iKiNCi DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRKİYE'DE TEK PARTİ HÜKÜMETLERİNİN İAŞE POLİTİKALARI

Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Türkiyegıda maddeleri açısından dışa bağımlıydı.Gerçekleşen üretim artışı sayesinde I930'luyılların sonlarında hububat ihraç eder hâlegeldi. II. Dünya Savaşı yıllarında büyük birorduyu beslemek zorunda olan ülke, dahaçok emek kıtlığı nedeniyle hububatüretiminde ciddi düşüşler yaşadı. Gıdamaddelerinde yaşanan kıtlık Refik Saydamhükümetinin sıkı önlemler almasına yol açtı.Hükümet bu dönemde hububatın tamamınabelirlediği fiyattan el koydu. Birçok zorunlutüketim malı fiyat denetimi kapsamına alındı.Saydam hükümeti ekmeği karneye bağladı.1942 yılının ikinci yarısında iş başınagelen Saracoğlu hükümeti fiyat denetiminibüyük ölçüde kaldırdı. Bunun sonucundaözellikle gıda maddeleri fiyatları görülmedikbir biçimde arttı.hububatın belli birsaptadığı fiyattan devlete satma zorunluluğugetirdi. Yine Saracoğlu döneminde tarımürünlerine yüzde on oranında bir vergikoyuldu. Ancak, tüm bu önlemler iaşekrizine çözüm getiremedi. İaşe kıtlığı vehayat pahalılığı yıllarında en çok sıkıntı Saracoğlu oranını üreticiye hükümetinçekenler küçük işletme sahibi köylüler, dar gelirliler ve emekçiler oldu.

The Subsistence Politics of One Party Governments in Turkey During the Years of World War II

In the beginning of Republic, Turkey wasdependent on foreign countries in terms of food.By means of rise in the production, Turkeybegan to export cereals in the end of 19305.Turkey, which had to feed huge army in theyears of World War 2, suffered decrease incereals production because of bread shortage. Theshortage of food forced the government of RefikSaydam to take strict measures. In this period,government expropriated all the cereals by theprice which itself determined. Compulsoryconsumer products were included in pricecontrol. The Government of Saydam regulatedbread ration card.The Government of Saracoğlu, which came towork in the second half of 1942, canceled pricecontrol on large scale. So the prices (especiallyfood prices) raised unusually. The Government ofSaraçoğlu forced the producers to sell portionof their products to state by the price determinedby the government. In the period of Saracoğlu,agricultural products were taxed as %10.Nevertheless, all these measures couldn't solve theproblem of subsistence crisis. In the years ofsubsistence scarcity and expensiveness, the peoplewho went through the wringer were laborers, thepoor and Villagers who had small business.

PDF

___

Akşam Gazetesi
Cumhurıyet Gazetesi
Devlet İstatistik Enstitüsü, İstatistik Yıllığı, 79, Devlet İstatistik Enstitüsü Vay., 1951.
Devlet İstatistik Enstitüsü, İstatistik Göstergeler: 7923--1995, Devlet İstatistik Enstitüsü Yay.,
Ankara 1996.
Düstur, III. Tertip
Resmî Gazete
TBMM Zabıt eridesi
Vatan Gazetesi
Yeni Sabah Gazetesi
BCA: 30.18].2/98.42.13/7.5.1942.
Başbakanlık Cumhurıyet Arşivi (BCA); 30.18. 02./ 97.ı2o.3/ 23.02.1942.
Kitap ve Makaleler
AKTAN, Reşat. Türkiye'de Ziraat Mahsulleri Fiyat/arı. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1955.
ARAS, Ali. "Türkiye'de Buğday Üretim ve Ekonomisi". Türkiye Buğday Yetıştiricilıği ve Problemleri Sempozyumu, 28--30 Nisan I969, Ankara: Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu Yay., ı970, 7--34.
AVCİOĞLU, Doğan. Türkiye'nin Düzeni (Dün, Bugün, Yarın). İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1969.
AYDEMİR, Şevket Süreyya. İkinci Adam, CII. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2011.
BORATAV, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi 7908--2007. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2008.
BULUTAY, Tuncer TEZEL, Yalıya S.,-- YİLDİRİM, Nuri. Türkıye Milli Geliri: 7923--1948. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., 1974.
BULUTOĞLU, Kenan. Türk Vergi Sistemi İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1976.
ÇAVDAR, Tevfik. Türkıye Ekonomisinin Tari/li (1900--1960). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2003.
ELDEM, Vedat, Osmanlı İmparatorluğu'nun İktisadi Şartlan Hakkında Bir Tetkik, TTK Yayınları, Ankara 1994.
GÜRAY, Atıf YURTMEN, Valıdi. Buğday Krizinde Türkiye. Ankara: Ziraat Vekaleti Neşriyatı, 1937.
HATİPOĞLU, Şevket Raşit. Türkiye'de Zirai Buhran. Ankara: Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Yay., 1936
KAZGAN, Gülten. Tarım ve Gelişme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Yay., 1977.
KOÇAK, Cemil. Türkiye'de Milli Şef Dönemi (1938--7945) Dönemin İç ve Dış Politikası Üzerine Bir Araştırn'ıa, İl. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
LEWİS, Bernard. Modern Türkiye'nin Doğuşu. Ankara: TTK Yayınları, 1998.
MAĞDEN, Ragıp Ziya. Zirai Öğretimde IIO Yıl. Ankara: Türk Yüksek Ziraat Mühendisleri Birliği Yay., 1959.
ÖNDER, İzzettin. "Cumhuriyet Döneminde Tarım Kesimine Uygulanan Vergi Politikası". Türkiye'de Tarımsal Yapılar (1923--2000), drl.: Şevket Pamuk, Zafer Toprak, Ankara: Yurt Yayınları, 1988, 113--131.
PAMUK, Şevket. "İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Devlet, Tarımsal Yapılar ve Bölüşüm", Türkiye'de Tarımsal Yapılar (1923--2000). drl: Şevket Pamuk, Zafer Toprak, İstanbul: Yurt Yayınları, I988, 91--108.
SÖNMEZ, Şinasi. "İkinci Dünya Savaşında Türk Hükümetlerinin Temel Gıda Maddelerinin Temini Konusunda Aldığı Tedbirler". Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisz; 47, Bahar 2011, 599-629.
ŞENER, Sefer. "İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Tarım Politikası Arayışları". Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7) 2004/], 73--92.
TEKELİ, İlhan İLKlN, Selim. "Devletçilik Dönemi Tarım Politikaları (Modernleşme Çabaları)". Türkiye'de Tarımsal Yapılar (1923--2000), cir/.: Şevket Pamuk, Zafer Toprak, İstanbul: Yurt Yayınları, 1988, 37--89.
TEZEL, Yahya S. Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tari/li: 1923--1950. İstanbul: Tarilı Vakfı Yurt Yayınları, 1994.
Türkiye Tarımında Gelişme Eğilimi: Grafik ve İstatistikler 1938--66. Ankara: Tarım Bakanlığı Planlama ve Ekonomik Araştırmalar Dairesi Başkanlığı Yay., 1968.
YAŞA, Memduh. "Zirai Toprak ve Gelirin Vergilendirilmesi". İktisadi Kalkınmanın Zirai Cephesi, Yayına hzl.: Ekonomik ve Sosyal Etütler Konferans Heyeti, İstanbul, 1965.