DİNLEME/İZLEME KAZANIMLARI AÇISINDAN ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARI

Türkçe eğitiminin beceri alanlarından biri dinleme/izlemedir. Dinleme/izleme, ilk kullanılan beceri olması bakımından diğer dil becerilerinden (konuşma, okuma, yazma) farklıdır. Bu becerinin kazandırılması ve geliştirilmesi için 2018’de hazırlanan Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda da kazanımlara yer verilmiştir. Kazanımlar dikkate alınarak 2018-2019 eğitim-öğretim yılından itibaren okutulmak üzere ortaokul Türkçe ders kitapları yazılmıştır. Bu araştırmanın amacı, 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı’na göre Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanan 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarını dinleme kazanımları açısından değerlendirmektir. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmada hem kitapların kendi içinde hem de kitaplar arasında dinleme/izleme kazanımlarının düzenli bir biçimde kullanılmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kitap yazarları, kazanımları en az 1 kere kullandıktan sonra kazanımların dağılımında bir sistem gözetmemektedir. Ayrıca incelenen kitaplar; özetleme, konu belirleme, başlık önerme, sözlü olmayan mesajları saptama, örtülü anlam ve tutarlılığı sorgulama bakımlarından dinleme kazanımları dâhilinde yeterli değildir. Bilinmeyen kelimelerin anlamını tahmin etme, soruları cevaplama ve dinleme stratejilerini uygulama bakımlarından diğer kazanımlara göre yeterlidir. Araştırmanın bulgu ve sonuçlarından hareketle kitap yazarlarına birtakım öneriler sunulmuştur.

___

  • Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ. ve Uysal, A. (2018). 7. sınıf ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı (1). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Ayrancı, B. B. ve Durmuş, G. (2018). 2017 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan dinleme/izleme etkinliklerine eleştirel bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 6(2), s. 192-216. Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz, M. (2018). 6. sınıf ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.Eser, E. (2017). Türkçe öğretmen adaylarının farklı metin türlerinde konu ve ana fikri belirleme yeterlilikleri. Turkish Studies, 12(4), s. 181-192. Eyüp, B., Stebler, Z. M. ve Yurt, U. S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), s. 22-30.Fidan, D. ve Gerçek, Ş. (2017). 2017 Türkçe Öğretim Programında ve ortaokul Türkçe 5. sınıf ders kitabında özetleme becerisi. O. N. Akfırat, D. F. Staub ve G. Yavaş (Ed.), Current debates in education içinde (s. 293-310). Londra: IJOPEC Publication.Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), s. 197-210.Haykır, A. H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. ve Üstün, E. (2018). 5. sınıf ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Karadağ, Ö. (2012). Anlama becerileri açısından Türkçe dersi öğretim programı (6, 7, 8. Sınıflar)’na eleştirel bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(1), s. 97-110.Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.Kemiksiz, Ö. (2017). Türkçe çalışma kitaplarındaki etkinliklerin okuduğu/dinlediği metni anlama ve çözümleme kazanımlarıyla örtüşme düzeyi. International Journal of Language Academy, 5(2), s. 285-302.Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2018). 7. sınıf ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı (2). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.MEB ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. (2012). 02.06.2018 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120912-2.htm sayfasından erişilmiştir.MEB Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). (2018). 02.06.2018 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=222 sayfasından erişilmiştir.Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokuldaki dinleme eğitiminin niteliğine ilişkin fenomografik bir araştırma. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), s. 34-44.Mete, G., Karaaslan M., Kaya, Y., Ozan, Ş. ve Özdemir, D. (2018). 8. sınıf ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Onan, B. (2013). Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.Yıldırım, A. (1999), Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, s. 7-17.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.