Zeytinliada Kırmızı Astarlı Seramikleri

2007-2016 yılları arasında sürdürülen Balıkesir İli Erdek İlçesinde yer alan Zeytinliada’ da yapılan kazı ve restorasyon çalışmalarında, Roma Dönemi sonrasında Bizans hâkimiyetiyle ada üzerindeki mimarinin önem kazanmaya başladığı görülmektedir. Bu durumun en somut örneği Meryem Ana Manastırı’nın varlığıdır. Kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıkan arkeolojik kalıntılar arasındaki seramik buluntular ise ada ve çevresinin tarihi için ayrıca önem arz etmektedir. Zeytinliada, antik dönemden Türk-İslam Dönemi’ne kadar geniş bir zaman aralığında ve teknik farklılıklarıyla çok zengin seramik örneklerine sahiptir. Zeytinliada Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri; Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri, Phokaia Kırmızı Astarlı Seramikleri ve Açık Renkli Geç Roma Seramiklerinden oluşmaktadır. Çalışmada 46 seramik parçası değerlendirilmiş, kronolojik olarak kaplar gruplandırılmış ve alt gruplara ayrılmıştır. Afrika ve Phokaia gibi bölgenin ticari ilişkilerini gösteren ithal seramiklerin yanında, en yoğun grubu oluşturan büyük üretim merkezlerinin formlarını taklit etmiş Açık Renkli Geç Roma Seramiklerinin form çeşitliliği ve daha önce hiç görülmemiş tiplerinin bulunması, Mysia Bölgesi’nin Geç Roma Seramiği hakkında bilgi vermesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Zeytinliada Red Slip Ware

It is seen during the excavation and restoration works in Zeytinliada, located in the district of Erdek, in Balıkesir province between 2007-2016 that the architecture on the island started to gain importance with the Byzantine domination after the Roman Period. The most concrete example of this situation is the presence of the Virgin Mary Monastery. Ceramic finds among the archaeological remains found in the excavations are also important for the history of the island and its surrounding. Zeytinliada has very rich examples of ceramics with a wide range of period and technical differences from ancient period to the Turkish-Islamic Period. Late Roman Red Slip Wares in Zeytinliada consists of African Red Slip Wares, Phokaia Red Slip Wares and Late Roman Light Colored Wares. In the study, 46 ceramic pieces were evaluated, containers were grouped chronologically and then sub-grouped. In addition to the imported ceramics revealing the commercial relations of the region such as Africa and Phokaia, the variety of forms of Late Roman Light Colored wares similar to the forms of the largest production centers making up the densest group and the fact that they have never been found before are of great importance in terms of providing information about the Late Roman Ceramics of Mysia Region.

Keywords:

Balıkesir, Erdek Zeytinliada,

PDF

___

Adak-Adıbelli, I. (2006). Tarsus Geç Roma Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Adamsheck, B. (1979). Beverley, Kenchreai, Eastern Port of Corinth, IV. The Pottery, E. J.Brill, Leiden.

Aktaş, R. (2018) Antandros Kazısı Yamaç Ev Roma Dönemi Seramikleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İzmir, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Anderson, S., Stajanović, R. (1992), Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery, Stobi, Results of the Joint American- Yugoslav Arc. Investigations 1970-1981, Stobi I, Princeton Universty Press, New Jersey

Arsen’eva, M., Tatyana M., Domzalski, K., (2003) “Late Roman Red Slip Pottery Tanais 2001”, EA 8, 2003, s. 447, fig. 15: 591- 600.

Ates, G. (2003) Die Rote Feinkeramik von Aizanoi also lokaler Kulturträger, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Zentrum für Altertumswissenschaften Institut für Klassische Archäologie, Ruprecht-Karls-Unıversıtät, Heidelberg.

Atik, N. (1995) Die Keramik aus den Südthermen von Perge, IstMitt- BH 40, Tübingen.

Atlı-Akbuz, L. (2008) Hadrianopolis Roma Dönemi Seramiği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Bailey, D. M. (1974) “Roman Pottery from Alcudia Bay, Majorca”, Opuscula Romana X.

Berlin, A. (1997) The Hellenistic and Roman Pottery: The Plain Wares, Tel Anafa II, i, Ann Arbor.

Berndt, M. (2003). Funde aus dem Survey auf der Halbinsel von Milet (1992-1999), Kaiserzeitliche und Frühbyzantinische Keramik, Internationale Archaologie 79, Marie Leidorf GmbH, Rahden.

Bonifay, M. (2004) Etudes sur la céramique romaine tardive d’Afrique, BAR-IS 1301,The Basingstoke Press, England.

Carandini, A., Fabbricotti, E., Gasparatti, C., Tatti, M.G., Giannelli, M., Moricon B., Panella, C., Polia, M., Ricci, A. (1968) Ostia I, Le Terme Del Nuotatore: Scavo dell’ambiente IV, StMisc 13, Stefano De Luca, Roma.

Carandini, A., Tortorella, S. (1981) “Ceramica Africana“, Atlante dell Forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Carandini, A., Tortorici, E., (1981) “Ceramica Africana“, Atlante dell forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Carandini, A. (1981). “Ceramica Microasiatica“, Atlante dell forme Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Carandini, A. (1981) “Ceramica Cipriota“, Atlante dell forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Crawford, J. S. (1990). The Byzantine Shops at Sardis, Harvard University Press, London.

Crawford, J. W., Crowfoot, G. M., Kenyon, K. M. (1957). The Object from Samaria. Samaria- Sebaste III, Londra. Diatroptov, P. (1980). “Christian Symbols on Late Roman Red Slip Eare from Chersoneus Taurica and Cimmerian Bosporus”, (Ed. D. Zhuravlev), Hellenistic and Roman Pottery in TheNorthern Pontic Area I.

Diederichs, C. (1980) Céramiques Hellénistiques, Romaines et Byzantines, Salamine De Chypre IX, Paris 1980.

Doksanaltı, E. (2006) Knidos Kap- Krio Kazı Alanı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Domzalski, K. (1997) “Terra Sigillata from Nymphaion, Survey 1994’’ Archelogia XLVII.

Dragendorff, H. (1895). Terra Sigillata, Ein Beitrag zur Geschichte der Griechischen und Römischen Keramik, Bonner Jahrbücher 96, Bonn.

Drougou, S. (1991). Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία= Hellenistic Pottery from Macedonia, Aristotle University, Thessaloniki.

Ergürer, H. E. (2012) Parion Roma Dönemi Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Ergürer, H. E. (2014). “Late Roman Light Coloured Ware from Parion”, Late Hellenistic to Medieval Fine Wares of The Aegean Coast Of Anatolia Their Production, Imitation and Use, (Eds. H. Meyza, K. Domzalski), Varsovia.

Ergürer, H. E. (2015). Parion Agora ve Dükkanlarda Ele Geçen Sigillatalar ve Kırmızı Astarlı Seramikler, Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, (Ed. Cevat Başaran, Vedat Keleş), Ankara.

Ergürer, H. E. (2016). Sigillata ve Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri, Parion Roma Tiyatrosu, 2006- 2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, İÇDAŞ A.Ş. Yayınları, Ankara.

Erol, D. (2006). “Smyrna Devlet Agorası Buluntusu Terra Sigillatalar”, TAED 6.

Erol, D. ( 2010). Smyrna Devlet Agorasında Ele Geçen Terra Sigillata ve Geç Roma Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Erol, D. (2014). Terra Sigililata ve Late Roman Ware Seramik Grupları, Gece Kitalpığı, Ankara.

Fındık, E. F. (2010). Late Roman- Early Byzantine Pottery From The Excavations of St. Nikolaos Church in Myra”, (Ed. Doksanaltı, E. M., Aslan, E.) Proceedigs of the International Symposium, Trade and Production Through The Ages, Konya.

Fırat, N. (1999). Perge Konut Alanı Keramiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Fırat, M. (2011). Phokaıa Geç Roma Dönemi Mutfak Kapları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İzmir, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Fırat, M. (2015). Seramik Çöplüğü Alanı Verileri Doğrultusunda Phokaia Kırmızı Astarlı Kapları, Prof. Dr. Ömer Özyiğit’ e Armağan (Studies in Honour of Ömer Özyiğit) Ed./ Eds. Emre Okan- Cenker Atilla, Ege Yayınları.

Gasperetti, G. (2003). “Osservazioni Preliminari Sulla Ceramica Romana Dı Iassos”, (Ed. Catherine Abadie- Reynal), Les Ceramiques En Anatolia Aux Epoques Hellenistique Et Romaine, Varia Anatolica XV, Paris.

Gassner, V. (1997). Das Südtor der Tetragonos-Agora Keramik und Kleifunde, Forschungen in Ephesos XIII/1/1, Wien. Greenewalt, C.H., Crawford, H, (1987). “Sardis: Archaeological Research in 1985”, KST VIII-I.

Greenewalt, C.H., Crawford H.- Freedman, E. E. (1979). “The Sardis Campaign of 1977”, BASOR 233.

Güneş, F. (2010). Kyzikos Antik Kenti 2006-2007 Kazı Dönemi Seramik Buluntuları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Hayes, J. W. (1963/1964 ). “Notes on Roman Pottery in Greece and The Aegean”, RCRFActa V- VI, 30- 36.

Hayes, J. W. (1971). “A New Type of Early Christian Ampulla”, BSA 66.

Hayes, J. W. (1972). Late Roman Pottery, British School at Rome, London.

Hayes, J. W. (1973) “Roman Pottery from the South Stoa at Corinth”,Hesperia 42, No. 4.

Hayes, J. W. (1973). “The Pottery, Excavation at Tocra 1963-1965: The Archaic Deposits II and Later Deposits”, BSA Supp.10, 431- 454, London.

Hayes, J. W. (1975). Roman and Pre-Roman Glass in the Royal Ontario Museum, Hunter Rose Company, Toronto.

Hayes, J.W. (1976). “3. Pottery: Stratified Groups and Typology”, (Ed. J.H.Humphrey), Excavations at Carthage 1975, Conducted by the University of Michigan Volume I, Tunis.

Hayes, J. W. (1976). Roman Pottery in the Royal Ontario Museum, Prentice Hall & IBD, Toronto. Hayes, J. W. (1980). A Supplement To Late Roman Pottery, British School at Rome, London.

Hayes, J. W. (1983). “The Villa Dionysos Excavations, Knossos: The Pottery” BSA 78.

Hayes, J. W. (1991) Paphos III, The Hellenistic and Roman Pottery, Nicosia, Imprinta LTD, Cyprus.

Hayes, J. W. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul, Vol. 2, The Pottery, Princeton University Press, Oxford.

Hayes, J. W. (1997). Handbook of Mediterranean Roman Pottery, The British Museum Press, London.

Hayes, J. W. (2008) Roman Pottery Fine- Ware Imports, The Athenian Agora XXXII, Princeton, New Jersey. Heath, S., Tekkök, B. (2007-2008). Greek, Roman and Byzantine Pottery at Ilion(Troia), 2007-2008 Project Troia (http://classics.uc.edu/troy/grbpottery/)

Japp, S. (2005). “Late Roman, Byzantine and Ottoman Pottery from Alexandria Troas” (Ed. B. Böhlendorf- Arslan, A.O. Uysal, J. Witte- Orr) Çanak, Akdeniz ve Çevresindeki Arkeolojik Kazılarda Ele Geçen Geç Antik ve Ortaçağ Seramiği ve Mimari Seramiği, Byzas 7, Ege Yayınları, İstanbul.

Johnson, B.L. (2008). Ashkelon 2, Imported Pottery of the Roman and Late Roman Periods, U.S.A.

Kenrick, P. M. (2009). “On the Silk Route: imported and regional pottery at Zeugma”, (Ed. M. M. Mango), Byzantine Trade, 4th-12th Centuries. The Archaeology of Local, Regional and International Exchange. Papers of the Thirty-eighth Spring Symposium of Byzantine Studies, March 2004, Farnham.

Luca, G. (1984). Das Asklepion 4: Via Tecta und Hallentasse, Die Funde, Avp X. 4, Walter De Gruyter, Berlin.

Lund, J. (1995). “A Fresh Look at the Roman and Late Roman Fine Wares from the Danish Excavations Hama, Syria” (Ed. H. Meyza- J. Mlynarczyk), Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Metiterranean- Advances in Scientific Studies, Warsaw.

Mackensen, M. (1991). “Zur Datierung Mediterraner Sigillata aus der spätantiken Befestigung Iatrus an der unteren Donau, Die Chronologie der Late Roman C- Formen Hayes 3 A- E”, Germania 69/ 1.

Mackensen, M. (1993). Die Spaetantiken Sigillata und Lampentöpfereien von El Mahrine (Nord Tunusien). Studien Zur Nordafricanischen Feinkeramik des 4. Bis 7. Jhr.,Münchner Beitrage Zur Vor und Frühgeschischte, Band 50, katalog- Anhang- Tafeln, Münih.

Mayet, F., Picon, M. (1986). Une Sigillée Phocéenne Tardive(Late Roman C)et sa Diffusion en Occident Figlina 7. Opait, A.(2004). Local and Imported Ceramics in the Roman Province of Scythia (4th- 6th centuries AD), BAR- IS 1274, The Basingstoke Press, England.

Poblome, J. (1999). Sagalassos Red Slip Ware Typology and Chronology, SEMA II, Brepols, Belgium.

Preite, A.D, (1997). “Sigillata Late Roman C (Phocaean Red Slip Ware)”, (Ed.A. DiVita Martin), Gortina II, Monografie della scuola archeologica di Atene e delle Missioni Italiane in Oriente VII, Bottega d'Erasmo, Padova.

Rose, B., Tekkök, B., Körpe, R. (2007).“Granicus River Valley Survey Project, 2004- 2005”, Studia Troica 17.

Sagui, L., Tortorici, E. (1981). “Ceramica Africana“, Atlante dell forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Sanders, G. D.R. (1999). “A Late Roman Bath at Corinth: Excavations in the Panayia Field, 1995-1996”, Hesperia 64, No. 4.

Swan, V.G. (2007). “Dichin (Bulgaria): Interpreting the Ceramic Evidence in İts Wider Context”, PBA 141.

Şimşek, C. (2008). "Laodikeia'dan Kazıma-Kabartılı Tabaklar (Engraved-Swelled Plates from Laodikeia)", Arkeoloji Dergisi, XI.

Şimşek, C. (2013). Laodikeia (Laodicea Ad Lycum), İstanbul.

Tekkök-Biçken, B. (1996). The Hellenistic and Roman Pottery From Troia: Second Century B.C. To Sixth Century A.D. UMI Company, Columbia.

Tekocak, M. (2006). Kelenderis Roma Çağı Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tekocak, M. (2013) “Late Roman C (Phocean Red Slip) Ware from the lower city sondage in Kelenderis”, Proceedings of 14th Symposium on Mediterranean Archaeology (SOMA 2010), Taras Shevchenko National University of Kiev, Kiev, Ukraine, 23-25 April 2010, (ed. Y. Morozova, H.Öniz), BAR International Series 2555, Oxford.

Tekocak, M. (2019) “Stratonikeia Kazılarında Bulunan Kırmızı Astarlı Seramikler”, Stratonikeia Çalışmaları 4, Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları, (ed. B. Söğüt), İstanbul.

Tortorella, S. (1981) “Ceramica Africana”, Atlante dell forme ceramiche I. Ceramic Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Enciclopedia Dell’Arte Antica, Roma.

Tortorella, S. (1998) “La sigillata africana in Italia nel VI e nel VII secolod C Problemi di cronologia edistribuzione”, (Ed. L. Sagui),Ceramica in İtalia: VI- VII secolo Biblioteca di Archeologia Mediavale.

Vaag, L. E. “A Closer Look at the Making of Phocaean Red Slip Ware Bowls”, (Ed. Catherine Abadie- Reynal), Les Ceramiques En Anatolia Aux Epoques Hellenistique Et Romaine, Varia Anatolica XV, Paris 2003.

Waagé, F. O. (1933) “The American Excavations in the Athenian Agora: First Report”, Hesperia 2, No. 2.

Waagé, F. O. (1948) “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”, Antioch on the Orontes IV. 1,Ceramic and Islamic Coins, Princeton University Press, Princeton.

Williams, C. (1977) “A Byzantine Well- Deposit from Anemurium (Rough Cilicia)”, Anatolian Studies 27.

Williams, C. (1985). “The Pottery and Glass at Alahan”, Alahan: An Early Christian Monastery in Southern Turkey, (Ed. Mary Gough), Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 1985.

Williams, C. (1989). Anemurium The Roman and Early Byzantine Pottery, Pontifical Institude of Mediaeval Studies, Toronto.

Zelle, M. (1996). Terra Sigillata- Import nach Assos. (Ed. M. Herfort-Koch- U. Mandel- U. Schadler), Hellenistische und kaiserzeitliche Keramik des östlichenMittelmeergebietes, Kolloquium Frankfurt 1995, Verlag Philipp von Zabern, Frankfurt.