MİLLÎ MÜCADELE’DE NEVŞEHİR VE ÇEVRESİ

Millî Mücadele yıllarında Nevşehir ve çevresi, işgal edilmemesine rağmen İngiliz, Fransız ve Yunan işgallerine karşı sessiz kalmamıştır. Öncelikle bölgede Müdafaa-i Hukuk dernekleri kurularak teşkilatlanma yoluna gidilmiştir Daha sonra da bu millî dernekler vasıtasıyla başta yerel idareciler olmak üzere, ahali ve eşraftan ileri gelen kişiler ile bazı din adamlarının imzaladıkları işgalleri kınayan protesto telgraflarını işgal güçlerinin temsilciliklerine Meclis-i Mebusana, sadaret makamına ve diğer ilgili makamlara göndermişlerdir. Ayrıca Sivas Kongresine de Nevşehir’i temsilen bir delege gönderilmiştir. Bu çalışmada Nevşehir ve çevresinin Millî Mücadele’deki rolü ve önemi belirtildikten sonra yurt genelinde başlayan işgallere karşı, Nevşehir halkının ortaya koyduğu tavrın neler olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Millî Mücadele, Nevşehir, İşgaller, Protesto Telgrafları, Ürgüp, Hacıbektaş, Avanos

Millî Mücadele’de Nevşehir ve çevresi

Keywords:

-,

PDF

___

Arşivler a. ATASE Arşivi
ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 11, Göm No: 48, Belge No: 48-1-11.
ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 2, Göm No: 96, Belge No: 96-1, 2.
ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 28, Göm No: 105, Belge No: 105-1, 2.
ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 3, Göm No: 2, Belge No: 2-1, 2.
ATASE Arşivi, İSH, Kutu No: 56, Göm No: 47, Belge No: 47-1, 2.
ATASE Arşivi, İSH, Kutu No: 412, Göm No: 121, Belge No: 121-1.
b. Başbakanlık Osmanlı Arşivi
BOA, BEO, A. VRK, Dos. No: 830, Göm. No: 16, 16 Şaban 1337.
BOA, BEO, A. VRK, Dos. No: 830, Göm. No: 28, 16 Şaban 1337.
BOA, BEO, A. VRK, Dos. No: 830, Göm. No: 44, 16 Şaban 1337.
BOA, BEO, A. VRK, Dos. No: 830, Göm. No: 6, 16 Şaban 1337.
BOA, BEO, A. VRK, Dos. No: 834, Göm. No: 5, 23 Şaban 1337. c. TBMM Arşivi
NSD, Tercüme-i Hâl Kâğıdı.
NSD, Tercüme-i Hal Kağıdı.
I.Dönem Milletvekilleri Muamelat Defterleri, Rumuz II, 2/2.
I. Dönem Şube ve Encümenler Defteri, Esas No:10, Rumuz:II-2a/4, 1336-1339.
Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi, D. 4, C. I, TBMM Basımevi, Ankara 1992.
TBMM Zabıt Ceridesi, D. I, C. 2, TBMM Basımevi, Ankara 1981.
TBMM Zabıt Ceridesi, D. 2, C. 18, TBMM Basımevi, Ankara 1976.
d. Emekli Sandığı Arşivi
Dellalzade Hacı Osman Efendi (Öğüt) MT 98708.
Telif Eser ve Makaleler
Akbıyık, Yaşar, Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999.
Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, C.II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1998.
Aybars, Ergün, İstiklal Mahkemeleri C. I-II, 1920-1927, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir 1988.
Baykal, Bekir Sıtkı, Heyet-i Temsiliye Kararları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
Bilge, Arif, Nevşehir ve Lale Devri Tarihi, Nazımbey Basımevi, Konya 1966.
Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul 2010.
Çamur, Selma, Birinci Mecliste Niğde Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri, Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde 2009.
Çevik, Zeki, Millî Mücadele’de “ Müdafaa-i Hukuk’tan Halk Fırkası’na Geçiş” (1918-1923), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2002.
Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923, C. III, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara 1994.
Denizli, Hikmet, Sivas Kongresi Delegeleri ve Heyet-i Temsiliye Üyeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996.
Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, C.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
Genya, Veysel; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 25. Yıl Dönümünü Anış, 23 Nisan 1945, Ankara 1945.
Goloğlu, Mahmut, Sivas Kongresi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2008.
_________________, Üçüncü Meşrutiyet, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2010.
Güneş, İhsan, “Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nden Halk Fırkası’na Geçiş”, AAMD, C. III, Sayı 8, (Mart 1987), s. 427-442.
Güney, Emrullah, “Nevşehir’in Yerleşme Tarihçesi ve Şehirleşme Hareketleri” Nevşehir Kültür ve Tarih Araştırmaları, Sayı 10, (Ekim 2008), s. 3-13.
İlk Meclis Anketi-Birinci Dönem TBMM Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara 2004.
Kılınçer, Yusuf İzettin, Atatürk ve Kırşehir(1919-1938), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara 2006.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü, 1920-1991, TBMM Genel Sekreterliği Yayınları, Ankara 1994.
“Nevşehir” Yurt Ansiklopedisi, Anadolu Yayıncılık, C. 8, İstanbul 1982, s. 6051- 6139.
Özkaya, Yücel, “Ulusal Bağımsızlık Savaşı Boyunca Yararlı ve Zararlı Dernekler”, AAMD, C. IV, Sayı 10, (8 Kasım 1987), s. 139-168.
Öztoprak, İzzet, “Adana ve Çevresinde Müdafaa-i Hukuk Çalışmaları”, AAMD, C. 8, Sayı 22 (Kasım 1991), s. 117-139.
Öztürk, Gülin Erdem, “19. ve 20. Yüzyıllarda Niğde Sancağı’nın İdari Taksimatı”, Niğde, Aksaray ve Nevşehir Tarihi Üzerine, Edt. Musa Şaşmaz, Kitabevi, İstanbul 2008, s. 69-80.
Öztürk, İbrahim, Niğde Sancağı, Kömen Yayınları, Konya 2008.
Sarıkoyuncu, Ali, Atatürk Din ve Din Adamları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002.
Selvi, Haluk, İşgal ve Protesto, Değişim Yayınları, İstanbul 2007.
Sevim, Ali, İzzet Öztoprak, Mehmet Akif Tural, Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2006.
Şahin, İlhan, “ Nevşehir”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 33, İstanbul 2007, s. 64- 67.
Şahingöz, Mehmet, İzmir, Maraş ve İstanbul’un İşgali Üzerine Yapılan Protesto ve Mitingler, (Basılmamış Doktora Tezi), Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 1986.
_________________, Ali Rıza Paşa Hükümetinin İstifası ve Tepkileri, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2001.
Saral, Ahmet Hulki, Türk İstiklal Harbi, C. IV, Güney Cephesi, Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009.
Şıvgın, Hale, “Mustafa Kemal’in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri”, AAMD, C. IV (Mart 1988), Sayı 11, s. 481-494.
Şimşir, Bilal, İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. II, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, Ankara 1973.
Texier, Charles, Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, C. III, (Çev. Ali Suat), Latin Harlerine Aktaran Kazım Yaşar Kopraman-Musa Yıldız, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara 2002.
Turan, Mustafa, Yunan Mezalimi İzmir, Aydın, Manisa, Denizli 1919-1923, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2006.
Üner, Ragıp, “Kurtuluş Savaşında Nevşehir”, Tarih ve Edebiyat Mecmuası, Sayı.10,(Ekim 1978), s. 17-21.
Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri(1530), I, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ankara 1996.
Ek 1: İzmir’in İşgali Üzerine Nevşehir Müdafaa-i Vataniye Heyet-i Milliyesi
Tarafından Sadaret Makamına Çekilen Protesto Telgrafı