İran Nükleer Krizi ve Türkiye

İran’ın nükleer kapasiteye erişmesi, uluslararası ilişkiler ve caydırıcılık çalışmalarında sıkça tartışılan “kabiliyet niyetin mutlak bir göstergesi midir?” sorusuyla bizi karşı karşıya bırakmaktadır. Bu bağlamda makale İran’ın nükleer güce ulaştıktan sonra bu gücü askerî mi yoksa sivil amaçlarla mı kullanacağı bir tercih meselesi olduğunu, bu tercihin de İran’ın özellikle ABD ve İsrail ile olan ilişkilerince belirleneceğini ortaya koymaktadır. Makale, İran için nükleer gücün öneminin, sadece caydırıcılığı artırmasından değil, aynı zamanda Orta Doğu’daki güç paylaşımında ABD tarafından muhatap kabul edilmek isteyen bu ülkenin elini güçlendirmesinden de kaynaklandığı ileri sürmektedir. İran-ABD ilişkilerindeki temel sorunsalın irdelenmesinin yanı sıra İran’ın kriz yönetimine ışık tutmaya çalışan makale, Türkiye’nin neden İran’ın nükleer faaliyetlerini kendisine doğrudan bir tehdit olarak algılamadığı sorusunun yanıtını da aramaktadır. Çalışmanın temel tezi, Türkiye’nin asıl üzerinde durması gerekenin İran’ın nükleer çalışmaları değil, İran’ın bölgedeki güç artışının barışçıl yollardan nasıl bir sorun olmaktan çıkarılacağı olduğudur.

Iranian Nuclear Crisis and Turkey

With the Iranian nuclearization we come across with one of the conventional questions in IR scholarship and deterrence studies; whether capability could be regarded as an indicator of intention. The article claims that once Iran develops its nuclear capacity, to use it for civilian or military purposes becomes only a matter of choice and that choice is particularly determined by the course of Iran’s relations with the USA and Israel. It argues that nuclear power for Iran is not only an important element to strengthen its deterrence, it is also useful for improving its bargaining power against USA to get a better share from the power distribution in the Middle East. The article analyses the crisis management strategies of Iran. It also tries to explain why Turkey is not predisposed to perceive a direct threat from Iran. According to this article how Turkey would peacefully balance Iran’s power growth is more important than the content of Iran’s nuclear activities.

___

“40 Bin Kamikaze Saldırıya Hazır”, Milliyet, 17 Nisan 2006.
“ABD İran için Türkiye’den Talepte Bulunmadı”, Hürriyet, 17 Nisan 2006.
“ABD’nin Enerjide İran Rahatsızlığı”, NTV/MSNBC, 28 Ağustos 2006.
“Ahmadinejad: Wipe Israel off Map”, Aljazeera.net, http://english.aljazeera. net/NR/exeres/15E6BF77-6F91-46EE-A4B5-A3CE0E9957EA.htm
AL SAYYİD, Radwan: “Turkey and the Arabs... the Equilibrium of a New Middle East” Asharq Alawsat, 14 August 2006, http://www.asharqalawsat. com/english/news.asp?section=2&id=5998
ALHOMAYED, Tariq “Will Turkey Get Closer”: Asharq Alawsat, 8 August 2006, http://www.asharqalawsat.com/english/news.asp?section=2&id=5917
“Amerikalı Senatörler: İran’la Görüşün”, Radikal, 18 Nisan 2006.
ANDERSON, Cameron & Jennifer L. BERDAHL: “The Experience of Power: Examining The Effects of Power on Approach and İnhibition Tendencies” Journal of Personality and Social Psychology, 2002, No. 83. Asharq Alawsat, 21 April, 2003.
BAŞLAMIŞ, Cenk: “Şanghay’da İran Bombası”, Milliyet, 16 Haziran 2006. BİLA, Fikret: “İran’ın PKK Politikası”, Milliyet, http://www.milliyet. com/2006/05/10/yazar/bila.html
BOWMAN, Michael: “Bush: Iran Should Face Sanctions If It Ignores UN Nuclear Resolution”, Global Security, 21 August 2006, www.globalsecurity. org/wmd/library/news/iran/2006/iran-060821-voa01.htm
CBS News/New York Times Poll, August 17-21 2006, http://www.pollingreport. com/iraq.htm
CNN Poll, Opinion Research Corporation. 2-3 August, 2006, http://www.pollingreport.com/iraq.htm
CORDESMAN, Antony: Iran’s Nuclear and misilse Programs”, CSIS, 31 August 2006, http://www.csis.org/media/csis/pubs/060831_iran_assessment.pdf
ÇAKIRÖZER, Utku: “ ‘Siyonist Rejim’ Gitti ‘İsrail’ Geldi”, Milliyet, 10 Temmuz 2006.
DE DERU, Carsten and Gebren VAN KLEEF: “The Influence of Power on The Information Search, Impression Formation, and Demands in Negotiation” Journal of Experimental Social Psychology, 2003, No. 40.
DE DREU, Cartsen and Ellen GIEBELS ve Evert Van de VLIERT: “Social Motives and Trust in İntegrative Negotiation: Disruptive Effects of Punitive Capability”.Journal of Applied Psychology, 1998, No. 83.
“Dış Politika Anketi”, USAK, http://www.usak.org.uk/junction.asp?mod=art icles&st=PrintArticleDetail&id=47&lm=58649JLFD0932&ln=TR
“Doğalgaz Hattı’na PKK Sabotajı”, NTV/MSNBC, 20 Ağustos 2006.
“Esas Kanal Değilsiniz”, Milliyet, 2 Temmuz 2006.
FELDMAN, Shai: Nuclear Weapons and Arms Control in the Middle East, Cambridge, Mass., MIT University Press, 1997.
FRANCIS, David R.: “Why Iran Oil Cutoff Could be Suicidal?”, Christian Science Monitor, 27 March 2006.
FREUD, Sigmond: A General Introduction to Psychoanalysis, New York, Pernma Giants, 1949.
GAVIN, Joseph G.: “Economic Sanctions: Foreign Policy Levers or Signals?”, Policy Analysis, CATO Institute, 7 November 1989, No. 124.
GEORGE, Alexander L.: Avoiding War, Problems of Crisis Management, Boulder, Westview Press, 1991.
GUNDZIK, Jephraim P.: “The Ties That Bind China, Russia and Iran”, Asia Times Online, 4 June 2006, http://www.atimes.com/atimes/China/GF04Ad07. htmlttp://www.atimes.com
“Iran May Leave Nuclear Nonproliferation Treaty” IRNA, 11 February 2006.
“İran Hizbullah’I Tehdit Etti”, Milliyet, 18 Nisan 2006.
“İran Karadan Karaya Füze Denedi”, NTV/MSNBC, 21 Ağustos 2006.
“İran’a Karşı Füze Kalkanı”, Hürriyet, 15 Ocak 1006.
“İran Nükleer Programını Sürdürüyor”, NTV/MSNBC, 27 Ağustos 2006.
“İran Silahları Türkiye Üzerinden”, NTV/MSNBC,, 25 Ağustos 2006.
“İran Süper Güç Olacak”, Milliyet, 29 Nisan 2006.
“İran’ın Artık ABD Karşıtı Bütçesi Var”, Radikal, 15 Mart 2006, http://www. radikal.com.tr/haber.php?haberno=181426
“İranlı Bakan: Şart Koşmayın, Görüşelim”, Milliyet, 4 Haziran 2006.
JEFFREY Z. Rubin: and Bert R. BROWN: The Social Psychology of Bargaining and Negotiation, New York: Academic Press, 1975.
KARAKUŞ, Abdullah: “İran’a ‘Irak’lı Uyarı”, Milliyet, 6 Mayıs 2006.
“Khamanei: Iran Would Disrupt Energy Shipping if US Attacked”, Ajans Press, 4 June 2006.
KIM, H. Peter and Robin L. PINKLEY & Alison R. FRAGALE: “Power Dynamics in Negotiation”, The Academy of Management Review, 2005, Vol. 30,No.4.
KİBAROĞLU, Mustafa: “Beyond Iran, The Risk of Nuclearizing Middle East”, Iran Watch, www.iranwatch.org/privateviews/WINEP/perspex-winep-beyondiran- kibaroglufulltranscript.pdf
“Komşumuza Bizden Saldırı İzni Vermeyiz”, Milliyet, 10 Şubat 2006.
KURATA, Phillip: “Iran Approaches Point of No-Return on Acquiring a Nuclear Program”, Washington File, 21 April 2006, usinfo.state.gov/usinfo/Archive/ 2006/Apr/21-842193.html - 26k
KÜÇÜKŞAHİN, Şükrü, Uğur ERGAN: “Komşumuza Bizden Saldırıya İzin vermeyiz”, 10 Şubat 2006, Hürriyet USA, http://www.hurriyetusa.com/haber/ haber_detay.asp?id=7604
“Laricani: ABD PKK ile Görüşüyor”, Milliyet, 9 Mayıs 2006.
“MGK’da İran Konuşuldu”, Milliyet, 24 Şubat 2006.
MOKHTARI, Fariborz: “No One Will Stratch My Back: Iranian Security Policy in Historical Context”, Middle East Journal, Spring 2005 Vol.59, No.2.
“Mutteki: İran Nükleer Meselesinin Çözümü için Müzakere Esasına İnanıyor”, IRNA, 21 Ağustos 2006, http: www.irna.com
“Nükleer Santral Desteği”, Milliyet, http://www.milliyet.com.tr/2006/07/06/ guncel/axgun02.html
Official Documents System of the United Nations, Resolution 1696 (2006), http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N06/450/22/PDF/N0645022. pdf?OpenElement
ÖZKÖK, Ertuğrul: “ MİT’den Bana İletilen Mesaj”, Hürriyet, 17 Ağustos 2006.
ÖZKÖK, Ertuğrul: “Nasrallah’ı MİT mi İhbar Etti?”, Hürriyet, 16 Ağustos 2006.
PORTER, Gareth: “Khamenei in Control and Ready to ‘Haggle’”, Asia Times, 31 May 2006, http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HE31Ak03. htmlhttp://www.atimes.com
ROGERS, Paul: Iran: Consequences of War, Oxford Research Group, Briefing Paper, February 2006.
SCHELLING, Thomas C.: Choice and Consequence, Cambridge, Harvard University Press, 1984.
SINGER, J. David: “Threat Perception and the Armament-Tension Dilemma”, Journal of Conflict Resolution, 1958, No.2.
Washington Post, 18 April 2003.
“Wrap: Russia Remains Opposed to Sanctions, Force Against Iran”, RIA Novosti, Moscow, 21 April 2006, http://en.rian.ru/russia/20060421/46756057. html
YAFFE, Michael D.: “Promoting Arms Control and Regional Security in the Middle East,” Disarmament Forum 2 (2001).
“Zolfaqar Wargames Begin in W. Azarbaijan Province” IRNA, 22 August 2006. http: www.irna.com