Bazı halk anlatılarında Kırk Yiğit'in ihaneti üzerine bir değerlendirme

Türk Dünyası halk anlatılarında sıklıkla rastladığımız "Kırk Yiğitler" anlatı kahramanının en önemli yardımcılarıdır. Bey soyundan gelen kahramanın çocuk yaşta iken bütünleştiği ve birlikte hareket etmeğe başladığı bu kişiler de asil bir soydan gelirler ve beylerine canlarını verebilecek bir sadakatle bağlıdırlar. Bir miras gibi babadan oğla kalan kırk yiğit, oğla da babaya gösterdiği sadakati ve saygıyı gösterir. Bağlılık, fedakârlık ve saygı kavramlarıyla birlikte anılan kırk yiğit kurumunun kendisinden beklenmeyen davranışları sergilediği durumlar da vardır. Bazen "Kırk Yiğit" kendi çıkarları için sadakatsiz davranışlar da sergiler. Böylece, faydacı ve bencil yeni bir "Kırk Yiğit" grubu ortaya çıkar. Bu çalışmada bazı Türk Dünyası halk anlatılarından örnekler vererek "Kırk Yiğit" kurumunun bu tür davranışlarını göstereceğiz.

An essay on the betrayal of “Kırk Yiğit” in some folk narrations

"Kırk Yiğit" which is encountered frequently in Turkish World Folk Narrations is the most important assistant of narration hero. The persons, who become a united whole and act together with hero from Beg's family, are from a noble family and are devoted to Beg as loyal as sacrificing themselves. "Kırk Yiğit" which is like an inheritance from a father to a §on, shows respect and loyalty to son as showed to father. "Kırk Yiğit" remembered with the concepts like loyalty, self-sacrifice and respect, shows unexpected behaviors from himself. Sometimes, "Kirk Yiğit" also shows the disloyal behaviors for his own benefits. In this way, a new egoistic and pragmatic "Kırk Yiğit" group appears. These types of behavior of "Kırk Yiğit" were shown by some examples about Turkish World Folk Narrations in this study.

PDF

___

AKTAŞ, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
ERGUN, Metin, A it ay Türklerinin Kahramanlık Destanı Alıp Manaş, Cemre Yayınları, Konya 1997.
ERGUN, Metin, Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, II. Cilt, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
Göroglı Türkmen Gahrımançılık Eposı, Hazırlayanlar: B. Memmetyazov, A. Durdieva, Ş.Halmuhanedov, K. Seyyutmiradov) Türkmenistan Neşriyat, Aşkabat 1990.
İNAN, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1998.
İNAN, Abdülkadir,Manas Destanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1985.
NASKALİ, Emine Gürsoy, "Manas Destanında Kırk Yiğit (Niçin Kırk Yiğit)",Türk Dili, 1996, Cilt: 529.
SCHIMMEL, Annemarıe, Sayıların Gizemi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2000. TEKİN, Mehmet, Roman Sanatı I, Ötüken Yayınları, İstanbul 2004.
YILDIZ, Naciye, Manas Destanı (W. RadloJJ) ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.