ankara, 2007.
  • Mollova, Mefküre. “Balkanlarda Türk Ağızlarının Tasnifi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1996, Ankara, 1999.
  • Rásonyi, László. Tuna köprüleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1984.
  • Rumeli Ağızlarının Söz Dizimi Üzerine-I* (Makedonya Ve Kosova Türk Ağızları Örneği) http://www.turkishstudies.net/Makaleler/111 0821777_21g%c3%bcn%c5%9fenahmet.pdf.
  • Sezer, Ayhan. “Üretimsel-Dönüşümlü Dilbilgisinin Türkçeye Uyar- lanması Üzerine Bir Gözlem”, TDAY Belleten, 1978-1979, Ankara, 1981, s. 167-176.
  • Teodosieviç, Miryana. “Yugoslavya Türklerinin Basın Dili Üzerine Lengüistik Bir Araştırma”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1984, Ankara, 1987.
  • Tuna, Osman Nedim. “Ebi Verdi: İran’da Bir Türk Diyalekti”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1984, Ankara, 1987.
  • Yusuf, Süreyya. “Prizren Türkçesinin Tümce Yapısı”, Çevren, Piriştine, Mart 1977.
  • Yusuf, Süreyya. “Sırp-Hırvat Diline Türkçenin Etkisi ve İvo Andriç’in Bir Öyküsünde Kullanılan Türkçe Sözcükler”, Türk Dili Araştırma- ları Yıllığı-Belleten, 1969, Ankara, 1989.
  • Yusuf, Süreyya. Devrik Cümle, Tan Yayınları, Priştine, Mart-Nisan 1989.
  • Yusuf, Süreyya. Prizrenski Turski Govor. Piriştine, 1987