Günlük Yağış Şiddetinin Değişiminde Denizel ve Karasal İklimdeki Değişikliğe Çanakkale ve Ankara Örnekleri

Planetar faktörlerin (hava kütleleri) yanı sıra yükselti, yer şekillerinin uzanışı, denizellik-karasallık durumu, bakı gibi fiziki coğrafya faktörlerine bağlı olarak kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe iklim özelliklerinin değiştiği görülür. Bu değişimi göstermek amacıyla, kıyı bölgelerden Marmara Bölgesinde bulunan Çanakkale ve iç kesimden ise İç Anadolu Bölgesinde bulunan Ankara seçilmiş ve bu istasyonların günlük yağış özellikleri incelenmiş- tir. Nitekim, Çanakkale denizel özellikleri yansıtırken Ankara etrafı dağlarla çevrili çanak şeklinde bir depresyonda yer alması durumu, denizel etkinin iç kesime sokulmasını engellemiş ve Ankarada daha çok karasal koşulların yaşanmasında önemli rol oynamıştır. Bu da, istasyonlar arasında iklim koşullarının dolayısıyla da araştırma konusunu oluşturan yağış şiddetinin farklılık göstermesinde etkili olmuştur. Nitekim, Ankarada 0.1-25 mm arasındaki normal yağışlar egemen olurken, az şiddetli (25.1-50 mm) ve şiddetli yağışlar (50.1-100 mm) çok az görülmekte, çok şiddetli sağanak yağışlar ise (100 mmden çok) hiç görülmemektedir. Çanakkalede ise normal yağışlar egemen olmakla beraber bu yağışların oranı azalmış, az şiddetli ve şiddetli yağışların oranında artış tespit edilmiştir. Ankarada hiç görülmeyen çok şiddetli sağanak yağışlar ise, Çanakkalede daha çok ilkbahar (Mart) ve sonbahar (Ekim) mevsiminde etkili olmaktadır. Ayrıca, belirli değer sınıfları arasındaki yağışın, rasat süresi boyunca kaç defa düştüğünü göstermek amacıyla oluşturulan yağış frekans analizine göre, uzun yıllık ortalama yağış değerlerinin tekrarlanma olasılıklarının istasyonlar arasında farklılık gösterdiği görülmektedir.

Ankara and Çanakkale Cases of Maritim and Continental Climate Change in Variation of Daily Precipitation Amplitude

The research area of this study consists of Çanakkale which is in the Northwest of Turkey for representing coastal station and Ankara which is in Central part, representing continental region. These two stations are roughly in the same latitude. In order to indicate the change of the daily precipitation characters in maritim and continental climate types, daily precipitation data between 1975 and 2012 of these selected stations have been used. The physical geographical factors such as elevation, the strike of morphological units, maritim and continental conditions and exposure as well as planeter factors (air masses) play an important role in a place or region s climate. According to this situation, the characters of climate change seriously from the coast to the central parts. These changes have been analyzed in Çanakkale and Ankara s daily precipitation values. Thus important differences are determined in these values of the two selected stations. Thus, as normal precipitation which is between 0,1-25 mm., is common in Ankara, low intensive (25,1-50mm) and intensive precipitation (50,1-100 mm) are seen rarely in Ankara. On the other hand, heavy precipitation (100 mm+) is never seen in Ankara. Although normal precipitation is common in Çanakkale, the rate of normal precipitation decreases in Çanakkale. However, the rate of low intensity and intensity precipitation started to increase in Çanakkale. Heavy precipitation which is never seen in Ankara, is, usually seen in spring (March) and autumun (october) in Çanakkale. Furthermore, Precipitation frequency analysis is formed in order to indicate or analyze the frequency of precipitation which is among specific value classes, for its observation period. According to this frequency precipitation analysis, the frequency value of long annual mean precipitation is different between stations

PDF

___

Ardel, A.; Kurter, A. ve Dönmez Y. (1969). Klimatoloji Tatbikatı. İstanbul: İstanbul Ünv. Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 40.
Aydınözü, D. (2008). Yükseldikçe Bölgelerimize Göre Her 100 mdeki Yağış Artışı Üzerine Bir Deneme. Marmara Coğrafya Dergisi, 17, 172-184.
Çavuş, C.Z. (2007). Çanakkalede Kentsel Gelişimin Uzaktan Algılama ve GPS Ölçümleri ile İzlenmesi. İstanbul Ünv. Coğrafya Dergisi, 15, 44-58.
Çiçek, İ. (2001). Türkiyede Mevsimlere Göre Yağış Şiddetleri ve Sıklıkları. Ankara Ünv. Türk Coğrafya Araş. ve Uyg. Merk. Dergisi, 8, 1-26.
Çiçek, İ. (2001). Türkiyede Günlük Yağış Şiddetleri ve Frekansları. Ankara Ünv. Türk Coğrafya Araş. ve Uyg. Merk. Dergisi, 8, 27-48.
Darkot, B. (1945). Çanakkale. İslam Ansiklopedisi, III, 331-340, İstanbul.
Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve Metodları. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Erlat, E. (1997). Türkiyede Günlük Yağışların Şiddeti Üzerine Bir İnceleme. Ege Coğ- rafya Dergisi, 10, 159-184.
Erol, O. (2004). Genel Klimatoloji. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Kafalı Yılmaz, F. (2004). Uşakta Yağış Miktarında Meydana Gelen Değişimler. Afyon Kocatepe Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 193-206.
Kafalı Yılmaz, F. (2008). Antalyanın Günlük Yağış Özellikleri ve Şiddetli Yağışların Doğal Afetler Üzerine Etkisi. Afyon Kocatepe Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 19-65.
Kafalı Yılmaz, F. (2009). İç Batı Anadolu Bölümünün İklim Özellikleri ve İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretime Etkileri. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Ünv. Yayın no: 71.
Koç, T. (2000). Kuzeybatı Anadoluda Yağış Etkinliği. Balıkesir Ünv. Sos. Bil. Enst. Dergisi, 3 (4), 1-21.
Özdemir, M.A. ve Bozyurt, O. (2003). Ankarada Oraj Türleri ve Yıl İçindeki Dağılışları. Afyon Kocatepe Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi, V (1), 115-130.
Sanır, F. (1948). Ankara ve Çevresinin İklimi Hakkında. Ankara Ünv. Dil ve TarihCoğrafya Fak. Dergisi, 6 (4), 291-318.
Sarı, S. (2009). Batı Akdeniz Bölümünden İç Anadoluya Geçiş İklimleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Sezer, L.İ. (1990). Türkiyede Sıcaklık Farkının Dağılışı ve Kontinentalite Derecesi Üzerine Yeni Bir Formül. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı 5, 110-159.
Temuçin, E. (1990). Aylık Değişme Oranlarına Göre Türkiyede Yağış Rejimi Tipleri. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı 5, 160-183.
Türkeş, M.; Koç, T. ve Sarış, F. (2007). Türkiyenin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlemesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 5 (1), 57-73.
Yazıcı, H. (2002). İç Anadolu Bölgesi Coğrafyası (1.Baskı). Ankara: Nobel Kitabevi.