Hatay-Suriye Sınırında Kaçakçılık (1940)

Türkiye Cumhuriyeti’nin en uzun sınırı Suriye ile olanıdır. Bu sınır, 1921 yılında imzalanan Ankara İtilafnamesi ile şekillenmeye başlamıştır. 877 km uzunluğundaki sınırın yaklaşık 277 km’lik kısmı Hatay iline aittir. Aslında cumhuriyet döneminde en son Hatay – Suriye sınırı şekillenmiştir. Milli sınırların oluşumundan evvel bu bölge sınır bölgesi değildi. Dolayısıyla Halep ve çevresinde kaçakçılık faaliyetleri Akdeniz sahillerinden yapılmaktaydı. Cumhuriyet döneminde ise kaçakçılık faaliyetleri Güneydoğu Anadolu ve Suriye sınırında yoğunlaşmıştır. Daha önce Suriye ile iktisadi bir bütünlük arz eden Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri I. Dünya Savaşı’ndan sonra Suriye bölgesinden ayrılmak zorunda kalmışlardır. Tabii olarak bu ayrılma süreci taraflar için zor olmuş ve bu süreçte eskiden beri var olan ticaret, bölgede şekil değiştirerek kaçakçılığa dönüşmüştür. Bu kaçakçılığın mühim bir kısmı da Türkiye – Suriye sınırının önemli bir bölümünü meydana getiren Hatay – Suriye sınırı üzerinde cereyan etmiştir. Öyle ki Hatay’ın Türkiye’ye iltihakı gündeme geldiğinde ve bu konudaki siyasi müzakereler başlayınca, gümrük vergisi farkından yararlanmak isteyen Hatay Devleti vatandaşları ile Türkiye’den gelen menfaatine düşkün gözü açıklar, bu durumu istismar yolunu tutmuştur. Hatta Kayseri, Sivas, İstanbul gibi büyük şehirlerden evini barkını satıp paraya çeviren bazı şahıslar, Hatay’a akın etmeye ve Halep’ten çok miktarda kaput bezi, otomobil lastiği, çay, kahve, suni ipekli mensucat ve parça halinde elbiselik ve gömleklik kumaşlar vs. ithal etmeye başlamışlardır. Kaçakçılığın bu raddeye gelmesindeki en önemli etken Türkiye ile Suriye arasındaki fiyat farkıydı. Özellikle Hatay’ın anavatana katıldığı ilk yıllarda başta Hatay Vilayeti olmak üzere ülke ekonomisi bundan büyük ölçüde zarar görmeye başladı. Bundan dolayı Hatay Valiliğinin talebi üzerine Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti Müfettişleri 1940’da Hatay Vilayetindeki kaçakçılık ve sınır ihlalleri hakkında incelemeler yaptı. Bu incelemeler neticesinde bölgede kaçakçılık yapılmasına sebep olan hususlar 6 başlıkta toplandı. İşte bu çalışmada kaçakçılığa sebep olan bu altı başlık etüt edilecek ve bunların Hatay’a sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan yansımaları ortaya konulacaktır.

The Smuggling at The Hatay-Syria Border in 1940

The Republic of Turkey is the longest border with Syria. This boundary started to take shape with the Ankara Agreement signed in 1921. Approximately 277 km of the 877 km long border belongs to Hatay. In fact, during the republic period, the last political border of Hatay - Syria was formed. This region was not a border region before the formation of national borders. Thus, smuggling activities in Aleppo and its surroundings were made from the Mediterranean coasts. During the Republican period, smuggling activities were concentrated on the borders of Southeast Anatolia and Syria. The Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia regions, which had previously had an economic unity with Syria, had to leave Syria after World War I. Of course, the process of separation has been difficult for the parties and in this process, the former trade has transformed into a smuggling area. Also, a substantial portion of this trafficking, which constitutes an important part of the Turkey-Syrian border took place on Hatay- Syrian border. So, when Hatay came up to the joining of Turkey and began political negotiations on this issue, those who want to take advantage of the difference in customs duty, Hatay State citizens with fond interest from Turkey to Hatay persons have abused this situation. Even, some people who sell their homes from big cities like Kayseri, Sivas, Istanbul, flock to Hatay, and a lot of caput cloth, car tire, tea, coffee, artificial silk fabrics and piece dress and shirting fabrics from Aleppo, etc. have started to import. The most important factor Smuggling come to this extent, was the difference in price between Turkey and Syria. In particular, in the first years of Hatay's homeland, the country's economy, mainly the province of Hatay, has begun to suffer greatly. Therefore, upon the request of the Hatay Governor's Office, the Ministry of Customs and the Undersecretary of Inspectors made investigations on the smuggling and border violations in Hatay Province in 1940. As a result of these investigations, the issues causing smuggling in the region were gathered under 6 headings. In this study, these six headings, which cause smuggling, will be studied. As a result of these investigations, the issues causing smuggling in the region were gathered under 6 headings. In this study, these six topics that cause smuggling will be studied and their reflections on Hatay in terms of social, cultural and economic aspects will be explained.

Keywords:

Smuggling, Customs Duty,

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi(BCA), 030.0.010.180.246.3.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 030-0-010-000-000-180-245-17
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 030-0-010-000-000-212-439-1.
T.C. Resmi Gazete, Sayı 4255, Tarih 11 Temmuz 1939
Atayolu, 1 Nisan 1946.
Atayolu, 27 Nisan 1946.
Yenigün, 28 Mayıs 1941.
Yenigün, 14 Nisan 1941.
Yenigün, 12 Temmuz 1943.
Yenihatay, 17 Şubat 1946.
Yenihatay, 5 Mart 1946.
Yenigün, 4 Nisan 1941.
Hataypostası, 5 Haziran 1948.
İskenderun, 14 Haziran 1949.
Alagöz, Cemal. (1944). “Coğrafya Gözüyle Hatay”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 203-216
Atasoy, Ahmet-Geçen, Reşat-Korkmaz, Hüseyin. (2012). “Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye(Hatay)-Suriye Sınırı”, Bildiri Yayın Yeri Yok.
Boratav, Korkut. (1998). Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, 6. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Boratav, Korkut. (2006). Türkiye’de Devletçilik, Ankara: İmge Kitabevi.
Beyarslan, Ahmet. (Tarih Yok). “Atatürk Döneminde Planlı Ekonomi” Atatürk Döneminin Sosyo-Ekonomik Sorunları, Ankara: Kayseri Üniversitesi Atatürk Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, No: 1, 35-42.
Gökçek, L. Gürkan. (2017). “Kültepe’den Kaçakçılıkla İlgili Yeni Bir Belge”, Archivum Anatolicum, 11/2, 39-44.
Köymen, Doğan. (Haziran 1953). “Kaçakçılık”, İktisadi Uyanış, Sayı, 53, İstanbul, 4-5.
Melek, İsmet – Pehlivanlı, Hamit. (2011). Hatay Devleti, Hatay: Hatay Valiliği Yayınları.
Öğüt, Tahir. (2011). “Milli Sınırların Oluşumu Sürecinde Güneydoğu Anadolu’da Kaçakçılık Ekonomisi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, C XXXI, İstanbul, 91- 122.
Saka, Hasan. (1945). Dış Ticaret ve Gümrük Politikaları, Ankara: Maarif Bakanlığı Yayınları.
Şaşmaz, Musa. (2014). Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), Cilt VII, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Ürkmez, Naim. (2016a), Doğu Akdeniz’de Bir Liman Kenti: İskenderun (1914-1919), Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Ürkmez, Naim. (2016b), “19. Yüzyılın İkinci Yarısında İskenderun Limanı’nda Yapılan Yolsuzluklar”, Hatay Tarihi ve Kültürü Üzerine Araştırmalar-1 Dr. Mehmet Tekin Armağanı, Ed: Sacit Uğuz, Bülent Arı, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları, s. 146-159.
Ürkmez, Naim. (2020). “İskenderun’da İki Levanten Aile: Belfante ve Catoni Aileleri”, Anavatana Katılışının 80. Yılında Hatay Uluslararası Sempozyumu Bildiriler 4-6 Nisan 2019 Hatay, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, s.1370-1393.
https://www.nedir.com/pasavan.