Erzincan ve Erzurum'da Ermeni Vahşeti (1918)

Erzincan Mütarekesi’nin imzalanmasıyla bir sınır çizgisi belirlenmiş ve Kafkas Cephesi’nin silahlı yönü sona ermiştir. Ruslar Doğu Anadolu’dan çekilmeye başlamış ve silahlarını da Ermenilere bırakmışlardı. Ermenilerin inisiyatifine bırakılan bölge, kontrolden çıkmış bir hal almıştı. Çünkü Ermeniler burada katliam hareketlerine giriştiler. Halk feci eylem ve muamelelere maruz kaldı. Büyük Savaş’ın sonuna doğru gelinen bir dönemde Doğu Anadolu yine zor günler yaşıyordu. Bu çalışmada, Erzincan Mütarekesi’nden Erzurum’un istirdadına kadarki dönemde Ermenilerin Erzincan ve Erzurum’da yaptıkları vahşet ve katliamların bir kısmı okuyucunun dikkatine sunulmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler:

Ermeniler, Vahşet, Katliam, Doğu Anadolu, Erzincan, Erzurum

With the signing of Erzincan Armistice, a borderline was determined and the armed side of Caucasia front came to an end. Russians started to withdraw from the region of Eastern Anatolia, and they also left their weapons to Armenians. The region which is left to Armenians’ initiative got out of the control, because Armenians attempted massacre acts here. People were exposed to the terrible actions and treatments. During the late period of the Big War, the region of Eastern Anatolia again began to experience hard times. This study tries to present the reader’s attention to some aspects of savagery and massacres which Armenians carried out in Erzurum and Erzincan provinces during the period from Erzincan Armistice to taking back of Erzurum

Keywords:

Armenians, Savagery, Massacre, Region of Eastern Anatolia, Erzincan, Erzurum,

PDF

___

Arşivler

Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı (ATASE) Arşivi

Yayınlanmış Resmi Arşiv Belgeleri

Österreich-Armenien 1872-1936 Faksimilesammlung Diplomatischer Aktenstücke Hera- usgegeben und Eingeleitet von Mag. Dr. Artem Ohandjanian. (1995). Band VIII, 1918 Jan-Juni, Ohandjanian Eigenverlag Wien.

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2006). Osmanlı Belgelerinde Ermeni- Rus İlişkileri (1907-1921), III.. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Ge- nel Müdürlüğü.

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. (1995). Arşiv Belgelerine Göre Kafkaslarda ve Anadolu’da Ermeni Mezâlimi, I.. (1906-1918). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Ya- yınları.

Genelkurmay Başkanlığı. (2005). Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri 1914-1918, II. Ankara: Genelkurmay Basımevi.

Askerî Tarih Belgeleri Dergisi. (Aralık 1982). 81/31, Ankara: Genelkurmay Basımevi. Süreli Yayınlar Ati

Kitaplar (Araştırma Eserler ve Hatıratlar)

Altunay, A. R. (1981). Kafkas Yollarında. (Haz. Yunus Zeyrek), Ankara: Kültür Bakan- lığı.

Aslan, B. (2005). Erzurum’da Ermeni Olayları (1918-1920), (Hatıralar-Belgeler-Kazı- lar). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Arslan, O. (2010). Osmanlının Son Zaferleri 1918 Kafkas Harekâtı. İstanbul: Doğan Ki- tap.

Aydemir, Ş. S. (2006). Suyu Arayan Adam. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Başar, Z. (1974). Ermenilerden Gördüklerimiz. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Bayur, Y. H. (1983). Türk İnkılâbı Tarihi, III. Kısım:4, Ankara: Türk Tarih Kurumu Ba- sımevi.

Çelebyan, A. (2003). Antranik Paşa: (Çev. Mariam Arpi-Nairi Arek). İstanbul: Peri Ya- yınları.

Demirel, M. (1996). Birinci Dünya Harbi’nde Erzurum ve Çevresinde Ermeni Hareketle- ri (1914-1918). Ankara: Genelkurmay Basımevi.

Doğan, Ş. (2007). Rus Kaynaklarına Göre Doğu Anadolu’daki Ermeni Faaliyetleri (1914-1918). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Eyyüpoğlu, İ. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir İttihadçı Kâzım Yurdalan (1881/2- 1962). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılâp Tarihi Enstü- tüsü Yayınları.

Genelkurmay Başkanlığı. (1993). Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3’ncü Ordu Harekâtı, II. Ankara: Genelkurmay Basımevi.

Hovannisian, R. G. (1967). Armenia on the Road to Independence (1918). Los Angeles: University of California Press.

Karabekir, K. (1990a). Erzincan ve Erzurum’un Kurtuluşu Sarıkamış, Kars ve Ötesi. Er- zurum: Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Araştırma, Geliştirme ve Yardım- laşma Vakfı.

Karabekir, K. (2009b). Günlükler (1906-1948), I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Kılıç, S. (Basım Yılı Yok). Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu. İstanbul: Ülke Kitapları.

Kurat, A. N. (1970). Türkiye ve Rusya. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Korganoff, G. (1927). La Participation Des Armenies a La Guerre Mondiale Sur Le Front du Caucase. Paris: Masis.

Kuntman, M. D. (2010). Bir Doktorun Harp ve Memleket Anıları. (Der. Metin Özata), Ankara: Genelkurmay Basımevi.

Parin, F. (Basım Yılı Yok). Meçhul Kahramanların Dilinden Zulüm. İstanbul: Şamil Ya- yınları.

Tosun, U. U. (2011). Erzurum’un Düşman İşgalinden Kurtarılması (12 Mart 1918). (Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tverdohlebov. (2007). Gördüklerim Yaşadıklarım (Erzurum 1917-1918). Ankara: Genel- kurmay Basımevi.

W.E.D. Allen - Muratoff. P. (1953). Caucasian Battlefields A History of The Wars On The Turco-Caucasian Border 1828-1921. New York: Cambridge Univer- sity Press.

Yavuz, N. (Basım Yılı Yok). İşgal ve Mezâlimde Erzincan. Ankara: Erzincan Belediyesi.

Yüksel, M. (2006). I. Dünya Savaşı’nda Erzurum’un Rus İşgaline Düşüşü. (Yayımlanma- mış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Duran, T. (Kasım 1970) “Bolşeviklerin Batılılarla İlk Diplomatik İlişkileri Brest Litovsk Andlaşması ve Türkiye”. BTTD, 38, 13-20.