Sa'di,düşüncesi ve etkileri

Fars edebiyatının ilk akla gelen isimlerinden olan Sa'dî-i Şirâzî, Türk yazar ve şairlerinin de çok etkilendiği isimlerden biridir. Mesnevinin büyük ismi Ferîdüddîn 'Attâr ile rübâîleri farklı ülkelerin dillerine çevrilen Ömer Hayyâm'ı liste dışı bırakan bazı kaynaklar onu Firdevsî ve Hâfız'la birlikte Fars edebiyatının üç büyük isminden biri olarak sunarlar. Firdevsî'ninŞehnâme ile üne kavuştuğu düşünülürse Şîrâz'ın iki büyük ismi Sa'dî ve Hâfız'ın Fars edebiyatındaki önemi kendiliğinden anlaşılır. Eserlerinin adlan ve gazellerinin yakıcılığına istinâden denebilir ki Sa'dî hüner Bostân'ı, Hâfız bu Bostân'ın gazel-hânıdır. Sa'dî'nin Türk şair ve yazarları üzerinde büyük etkisi olmuştur. XIV. yüzyıldan itibaren Türk edebiyatında yetişen şair ve yazarlar Onun eserlerinden, özellikle de Bostan ve Gülistan'dan etkilenmiş, bu etkiyi eserlerine yansıtmışlardır.

Sa‘dî, His idea and influenced

Sa'dî-i Şirâzî, who is one of those being prominent in Persian literature, has deeply impressed Turkish writers and poets. Excluding Ferîdüddîn 'Attâr who is the biggest poet of Mesnevi, and Ömer Hayyâm whose poetries were translated to many different languages, some sources have presented him with Firdevsî and Hâfız' as one of three leading figures of Persian Literature. Considering that Firdevsî acquired his fame with Şeh- nâme, the importance of Sa'dî and Hâfız in Persian literature is easily understood. Based on the titles of his works and the causticity of his lyric poetries (gazel), it may be said that if Sa'dî is vegetable garden (Bostân) of talent, Hâfız is singer (gazel-hân) of that vegetable garden. Sa'dî has always been influential in Turkish Literature. Since XlV'th century, Turkish poets and writers have benefited from Sa'dî, especially from Bostan ve Gülistan, and reflected his effects in their works.

PDF

___

Ahmet Paşa Divanı; Hzl.: Prof. Dr. Ali Nihat Tarlan, Akçağ Yay, Ankara 1992.
Bekâyî-i İznîkî; Gül ü Bülbül, Nuruosmâniye Ktp, 4097. yk. 128;
Beydaba; Kelile ve Dinme, Mütercim: Selahaddin Alpay, Bedir Yay, İstanbul 1973.
BEYZÂDEOĞLU, Süreyya Ali; Sünbülzâde Vehbî, İklim Yay, İstanbul 1993, s. 49.
Devletşah; Tezkire-i Devletşah-I, Çev.: Necati Lugal, M.E.B.Yay, İstanbul 1990, s.161.
Dukagin-zâde Yahyâ Beğ; Gülşen-i Envâr, Süleymâniye Ktp, Lala İsmâ'il Nu.: 568/1, yk. 50b, 51a.
Hâfız Dîvânı; Çev.: Abdülbâki Gölpmarlı, M.E.B. Yay, İst. 1992.
İSEN, Mustafa; Tarihi Gelişim (başlangıçtan XVIII. yüzyıla kadar, Eski Türk Edebiyatı El Kitabı), Grafıker Yay, 2. bs, Ankara 2003.
İSPİR, Meheddin; Münîrî'nin Kitâb-ı Gül-şen-i Ebrâr ve Ma'den-i Esrar Mesnevisi (İnceleme-Metin-Sadeleştirme), Doktora Tezi Erzurum 2004.
Külliyât-ı Sa 'dî; Nşr.: Muhammed-i Sadrî, Tahran 1384 hş, s. 11;
Mevlânâ; Bülbül-nâme, Süleymâniye Ktp, Nâfız Paşa Bl, Nu.:502 (2b-3a);
Münîrî; Kitâb-ı Gül-şen-i Ebrâr ve Ma'den-i Esrâr, Atatürk Üniversitesi Kütüphânesi (Erzurum), Seyfettin Özeğe Salonu, ASL, Satın Almanlar no.: 100, yk. 145a-148b;
Sa'dî; Gülistan, Ter.: Mehmet Kanar, Şule Yay, İstanbul 2001
Sa'dî; Gülistan, Bostan, Çev.: Hikmet İlaydın, MEB Yay, İstanbul 1992, s. 226, 227.
Sa'dî; Gülistan, Gülistan, Çev.: Hikmet İlaydın, MEB Yay, İstanbul 1991, s. VII.
TDV İslam Ansiklopedisi; TDV Yay, C 6, İstanbul 1992, s. 307.
ZAVOTÇU, Gencay; Rızâ Tezkiresi, İnceleme-Metin, YL tezi, Atatürk Üni. Sos. Bil. Ens, Erzurum 1993.
ZAVOTÇU, Gencay Türk Edebiyatı'nda Gül ve Bülbül Mesnevileri (Mukayeseli Çalışma), Atatürk Üni. Sos. Bil. Ens, Erzurum 1997.