ERZURUM’DA ERKEKLERİN BEKÂRLIĞA VEDA PARTİSİ “KISIR GECESİ”

Öz Folklorun işlevlerinden biri de hoşça vakit geçirme, eğlenme ve eğlendirmedir. Türk kültür hayatında halk eğlenceleri, yörelere göre farlılık göstermekle birlikte, oldukça büyük bir yer işgal eder. Günümüze değin yapılan halk bilimi çalışmalarında bu eğlencelerden genellikle yüzeysel olarak bahsedilmiştir. Derinlemesine araştırmaların sayısı sınırlıdır. Diğer folklor ürünlerinde olduğu gibi halk eğlenceleri de bir kültürün anlaşılması için önemli veriler sunar. Bu sayede bir topluluğun hayat felsefesini, inanç sistemini, yaşayış biçimini, değer yargılarını v.s. anlamak mümkündür. Evlilik ile ilgili gelenekler içerisinde eğlence kültürü, oldukça önemli bir yer işgal eder. Bunlar da yöreden yöreye gerek içerik gerekse adlandırma bakımından farklılıklar göstermektedir. ‚Kısır gecesi‛ geleneği, Erzurum’da, düğünden bir gece önce, yani kadınların ve genç kızların kına gecesi yaptığı esnada damadın, yoğunlukla yakın arkadaşları ve akranlarının katılımıyla bir araya gelerek eğlenmeleri şeklinde yer alan eğlence ağırlıklı bir törendir. Müziğin önemli bir yer tuttuğu, bir takım sürprizli oyunların, şakalaşmaların ve seyirlik oyunların yer aldığı bu kısır gecelerindeki gösterilerde özellikle erotik unsurların ağır bastığı görülür. Bundan dolayı bu gecelerde küçük çocuklar, yaşlılar ve kadınlar yer almaz. Bu çalışmada, bugüne kadar, gerek ismi gerekse içeriği açısından yeterince irdelenmemiş olan Erzurum yöresine ait ‚Kısır Gecesi‛ eğlenceleri incelenmeye ve tanıtılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Folklor, Eğlence, Erzurum, Kısır Gecesi, Stag Night

PDF

___

ADIGÜZEL, Sedat, ‚Erzurum’da Kısır Gecesi Geleneği ve Bu Gecede Oynanan Bazı Seyirlik Oyunlar‛, Erzurum [Gazetesi], 20 Kasım 1995, s. 12

ALAEDDİNOĞLU, İbrahim, Hınıs Folklorundan Örnekler, Erzurum 1979, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi

ALTAYLI, Seyfettin, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I, İstanbul, 1994, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları

ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-İt-Türk Dizini ‚Endeks‛, IV, Ankara, 1999, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi.

BAYDEMİR, Hüseyin, Göztepe Köyü Folkloru ve Etnoğrafyasından Seçmeler, Erzurum 1994, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi

BULUT, Sebahattin, Kuşaktan Kuşağa Erzurum Folkloru, Ankara 1984, Erzurum Halk Oyunları Halk Türküleri Derneği Yayınları

BULUT, Sebahattin, Damla Damla Erzurum, Ankara 1989, Kültür Yayınları

ÇAĞBAYIR, Yaşar, Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt: 3, İstanbul 2007, Ötüken Yayınları

Derleme Sözlüğü, Ankara, 1993, Cilt: VIII, Türk Dil Kurumu Yayınları

DURSUNOĞLU, Halit, ‚Kaybolmaya Yüz Tutan Kültürümüz ve Erzurum’un Direnen Kültürü-2‛, Beyazdoğu [Dergisi], Yıl: 4, Sayı: 15, Erzurum, 2008, s. 17-23

DÜZGÜN, Dilaver, Erzurum Köy Seyirlik Oyunları, Ankara 1999, Kültür Bakanlığı Yayınları

DÜZGÜN, Dilaver, Erzurum’da Kahvehaneler ve Âşık Kahvehanesi Geleneği, Ankara 2005, Aktif Yayınevi.

EREN, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara 1999, Bizim Büro Basımevi.

GEMALMAZ, Efrasiyap, Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler), III Cilt, Ankara, 1995, Türk Dil Kurumu Yayınları.

GEORGES, Robert A., (Çev: Derya Filiz Korkmaz), ‚Eğlence ve Oyunlar‛, Milli Folklor, Yaz, 2007, Sayı: 74, s.129-136

GÖRMÜŞ, Şükür, Azap Köyü Folklor ve Etnoğrafyası, Erzurum 1972, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi

GÜLENSOY, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü-I, Ankara, 2007, Türk Dil Kurumu Yayınları.

http://en.wikipedia.org/wiki/Bachelor_party 01.12.2009

Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Ankara 1991, Kültür Bakanlığı Yayınları.

NİŞANYAN, Sevan, Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, İstanbul 2007, Adam Yayınları

ÖZDEMİR, Nebi, Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü, Ankara 2005, Akçağ Yayınları

Redhouse Sözlüğü, İstanbul 1999, Sev Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş.

SAKA, Cihat, Pasinler Eğilmez (Sülügü) Köyü Folkloru, Erzurum 1987, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi.

SEZEN, Lütfi, Erzurum Şehir Folkloru, Erzurum 2007, Atatürk Üniversitesi Yayınları

TAŞ, Hülya, ‚Erzurum’da Kına ve Düğün Manileri‛, Millî Folklor, Yaz, 1995, Sayı: 26, s.95

TUNA, Kenan, Erzurum Türküleri ve Nazariyatı, Ankara 2005

TURHAN, Salih, Tatyan Havaları, İstanbul 2007, Ötüken Neşriyat A.Ş.

Türkçe Sözlük, Ankara 1998, Türk Dil Kurumu Yayınları

YAVUZER, Hayati, Erzurum Yoncalık Köyü Folkloru, Erzurum 1975, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi