Nilay ÖZLÜ

Bir Modernleşme Ütopyası: Geç Osmanlı Döneminde Galata ve Pera

ÖzOsmanlı fethinden sonra Suriçi İstanbul hızla dönüşmüş ve klasik Osmanlı mimari eserleriyle donatılmış olsada, Haliç’in karşı yakasında yer alan Galata ve uzantısı olan Pera’da farklı bir hikaye süregelmiştir. Cenevizdöneminden itibaren otonom bir statüye sahip olan bu bölge, gayri-Müslim yoğunluklu bir nüfus barındırmayadevam etmiş, özellikler yabancı elçiliklerin kurulması ile Avrupalı ve Levanten nüfus için bir çekim alanı halinegelmiştir. 19. yüzyıla gelindiğinde ise bölge, kozmopolit yapısı, mimari dokusu ve kentsel yerleşimi ile “tipik” birAvrupa kenti görünümüne bürünmüş, Osmanlı başkentinin “modern” yüzünü temsil etmeye başlamıştır. Bumakale 19. yüzyılda Osmanlı “modernleşme ütopyası”nın kentsel alandaki etkilerini incelemektedir. DolayısıylaTanzimat’ın ilanından Jön Türk devrimine kadar olan süreçte, Galata ve Pera’nın kentsel ve mimari dönüşümümodernleşme penceresinden değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Altıncı Daire’nin kurulması, ilk belediyecilikhizmetleri ve tarihi Galata surlarının yıkılması gibi örnekler, kentsel modernleşme bağlamında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Galata, Pera, Modernleşme Ütopyası, Altıncı Daire, Kentsel Dönüşüm

A Modernization Utopia: Galata and Pera During the Late Ottoman Era

Abstract

Keywords:

Galata, Pera, Modernization Utopia, Sixth District, Urban Transformation,

PDF

___

Akın, N. 1998. 19. yüzyılın ikinci yarısında Galata ve Pera. Beyoğlu, İstanbul: Literatür.
Barata, A. 1840. Constantinopoli effigiata e descritta, Fontana Editore.
Cerasi, M. 1998. “The Formation of Otoman House Types: a Comparative Study in Interaction with Neighboring Cultures”, Muqarnas 15, 116-56.
Çelik, Z. 1993. The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. University of California Press.
Çulcu, M.,2006. Spekülatif Marjinal Tarih Tezleri, İstanbul: E Yayınları.
De Amicis, E. 1878. Constantinople. New York: G.P. Putnam’s sons.
Eren, A.C. 2001. “Tanzimat”, İslam Ansiklopedisi, vol.11, İstanbul: MEB Devlet Kitapları.
Ergin, O. N. 1995. Mecelle-i umûr-ı belediyye. 1-9 1-9. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı.
Ergin, O. N., and A. N. Galitekin. 1996. İstanbul şehreminleri. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı.
Eyice, S. 2006. Eski İstanbul’dan Notlar, İstanbul: Küre Yayınları.
Foucault, M. 2000. “Different Spaces”, Aesthetics, Method, and Epistemology: Essential Works of Michel Foucault 1954-1984 v. 2, Penguin Books.
Girardelli, P. 2007. “Levantine Architecture in Late Otoman Istanbul”, eds. M. Cerasi,. A. Petruccioli, A.
Sarro, S. Weber, Multicultural Fabric and Architectural Types in the South and Eastern Mediterranean, Beirut.
İnalcık, H. and D. Quataert. 2004. An economic and social history of the Ottoman empire. Cambridge: Cambridge University Press.
İnalcık, H. 1993-1994. “Galata”, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi, vol. 3, İstanbul: Tarih Vakfı.
Le Corbusier, 1987. Journey to the East, ed. Ivan Zaknic, Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Lefebvre, H. 2000. Writings on Cities, Oxford /Massachusetts: Blackwell Publishers.
Lewis, B. 2002. The emergence of modern Turkey. London: Oxford University Press.
Keyvaoğlu, M. C. 2017. 1870 “The Great Beyoølu Fire” in OTAM, 41 /Bahar 2017, 169-190.
More, T. 2004. Utopia, Coradella Collegiate Bookshelf Edditions
Ortaylı, İ. 1985. Tanzimattan Cumhuriyete yerel yönetim geleneği. İstanbul: Hil Yayın.
Özer, İlbeyi. 2005. Avrupa yolunda batılaşma ya da batılılaşma: İstanbul’da sosyal değişimler. Sirkeci, İstanbul: Truva.
Özlü Kayaalp, N. & E.Ö. Eyüce. 2007. “Contextualism and Adaptive Reuse: An Evaluation of a Case, La Rue Française”, ed. Ş.Öymen Gür, Livenarch III Contextualism in Architecture Procedings, vol. II, İstanbul, 413-426.
Rosenthal, S. T. 1980. The politics of depency: urban reform in Istanbul. Wesport: Greenwood Press.
Salzmann, A. 2000. “The Age of Tulips: Confluence and Conflict in Early Modern Consumer Culture”, ed. D. Quataer, Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire, 1550-1922, An Introduction, New York: SUNY Press.
Shaw, S. J. & E.K. Shaw, 2002. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, vol. 2, Cambridge: Cambridge University.
Tanju, B. 2007. “Representation Starts the Fire”, İ. B. Ayvaz, (ed.), 10th International İstanbul Biennial, Optimism Not Only Possible But Also Necessary In the Age of Global War, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tanju, B., German-Turkish House of Friendship Competition: A Competition’s Story as Unterhaltung, Unpublished Article.
Tanyeli, U., “Pera Mimarisinin Doğumu ve Ölümü”, http://www.obarsiv.com/guncel_ugur_tanyeli.html
Taylor, C. 2001. “Two Theories of Modernity”, ed. D. P. Gaonkar, Alternative Modernities, Duke University Press.
Tümerkan, S. 1946. Türkiye‘ de belediyeler (Tarihi gelişim ve bugünkü durum). İstanbul: İçişleri Bakanlığı.