"ÇALIKUŞU" ROMANINDAKİ DEYİMLERİ KAZAKÇAYA AKTARMA YÖNTEMLERİ

Öz Halkın rekabet kabiliyetinin en önemli şartı, dilin rekabet kabiliyetidir. Dilin rekabet imkânı bulduğu alan ise edebî çeviridir. Edebî çeviri, çeviri bilimin en zor türü sayılır. Çeviri, aslında sanatın bir dalıdır. Sanatın bu türünde ana dil diğer dillerle karşılaşır, çevirmen ile yazar kendi aralarında âdeta yarışır, kabiliyetlerini sınarlar. Çevirmen yapılanı yeniden kurmak, ana dilindeki kendi edebiyatına yeni imkânlar açmak ve bakir alanları keşfetmekle sınanır. Sovyet devrinde dünya edebiyatının birçok eseri Kazakçaya Rusçadan çevrilmiştir. Böyle bir ara dil ile çevrilmiş eserlerin biri de Reşat Nuri Güntekin’in ‚Çalıkuşu‛ romanıdır. 1922 yılında yayımlanan roman Rusçaya 1963 yılında, sonra da Rusçadan Kazakçaya 1969 yılında çevrilmiştir. Roman Rusçadan çevrilmiş olmasına rağmen Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesinin ne kadar yakın diller olduğunu, bazı deyimlerin tam karşılığıyla çevrilmesinden kolayca anlaşılmaktadır. Bu çalışmada deyimleri çevirirken çevirmenin hangi yöntemleri kullandığı ve deyimleri birebir çevirmenin hangi hatalara sebep olabileceği ‚Çalıkuşu‛ romanının orijinali ve Kazakça çevirisi karşılaştırılarak gösterilmiştir.

___

ABDRAHMANOV, Sawıtbek, Töltuma men Teltuma. Astana: Elorda, 2007.

AHANOV, Kaken, Til Biliminiñ Negizderi. Almatı: Sanat, 1993.

AKSOY, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap, 1988.

DOĞAN, Ahmet, Deyimler Sözlüğü. Ankara: İnkılap, 1996.

GÜL, Fatih, Deyimlerden Öyküler. İstanbul: Türdav Yayın Grubu, 2011.

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, Çalıkuşu. İstanbul: İnkılap, 1939.

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, (akt. Seyitjan Omarov) Çalıkuşu (Boztorğay). Almatı: Qazmemkörkema- debbas, 1969.

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, (çev. İlya Peçenev) Çalıkuşu (Ptiçka Pevçaya). Şımkent, 2.bs, 1992.

KENESBAYEV, İsmet, Qazaq Tiliniñ Frazeologiyalıq Sözdigi. Almatı: Ğılım, 1977.

QAZYBEK, Gulmira, Awdarma Täjirebesi, Almatı: Qazaq Universiteti, 2006.

TOMANOV, Marhabat vd., Qazaq Tiliniñ Stilistikası. Almatı, 1966.