NEDİM'İN "KÖŞK KASİDESİ"NE NAMIK KEMAL VE ZİYA PAŞA'NIN NAZİRELERİNİN TÂHİRÜ'L-MEVLEVÎ TARAFINDAN ŞERHİ

Sanat taklitle başlar ve sanatçı taklitle başladığı sanat serüvenine, mevcut numunelerin daha üstününü ortaya koyma gayesiyle devam eder. Bu gaye edebî tür ve gelenekler üzerinde de etkili olmuştur. Bu manada klasik Türk şiirinin oldukça yerleşik geleneklerinden olan tanzir etme veya nazirecilik geleneği yalnızcaedebî bir alışkanlık olması yönüyle değil; edebî bir ıstılah olan ibdâ yani sanatçıların yeni ve güzel bir eser vücuda getirme nedenlerini izah etme yönüyle de önemlidir. Usta şairleri izleyerek bu yolda onlar gibi şiirler yazma gayreti içerisinde olan genç şairler için bir mektep vazifesi gören nazirecilik; kimi zaman zemin şiiri geçmek arzusunda olan şairlerce edebî sahada bir meydan okumaya dönüşmüş, kimi zaman da bir dostluk nişanesi veya saygı ve beğeni ifadesi olarak nazire yazılmıştır.Bu çalışmada,zikredilen gayelerden sonuncusu doğrultusunda Tanzimat dönemi şairlerinden Namık Kemal ile Ziya Paşa'nın, XVIII. yüzyıl divan şairi Nedim'in "köşk kasidesi"ne nazire olarak yazmış oldukları sâkînâme ve bahâriyye türündeki şiirlere Tâhirü'l-Mevlevî'nin yapmış olduğu şerh, yeni yazıya çevrilerek araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. Çeviri yazısı yapılan metin Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Fethi Sezai Türkmen Koleksiyonu 91 numarada kayıtlı olup Tahirü'l-Mevlevî'nin kendi el yazısıyla ve rika hattıyla yazılmıştır. Örnek olmak üzere makalenin sonuna eski harfli metinden iki sayfa alınmıştır.

TAHIRU'L-MEVLEVI'S ANNOTATION ON NAMIK KEMAL AND ZIYA PASHA'S PARALLEL POEMS TO NEDIM'S "MANOR EULOGY

Art begins with imitation, and an artist takes his beginning with imitating to a higher level of purpose to build on present models. This purpose is also true for literary genres and traditions. Therefore, the well established Turkish tradition of mimic poems or parallel poems is not significant only as a literary practise but also as a means for a poet to explain his ibda, namely his reasons to create a newer and better poem. Mimicking, which served as a school for inspiring poets who wished to compose poems as their masters, turned into a challenge on literary grounds for those who aimed to outrival the original poem. There are also instances where it served as a token of friendship or expression of gratitude or admiration.This study presents researches with a translation in new letters for Tahiru'l Mevlevi's annotation on Namik Kemal and Ziya Pasha's parallels in sakiname (poems on drinks, drinking, and drinking councils) and bahariyye (poems celebrating the arrival of spring) types to "the Manor Eulogy" by 18thcentury court poet Nedim. The translated text is recorded as item 91 in Fethi Sezai Turkmen Collection at Sulaymaniyah Manuscript Library and was written in Tahiru'l Mevlevi's own handwriting in rika calligraphy. Twopages of the original text in old letters are presented as samples at the end of this article.

PDF

___

Ahterî Mustafa Efendi (2009). Ahterî-i kebir. (haz. H. Ahmet Kırkkılıç - Yusuf Sancak). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bozkurt, N. (2004). Sanat ve estetik kuramları. Bursa: Asa Yayınları.
Devellioğlu, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
Fevziye Abdullah (1955). "Namık Kemal'in Midilli'de yazdığı manzum ve mensur eserler". İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, c. XII, 56 - 90.
Gölpınarlı, A. (2004). Nedim divanı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Güngör, Z. (1994). Tahirü'l-Mevlevî (Olgun) hayatı, eserleri ve dini edebiyatla ilgili şiirleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Halil Nihad (1338 - 1340). Nedim divanı. İstanbul: İkdam Matbaası.
Kahraman, Â. (2010). "TâhirülMevlevî". İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.39, 407 - 409.
Kanar, M. (2003). Örnekli etimolojik Osmanlı Türkçesi sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları.
Köksal, M. F. (2006). Sana benzer güzel olmaz -divan şiirinde nazire-. Ankara: Akçağ Yayınları.
Macit, M. (1997). Nedim divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Mütercim Âsım Efendi (2009). Burhân-ı katı, (haz. Mürsel Öztürk - Derya Örs). İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Mütercim Âsım Efendi (2013). el-okyânûsu'l-basît fî tercemeti'l-kâmûsi'l-muhît (kâmûsu'l- muhît tercümesi), (haz. Mustafa Koç - Eyyüp Tanrıverdi). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 6 cilt.
Olgun, T. (1936). Edebiyat lügati. İstanbul: Âsâr-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyâtı.
Parlatır, İ. (2006). Osmanlı Türkçesi sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi.
Redhouse, J. W. (2011). Turkish and English lexion. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Şemseddin Sami (1999). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Şentürk, A. (1991). Tahir'ül Mevlevi hayatı ve eserleri. İstanbul: Nehir Yayınları.
Tahirü'l-Mevlevî (Olgun), Nedim'in köşk kasidesi ve Namık Kemal ile Ziya Paşa'nın naziresi. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Fethi Sezai Türkmen Koleksiyonu, Numara 91.
Tanpınar, A. H. (2003). 19'uncu asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.