19780

Türkiye-Azerbaycan Edebi İlişkilerinde Selef ve Halef Yazarlar: Mirza Fethali Ahundzade ve Anar Rızayev

2012 yılında büyük Azerbaycan düşünürü, milli dramaturjimizin kurucusu Mirza Fethali Ahundzade’nin doğumunun 200. yıldönümü törenlerle kutlandı. Hayatı ve sanatı, Doğu ve Batı kültürlerinin karşılıklı gelişiminin hız kazandığı XIX. yüzyılın ortalarına denk gelen Mirza Fethali Ahundzade’nin eserlerinin karakteristik özelliği, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu tüm Doğu halklarının edebi-toplumsal düşünce tarihine büyük etki gücüne sahip olmasıydı. XX. yüzyılın 60 kuşağının temsilcisi olan halk yazarı Anar’ın da hayatı ve eserleri DoğuBatı, Azerbaycan-Türkiye bağlamında incelendiğinde, aynı misyonun taşıyıcısı - edebi durum, sosyal ve politik yaşamın acı sorunlarının çözüm yolları konusunda düşünen, bu yolda kendisi gibi düşünenleri seferber etmeye muktedir olan aydın siması açık bir şekilde görülebilir. Doğu ve Batı edebi-kültürel, sosyal ve politik gelişmelerinin her iki edibin - Mirza Fethali Ahundzade ve Anar Rızayev’ın hayatıları eserleri ve sosyal faaliyetlerindeki tonları benzerdir. Klasik dönemimizin Ahundzadesi ve çağdaş dönemimiz Anar’ını birleştiren nokta ise onların yüzyılların kavşağından geçen misyonları, Türkçe konuşan boyların aydınlık sabahının elçileri, yarının büyükelçileri olmalarıdır.

Anahtar Kelimeler:

Anar Rızayev, Mirza Fethali Ahundzade, Azerbaycan-Türkiye edebi ortam, Azerbaycan alfabesi tarihi

M. F. Achundzadeh’s life and creation whose 200th anniversary of the birth was celebrated in 2012 concur with middle of the XIX century. Great dramatist’s creation characterized as the power that affects literary-social idea of all East, also brotherhood Turkey. A representative of the 20th century, a national writer of 60th years generation Anar executed for the same mission. Eastern and Western literary and cultural, social and political meetings of both writers–M. F. Achundzadeh and Anar-creation life and social activity are similar shades.The struggle of XIX century writer M. F. Achunzadeh for new alphabet and XX century writer Anar’s realized dream of alphabet is valuable as a result of historical race.Like in Europeans the educator of the people M. F. Achundzadeh also was willing for educated and ideal society. The dream of an ideal society and approach of Anar with irony to the negative sides of modern period finds attraction in his work "White ram, black ram" with a new perspective. M. F. Achundzadeh served for the Russian Empire, Anar was the representative of socialist society, both of them are closely domesticated to the Turkish background, Eastern wisdom and Western values

Keywords:

Anar, M. F. Ahunzadeh Azerbaijan, Turkey literary relations, Azerbaijan alphabet, history,

PDF

___

Deliömeroğlu, Y. (7 Aralık 2012). Anarın İşığı Bütün Türk Dünyasına Yetir. (Röportaj), 525-ci gazet.

Efendiyev, E. Aliyeva, Z. (2012). Mirze Feteli Ahundzade – 200, Bakü, Çaşıoğlu, 630.

Efendiyev, E. Aliyeva, Z. (2011). Anar- Ömür Yolu, Bakü, Oskar, s.604 .

Garayev, Y. (27 Ağustos 2010). Edebiyyat Üçüncü Minilliyin Asatanasında, Edebiyat Ga- zetesi, 2-3.

Habibbeyli, İ. (16 mart 2012). Hoş gördük, Mirza Feteli, 525-ci qəzet.

Kamrangızı, L. (2011). Mirze Feteli Ahundzade, Halk Edebiyyatından Realizme Geder, (Ed. R. Qeybullayeva), Bakı, Elm. 418.

Mehmetzade, M.B. (hicri 1280). Mirza Fethali ve Alfabe Devrimi, Mecmua-i Fünun Der- gisi, 14, 17-19.

Mirahmadov, A. (1983). Azerbaycan Edebiyatına dair tedkikler, Bakü, Maarif.

Nesin, A. (30 Mayıs 2009). Gelbden Gelbe Yol Vardır, 525-ci gazet, 3.

Nuri, E. Mirze Fetelinin Yazısı Anara Garşı İddianı Puç Etdi, Erişim Tarihi: 11.04.2013, 17:24, http://modern.az/articles/37171/1/.

Rızayev, A. (2005). Azerbaycan Türkçesinin Söz Varlığı, Ankara, Akçağ Yayınları,

Rızayev, A. (29 oktyabr 1988). Sabahın Elçisi, Kommunist.

Rızayev, A. (1990). "Türkiye Dogu Memleketlerine Örnek Ola Bilecek", Tanıtım dergisi, 137, 34.

Rızayev, A. (2010). Esrin Esiri, (Ed. A. Mustafazade), Bakü, Azerneşr, 710.

Suleymenov, O. (2008). Prişlo vremya o soznaniya naşey vseobşey vzaimozavisimosti, “Strana oqney” (“Odlar Yurdu”), 2, 18-19.