Bolu livasında kurulan müdafaa-ı hukûk cemiyetleri ve faaliyetleri

Mondros Mütarekesi 'nin ardından İtilaf Devletleri 'nin Anadolu 'da başlattıkları işgal, mezalim ve katliam hareketlerine Anadolu 'nun dört bir köşesinde olduğu gibi Bolu livasında da halk sessiz kalmamış, hayat hakkını ve istiklalini aramak üzere kurduğu cemiyetler vasıtasıyla Millî Mücadele hareketini destekleme yoluna gitmiştir.Bu çalışmada; Anadolu'yu İtilaf Devletleri'nin işgalinden kurtarmak, cephelerdeki askerlere ve işgal bölgelerindeki halka maddi ve manevi destekte bulunmak, Bolu bölgesini tehdit eden işgal tehlikesini ve ayaklanmaları bertaraf etmek, millî birlik ve beraberlik içinde " hâkim ivet-i milliyye" ve "istiklâl-i tâm" ilkelerini hayata geçirmek amacıyla Mustafa Kemal Paşa 'nin riyasetindeki Anadolu ve Rumeli Müdafaa-ı Hıtkûk Cemiyeti Hey'et-i Tenısiliyyesi'ne bağlı olarak Bolu livasında teşkilatlanan ve TBMM'nin 1. döneminde de faaliyetlerini sürdüren Miidafaa-ı Hııldık Cemiyetleri ele alınmıştır.

Countrywide resistance organizations which have been founded in the sanjak of bolu and activities of them

As well as the movements occured all around the Anatolia also in sanjak of Bolu, the community didn V comply with the movements of invasion, atrocities and holocaust that had been started in the Anatolia by the Entente States after Mondros Armistice Agreement and preferred to support the National Struggle movement with the organizations that had been founded for the purpose of conquering the right to life and independence of them.In this study; Countrywide Resistance Organizations which had been organized in sanjak of Bolu depending upon Anatolian and Rumelian Countiywide Resistance Organizations Delegation Committee under the presidency of General Mustafa Kemal on the purpose of rescuing Anatolia from the invasion of the Entente States, providing financial, material and moral support to the army on the front lines and to the community in the regions that had been invaded, eliminating the danger of invasion and mutinies that threatened the region of Bolu, carrying out the principles "national sovereignty" and "full independence" in national unity, have been analysed.

PDF

___

Arşiv Belgeleri*
-Cumhurbaşkanlığı Arşivi
-Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü (TİTE) Arşivi
-Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı (ATAŞE) Arşivi
-Askerî Tarih Belgeleri Dergisi. Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1989, S.87, Belge no: 2103.
Gazeteler
-Bolu Gazetesi
-Dertli Gazetesi
-Kastamonu Gazetesi
-Türkoğlu Gazetesi
Hatıralar, Telif-Tetkik Eserler, Makaleler, Bildiriler ve Yayımlanmamış Tezler
Akçakoca, Akçakoca Kaymakamlığı Yayınlan, İstanbul, 2009.
Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele (Son Meşrutiyet, 1919- 1920), C.2, İstanbul, 2004.
Apak, Rahmi, İstiklâl Savaşanda Garp Cephesi Nasıl Kuruldu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.
Aras, Kâzım, İstiklâl Savaşı'nda Kocaeli Bölgesi'ndeki Harekât, İstanbul Askerî Matbaa, İstanbul, 1936.
Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk (1919-1927), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1991.
Cebesoy, A1İ Fuat, Millî Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 2000.
Coşar, Ömer Sâmî, İstiklâl Harbi Gazetesi, No:2, 15 ve 24 Eylül 1919 tarihli kayıtlar.
Çağlar, Günay, Bolu Mutasarrıfı Halil (Türkmen), (21 Haziran 1920-13 Haziran 1921), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1990.
Çevik, Zeki, Millî Mücadelemde Müdafaa-ı Hukûk'tan Halk Fırkasfna Geçiş (1918-1923), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2002.
Çiçek, Rahmi, "Mustafa Necati Bey'in Kastamonu İstiklâl Mahkemesi'nin Faaliyeti ile İlgili TBMM ve Mustafa Kemal'e Gönderdiği RaporlarMustafa Necati Sempozyumu (8-11 Mayıs 1991), Ankara, 1991, s.36-43.
Dinç türle, Cahit, Hikâye, Fıkra, Masal ve Atasözleri ile Bolu Günleri, Bolu, 1991.
Erkut, Selamı, Tarihte Mudurnu, Bolu Kalkınma ve Tanıtma Vakfı Yayınlan, Bolu, 1987.
Evcin, Erol, Birinci Dünya Savaşı'ndan Türlüye Cumhuriyeti'nin Kuruluşuna Bolu ve Çevresi ve İz Bırakanları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011.
Goloğlu, Mahmut, Üçüncü Meşrutiyet, Birinci Büyük Millet Meclisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, İstanbul, 2010.
Gökbilgin, M. Tayyib, Millî Mücadele Başlarken, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011.
Güneş, İhsan, "Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti 'nclen Halk Fırkası 'na Geçiş", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.ILI, S.8, Ankara, Mart 1987.
İdikut, İhsan, İdeal Komutanlarımızdan Nâzım Bey, Şirket-i Mürettibiye Basımevi, İstanbul, 1952.
İğdemir, Uluğ, Hey'et-i Temsiliyye Tutanakları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
İğdemir, Sivas Kongresi Tutanakları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.
Karamanoğlu. Muhsin, "Bıçakçı Kâmil Çavuş/Fırka ve Geçmişten Hatıralar ", Çele Dergisi, S.45, Ankara, 1967, s. 11-13.
Karamanoğlu. Muhsin,Refik Firakî t"Jstüok/Fıkra ve Geçmişten Anılar", Çele Dergisi, S.58, Şubat 1968, s.8-14.
Konrapa, Mehmet Zekâî, Bolu Tarihi, Bolu Vilayet Matbaası, Bolu, 1960.
Konrapa, Mehmet Zekâî,İsyan Günlerinde Bolu, Bolu Belediyesi Yayınları, Bolu,2009.
Halici Karay, Refik, Minelbab İlelmihrab, İstanbul, 2009.
Konukçu, Enver. "Bolu Bölgesine Ait Millî Mücadele Kronolojisi", Atatürk Devrimleri Enstitüsü Dergisi, C.I, S.l, Erzurum, Temmuz 1978, s.23-34.
Konukçu, Enver. "Sine-i Millete İltica Eden Meclis-i Meh'usân-ı Osmanî Reisi Celâleddin Arif'in Ankara Yolculuğu", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.10, S.28, Ankara, Mart 1994, s.77-87.
"Millî Mücadele Döneminde Miklafaa-ı Hukuk Teşkilatları", Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Yay.haz.: Tarih Araştırmalar Grubu, Eylül 1986, S.19 s.8-14.
Kut, Ferhat, "Gerede Tarifi ve Coğrafyası", Gerede Bülteni, Gerede Kültür, Kalkınma ve Dayanışma Vakfı Bülteni, Ankara, 2006, S.l 1, s.2,1.
Mitralyöz, Osman, Gerede, Ankara, 1970.
Özalp, Kâzım, Millî Mücadele (1919-1922), C.I, Atattirk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.
Özkaya, Yücel, "İstanbul'un İşgali Üzerine Aydınların İstanbul'dan Ankara Va Kaçış Olayı", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.V, S.13, Ankara, 1988, s. 127-143
Özkaya, Yücel,Türk İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyet Tarihi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını, Ankara, 1981.
Özkök, Rüknü, Düzce-Bolu İsyanları, Milliyet Yayınları, yy,, 1971.
Öztiirk, Kâzım, Türk Parlamento Tarihi TBMM IV. Dönem (1931-1935), C.2, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 1996.
Peker, Nurettin, İstiklâl Harbi'nin Vesika ve Resimleri (1918-1923), İstanbul, 1955, s.95.
Polat, Nâzım H., "Millî Mücadele'de Sivil Direnişin Kökleri: Müdafaa-1 Milliyye Cemiyeti (1913-1919)", TÜRKLER Ansiklopedisi, C.15, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.628-645.
Sarı, Hüseyin, Millî Mücadele'de Bolu, Kemal Matbaacılık, Bolu, 1995.
Sakallı, Bayram, Milli Müeadele'nin Sosyal Tarihi Müdafaa-ı Hukûk Cemiyetleri, İz Yayıncılık, İstanbul, 1997.
Sarıbay, Selim, İstiklâl Savaşı'nda Mudurnu-Bolu-Düzce, Hazırlayan: A. Utkan Boyacıgiller, Aydm, 1943.
Sarıkoyuncu, Ali, Millî Mücadele'de Zonguldak ve Havâlisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992.
Selvi, Haluk, İşgal ve Protesto, İzmir'in İşgali île İlgili Protesto Telgrafları (15 Mayıs 1919-30 Temmuz 1919), Değişim Yayınları, İstanbul, 2007.
Sofu oğlu, Adnan, "Mondros Mütarekesi Sonrası Türkiye'nin İşgaline Karşı Millî Direniş: Kuvâ-yı Milliyye (1918-1921y TÜRKLER Ansiklopedisi, C.15, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.618-627.
Sonyel, Salahi R., "Mondros 'tan Samsun 'a Türk Kurtuluş Mücadelesi 'nin Doğuşu ", TÜRKLER Ansiklopedisi, C.15, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.606-617.
Şahingöz, Mehmet, İzmir, Maraş ve İstanbul'un İşgali Üzerine Yapılan Protesto ve Mitingler, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1986.
Şenalp, Cemil, Miralay Nâzım Bey ve IV. Müretteb Fırka'nm Faaliyetleri, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1992.
Şimşir, Bilâl N., İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), C.I, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
TBMM Zabıt Ceridesi, C.25, Devre: Tl, İçtima Senesi: III, 23.05,1926, Ankara, s.426-427.
Türk istiklâl Harbi, Batı Cephesi, C.2, K.l, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları, Ankara, 1963.
Tansel, Selahattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, C.I1, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınlan, İstanbul, 1991.
Tevetoğlu, Fethi, Millî Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 19S8.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasi Partiler, C.II, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
Yalçın, Durmuş ve diğerleri, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-I, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi yayınları, Ankara, 2000.
Yalkın, M.Razi, Bulgar Sâdık, Yakın Tarihin En Esrarlı Çehresi, İnkılâp Kitabevi, ty., yy.