ÖZETAraştırmada, Muş ovasındaki tarım işletmelerinin halihazır organi:zasyonları saptanmış, işletmelerin e~onomik yapısı ve yıllk faaliyet neticelerianaliz edilmiş ve etiki alanının koşul/anna en iyi uyan optimumve yeter gelirli işletme organizasyonlart ortaya konulmuştur.Araştırma için lüzumlu bilgiler 1975 yılında ovadaki 35 köye ait142 işletmelfen anket yolu ile derlenmiştir. Anketlerindeğerlendirı'/mesin.de, işletmeleriarazi varlıkları'la göre; (-0-50 dönüm), (51~ıoO dönüm),001·200 dônüm) , (201 ve daha büyük) dört grupta inceifmmiştir.Etüd edilen işletmelerin ortalama işletme arazisi genişliği 93.1 3 dönümdür.Bunun % 83:10,unu tarla, % 16.6Z'sini çayır, % O.OTsinibağ-bahçe ve % 021 ini ise meyvesiz ağaçllk arazi oluşturmaktadır.Işletmelerde tarla arazisinin ortalcıma olarak % 19.22'si nadasa bırakılmaktave bu nisbet ioY/etme büyüklüğüne paralelolarak ar/maktadır.İşlenen arazinin %76.65'ini işletmenin kendi öz mülkü, %S.II'inikiralanan ve %. lS)95'ini de ortağa tutulan arazi olıtşıurmaktadıl'.İşletmelero;talaması aktif sermaye miktarı 156643 TL. -dir. Bunun% 64.8Tsini çiftlik sermayesi, % 35.13'ünü de işletme sermayesi oluşturmaktadır.Işletme bQ§ma borç miktarı (banka-kooperati[ ve şahts-·lara olan borçar) 9483 TL., bunun da % 30.36'st banka ve kooperati[borçlandır.İşletmelerde ortalama nüfus miktarı 9.30 olup, işgücü miktarı 4.60ElB, okur-yazar oram % 44.77, atıl işgücü nisbet; lse% 56.67dir.Etüd edilen işletmelerde, işletme başına yıllık tarımsal gelir miktarı21304.94 TL. bunun nüfus başına 'e dönüme düşen miktarı ise sırasıyla2290.85 TL.' ve 217.10 TL. dir. .Anketlerden elde edilen verilere dayanılarakfarklı çeki gücü, münavebe,girdi-çıktı katsayıları ve teknoloji durumlarını yansıtan işletmemodelleri oluşturulmuştur. Üretim faktörlerinin etkin kullanımı veişletmelerde organizasyon değişikliğiyle elde edilen programlama bulguları,işletmelerin gelirlerinin artırılmasınm ve dolayısıyla çiftçininyaşam düzeyinin yükselmeSinin olanak dahilinde olduğu gösteri/migtir.Tarımdo:ki belirsizlik nedeniyle, elde edi/en işletme organizasyonlarmın,ekonomik faktörlerin değişimi karşısındaki duyarlılık ve parametrikanalizlerine de araştırmada yer veri/miştir.Beş nüfuslu bir çiftçinin" ailesi için 1757 sayılı Toprak ve TarımReformu Kanununda öngörülen-1971 yılı fiyatları ile 15.000 TL. /ik tarımsalgelir esas alındığında, araştırma yılında 9.30 nüfuslu bir çiftçiailesinin işgcünii değerlendiren, ailenin ekonomik ve sosyal gelişmesinitemin edecek geliri rağlayan, ve toprağın verimH 'olaı'ak işletilmesineolanak veren yeter gelirli asgari işletme büyüklük ve organizasyonusaptanmış, duyarlılık analizi yapılmıştır.Bu büyüklük, halihazır teknolojik düzeyde hayvan işgücü ku//anıldığında143.92 dönüm; traktör çeki gücü kullanıldığında 110.29 dönümgelişmiş teknolojik düzeyde hayvan işgücü kullanıldığında_~9.78 dönüm've traktör çeki gücü kullanıldığında ise 40.57 dönüm olarak saptanmıştır.RESUMEDans La nicherche, en partant dela composition actueHe - des culturesdans la plaine de -Muş, on a analysela structure et les resuJtats ceconomiquesdes unuites de production agri"c-oleeı par la eJethode de la program~i,itionlineaire, propose la coposition optİmaledes cuItures propice aux conditionslocales de la region.De meme en raison de l'occasionfrequente des imprevus parvenus dansI'activite agricoll?, on a realise des analysesde se~sibilite -d€;s plans d'el.'oploitationenvers la variation des facteurseconomixues. '.Les variations dans ·Ia revenu duesa-ux cahangements apportes sur les quantitesdes capacites et des activitesdu plan optimal aI ete interpretees parles vaeurs marjinales:_On a explique par les aecarts devariations concernes que le realistaİonde ços changements adans quels limitessera-t-eHe possible.L'emploi d'une uni!e de plus d'urfacteurs de proouctron donİle Heu aI'acroissement d'un eertain niveau dumarge total brut. İei ona interpretepar' les valeurs marjinal~s deces facteursde prodüetion quantite de l'accroissementdu marge total brutCette recherche a ete reaHssee dansles xploitations de la plaine uş. Lesdo~nees utilisees ont ete obtenues en1975 li'! aide des enquetes dans 142exploitotations appert.enant uaux 3~villages de la plaine.En e'Valuant Jes enquetes les exploitationsont ete Cıassniees d'apres!a surface des terres ppossedees par lesexploitations aen quantre groupes dei ga 40 da; de 51 ii 100 da; de 101 ii200 da. et p1us de 200 da.La dibension moyenne- de exploitationsetudiees est de 98.13 da. Ces!eres contieOllent 83.10 % de terrecultivee, 16.62 % de prairie, ıO.07 %de jardins potages et 0.21' % de pepiniere.D'apres les enquaetes sut" le totaldes terres cultuviees 69.65 % sontexploitees- en faire~voIiir direct; 8. i i%~ en fermage; 5a.95 %en metajagae.Les terres des exploitaticns sontextremement moreelees et pareellees.Le nombre des paraUes en moyennepar exIloitation est de 4.73 et la dimnnsionde chaque- yareerIe 17.13 da.Dans les exploitation etudiees 19.22 % en moyenne de la terre cultiveesort laisses en jachere et la quantitede celle-ci augınent parallelement iila dimension de l'exploitation:Kes eDploitations etudiees oot de146643 TL. de capitaux actifs en moyennedons les64.87 % constituent lecapital fonder et les 34. ı 3 % eeluid'exploitat.ior.Les exploitations empnı1'ltent enmoyen de 9483 de livre Turc. 38.36·%de ces credıts ont ete accordes yarfes banques et les cooperatives.Ch~que famiUed'agricuıreür comprend9.30 personnes. La. proportiond'analpha'P-etes ,est de 54.33 %.{;}e -lapopulalion totale. Les sous-employesconslüuent 46.6J% de de la populationactive.Dans les terres cultivees. les ce-reates oçeupent 61.81 % de la totalite,ainsique !es plantes' industrielles 3.44M, lel mefumineuses 13.12 % et tesplantes 'potageres ,2.31 M.Le revenu agiricole annue! dansles exploitations etudiees etant dansl'ordrede ıı 104.g-4 TL., donc 2290.85 TL. par personne presente un niveauinsu:ffisant xuant auq ~esoins diversd'une exploit~tion argrkole et, est incapabled'accorder ii la familk d'ag:'ricultueteur tine vie decente.Les possibilities de trouver uu travailda.ns les autres secteurs sont tresilirnitees. le revenu non-agricole ne,tepresente- que de 17.a9 % du revenutotale' de la famiIle paysane.Les causes prjncipales du faiblerevenu des exproitations agricoles sont;la mauvaisecombination des facteurs.de productio, J'insuffisance des equipements,la ~anque d'organisation,.res desavantages des petites expIojtations'your -I'uitilisa:tion des tephniquesavancees et enfin rabsence de 'l'assistancetechnixue.La ,programmation XJ,le nous avonseffeetuee, nous inu1Jqe qu'i! estpossible d'agubenter Ies revenus desexploitatians dans la mesutie d'a~complircertaines conditions. ce problemea uene importance primordiale pourledeveloppement de la. region.Cette reCherChe peret de donneraux agricultuers en fonction de' leureriteres de ri-sque .et de profit diverspossiblilite du capital d'exploitation.Dans le region etiıdiees et d'apresle nh/eau tecbnolojique a~tuelle la di·mension optimale - d'une exploitationagricole e ete designes comme i 10.29da. dans la cas ou on procede a la force detrateition animale et comme 110.29da; lorsxu'il s'agit de la force tract~r.cependant en prenant en considerationun niveau plöus eIeve de La technologieces dimensions ont ete fixees de 49.78da. pour la force de şaction animale erde 40.57 da. pour celle de tracteur.